Historia Węgier po węgiersku tutaj

900-907 – Arpad (ok.845/50-907?), syn Almosa (zabitego w Siedmiogrodzie), książę-wódz – gyula (wybrany w Lebedii-Atelkuzu) Węgrów (w ten sposób stał się drugim w hierarchii węgierskich dostojników – pierwszym był książę sakralny – kende, kündü), w czasie wojny (894) Bizancjum przeciwko Bułgarii, w przymierzu z Morawianami zaatakował Panonię należącą do Franków Wschodnich, na czele Madziarów (zapewne stał na czele plemienia Tarján) przeszedł przez Przełęcz Werecką na tereny zwane obecnie Niziną Węgierską rozpoczynając w ten sposób proces osiedlania się na terenie Panonii – według legendy nabył od Świętopełka (władcy Państwa Wielkomorawskiego) całą ziemię, odwet Bułgarów (działających w porozumieniu z Pieczyngami) był straszny – węgierskie rody, pozostające po drugiej stronie Karpat, zostały zdziesiątkowane (konne wojsko Arpada pozostało jednak nietknięte), po zajęciu Panonii (900) na swoją siedzibę wybrał okolice ruin rzymskiego miasta Sopianae (Pécs), gdzie pamiątką jego pobytu jest zachowana w nazwie wsi Arpad (jego letni obóz znajdował się na wyspie Csepel), po śmierci (904) Kurszana przybrał tytuł kende (książę sakralny) – przejął także tereny zajmowanego przez zmarłego m.in. letni obóz w pobliżu ruin rzymskiego Aquincum, waznowił działania wojenne przeciwko Frankom Wschodnim, według tradycji pochowany w mieście Attyli (identyfikuje się je z Aquincum – obecnie częścią Budapesztu), protoplasta dynastii Arpadów, ojciec dzieci: Levente / Liüntika (przed 907-bd), Tarhosa/Tarkacsu (Xw.), Hüleka lub Üllő /Jeleka (przed 907), Jutasa/Jutocsa (Xw.) oraz Zoltána (ok.896-ok.950);

907-950 – Zoltán/Zolta (ok.896-ok.950), najmłodszy syn Arpada, po śmierci ojca otrzymał koczowiska od strony Bodrog (z biegiem Vajasu), żonaty z nieznaną z imienia księżniczką morawską (przypuszczalnie córka Mojmira II), ojciec Taksonya (ok.931-ok.970);

947-955 – Fajsz/Falicsi (bd-955?), syn Jutasa (wnuk Arpada), mimo posiadanego tytułu, musiał w praktyce rządzić z dwoma wodzami: gyulą Harką lub gyulą Zomborem oraz z Bulcsú, część węgierskich sił pod wodzą Bulcsú, Léla i Súra wspierała Bawarczyków zbuntowanych przeciwko Ottonowi I Wielkiemu – ponieśli (955) jednak klęskę nad rzeką Lech (niem. Lechfeld) koło Augsburga (odpowiedzialnością za klęskę obciążono dwie gałęzie dynastii: wywodzące się od Jutasa i Üllo), przypuszcza się, że jego potomkiem mógł być Súr;

955-970 – Taksony/Taksonya (ok.931-ok.970), syn Zoltána (wnuk Arpada), jako książę Węgier zrezygnował z najazdów na ościenne państwa (zawarł pokój z Rusią, Pieczyngami i Bułgarią) – włączył swój kraj w obieg międzynarodowego handlu, starał się o sprowadzenie łacińskich misjonarzy (wyświęcony przez papieża Jana XII biskup Węgier, ze względu na opór króla Ottona I Wielkiego, nie dotarł do swojej diecezji), żonaty najprawdopodobniej z nieznaną z imienia córką pieczyngskiego wodza (najprawdopodobniej Tonuzaby, który otrzymał włości w Heves – niedaleko jego posiadłości), ojciec Gejzy (ok.949-997) oraz Michała (ok.955-980/97);

970-997 – Gejza/Géza (ok.949-997), syn Taksonya, wraz z całą swoją rodziną przyjął (974) chrzest w obrządku łacińskim, najprawdopodobniej żonaty z Saroltą – córką księcia transylwańskiego Gyuli, miał z nią dzieci: Judytę (ok.969-ok.988) – 2.żonę (?) księcia Polski Bolesława I Chrobrego, Małgorzatę (?)/N.N (bd) – żonę cara Bułgarii Gavrila Radomira, Stefana/Istvána (ok.975-1038), Grimeldę/Ilonę (Gizellę lub Márię) – żonę doży weneckiego Ottona Orseolo oraz NN córkę (bd) – żonę króla Węgier Samuela Abo;

997-1038 – Stefan I/I. István (ok.975-1038), syn Gejzy, objął rządy po śmierci swojego ojca (w początkach swojego panowania (997) musiał uporać się ze swoim wujem Koppányem, który był potężnym pogańskim władcą w okolicach Somogy – pokonał go w bitwie koło Veszprém, i po tym zwycięstwie przyjął tytuł wielkiego księcia Węgrów), do zwycięstwa przyczynili się w dużej mierze rycerze niemieccy, dowodzeni przez dwóch jego braci, tj. stryjów Stefana – Honta i Pázmányiego, zgodnie z węgierską tradycją historyczną papież Sylwester II (za zgodą cesarza Ottona III) posłał (1000/1) Stefanowi wspaniałą złotą koronę zwieńczoną krzyżem apostolskim, a wraz z nią list , w którym oficjalnie uznawał władcę Madziarów za katolickiego króla Węgier (czyn ten następcy św. Piotra był potem interpretowany jako jego zgoda na uwolnienie Węgier spod zależności Niemiec), z jego osobą związane są pojęcia Kraje Korony Świętego Stefana oraz Święta Korona (pierwszego z nich zaczęto później używać dla określenia wszystkich ziem wchodzących w skład historycznego Królestwa Węgier, drugie z kolei odnosi się do owej bogato zdobionej, przecudnej korony, która zgodnie z legendą miała stanowić dar papieża Sylwestra II dla Stefana), utworzył pięć biskupstw: w Veszprém, Győr, Vác, Kalocsy i w Bihar oraz arcybiskupstwo w Ostrzyhomiu (węg. Esztergom) – w ten sposób chciał powołać do życia węgierską organizację kościelną, która byłaby niezależna od biskupstw niemieckich, dokonał podziału administracyjnego terytorium swojego królestwa dzieląc je na komitaty (łac. comitatus, węg. megye), walczył z pogaństwem i umacniał wiarę chrześcijańską (założył klasztor benedyktynów w miejscowości Pannonhalma) nie tylko siłą oręża, ale również poprzez wprowadzanie różnego rodzaju przepisów prawa (np. w początkach swojego panowania wydał rozporządzenie, w którym na każde dziesięć wsi nakładano obowiązek budowy kościoła) – na jego prośbę do Węgier przybyli duchowni katoliccy z innych krajów z zadaniem nawracania Węgrów na wiarę Chrystusową (benedyktyn Anastazy-Astryk został doradcą króla, a Św. Gerard Sagredo nauczycielem królewskiego syna, Emeryka/Imre), najechał (ok.1003) i opanował część Siedmiogrodu (łac. Transilvania, węg. Érdely) – dotychczas znajdował się on we władaniu brata jego matki, Gyuli, niebawem zwojował ziemie w południowej części Transdanubii (utworzył yam biskupstwo w Pécsu, doszedł do porozumienia ze swoim szwagrem – (wodzem plemiennym) Samuelem Abą – na ziemiach będących domeną królewskiego szwagra powstało kolejne biskupstwo z siedzibą w Egerze, pokonał księcia Banatu Ajtonya i tamże założył biskupstwo w Csanád,

prowadził aktywną politykę zagraniczną – w czasie wojny cesarza Henryka II z polskim księciem Bolesławem Chrobrym wspierał swojego szwagra posyłając mu posiłki wojskowe, wsparł militarnie Bolesława Chrobrego podczas jego wyprawy przeciwko Rusi Kijowskiej, w sojuszu z cesarzem bizantyjskim Bazylim II zaatakował (1018) Bułgarię (podczas tej kampanii zdobył trochę cennych relikwii, popadł w zatarg z nowym cesarzem Konradem II (ten ostatni chciał aby Węgry znajdowały się pod jego supremacją, zaś władca węgierski władca żądał Bawarii dla swojego syna Emeryka – wkrótce między obu zwaśnionymi stronami doszło do wojny, dla Konrada casus belli stało się uwięzienie przez Stefana biskupa Strasburga Wernera, posła niemieckiego do cesarza Bizancjum, wojska Konrada II zaatakowały (1030), ale siły węgierskie rychło zmusiły je do odwrotu – w końcu zawarto (1031) pokój z Królestwem Niemieckim (na jego mocy zachodnią granicą Królestwa Węgier stała się rzeka Litawa)), oślepił kuzyna Vazula za udział w spisku przeciwko sobie (do jego uszu wlano rozpuszczony ołów) i wygnał z kraju jego synów: Andrzeja, Belę i Leventego, wobec braku potomków wyznaczył na następcę Piotra Orseolo (siostrzeńca, syna doży weneckiego), żonaty (996-1038?) z Gizelą – córką księcia bawarskiego Henryka Kłótnika (stał się tym samym szwagrem przyszłego cesarza Henryka II), miał z nią dwóch synów: Ottona (1000-1002) i Emeryka/Imre (1000/7-1031) – świętego Kościoła katolickiego;

1038-1041, 1044-1046 – Piotr Orseolo (1011-1046/1059), siostrzeniec Stefana I, zdecydowany zwolennik chrześcijańskich porządków (stanowczo tępił pogańskie obyczaje, wprowadzając ostre zarządzenia przeciwko praktykującym dawne wierzenia), zwiększał powinności płatnicze na rzecz skarbu królestwa co wywołało niechęć węgierskich możnych, skonfiskował (1041) dobra należące do wdowy po Stefanie, Gizeli (przysięgał, że tego nie uczyni), uwięził dwóch biskupów, którzy usiłowali wstawić się za Gizelą, co spowodowało, że zawiązała się przeciwko niemu opozycja (jej członkowie zgładzili jednego z bliskich współpracowników Piotra imieniem Budó), musiał uciekać na dwór margrabiego Marchii Austriackiej Adalberta (swojego szwagra) – udał się do przebywającego w Ratyzbonie cesarza Henryka III (zaoferował mu zwierzchnictwo lenne nad Węgrami w zamian za przywróceniu mu tronu królewskiego – niemiecki władca zgodził się, ale nim wyruszył ze swoją armią nad Dunaj musiał uporać się z wewnętrznymi problemami w Rzeszy, cesarskie wojska wkroczyły (1042) w granice państwa węgierskiego zdobywając dziewięć zamków naddunajskich (jednak nawet ci spośród węgierskich możnych, którzy sprzyjali cesarzowi nie chcieli uznać Piotra jako króla, toteż Henryk III przekazał zdobyte zamki jednemu z krewnych Stefana I (prawdopodobnie księciu Béli)), armia cesarza ponownie zaatakowała (1044) i zwyciężyła wojska Samuela Aby w bitwie pod Ménfő (pokonany władca ledwo co uszedł z życiem i poniósł śmierć dopiero nieco później w niezbyt jasnych okolicznościach), po zgonie rywala Piotr restytuował swoje rządy (Królestwo Węgierskie stało się lennem Cesarstwa), w Székesfehérvarze złożył hołd (1045) Henrykowi III, udało mu się wprawdzie rozbić (1045) opozycję możnych węgierskich skierowaną przeciwko niemu (w roku następnym całkowicie utracił poparcie duchowieństwa wypędzając z kraju królową-wdowę Gizelę), na skutek wybuchu pogańskiego buntu (1046) pod wodzą Vata salwował się ucieczką na zachód Królestwa Węgier, w okolicach Zámoly dostał się do ich niewoli i został przez synów Vazula oślepiony;

1041–1044 – Sámuel Aba/Aba Sámuel (przed 1010-1044), szwagier Stefana I, płacić cesarzowi trybut i utracił na rzecz Niemiec część terytorium Węgier – opart Reichenau (Bern) nazywał Abę pseudokrólem, krzywoprzysięzcą, mordercą i kłamcą (w liście do cesarza Henryka III), z powody konieczności płacenia owego trybutu oraz dokonanego wcześniej uchylenia podatków zmuszony był poszukać innych źródeł dochodów (zażądał zwrotu majątków, które Kościół otrzymał od króla Stefana I i opodatkował duchowieństwo, chciał zmniejszyć potężną rolę Kościoła na Węgrzech) – według niektórych źródeł król i jego zwolennicy zostali obłożeni przez papieża ekskomuniką, jego rządy prowadziły do likwidacji stosunków feudalnych i nawrotu do dawnego ustroju plemiennego – wywołało to sprzeciw zarówno duchowieństwa i możnych (mieli do władcy pretensje, że faworyzuje on ludzi z niższych warstw społecznych) oraz cesarza Henryka III, któremu nie podobało się, że król nie przestrzega wszystkich warunków pokoju, gdy na Węgry wrócił (1044) Piotr Orseolo (1spierany przez wojska cesarza) przegrał bitwę pod Ménfő (w okolicach Győr), najprawdopodobniej schwytany i zabity przez Piotra i cesarza Henryka III (inne przekazy podają, że dotarł do Cisy i poniósł śmierć z rąk swych przeciwników), żonaty (?) z nieznaną z imienia córką Gejzy I, zmarł bezpotomnie (?);

1046/7-1060/1 – Andrzej I/I. András/Endre (ok.1015-1060/61), syn Vazula (wywodził się z młodszej gałęzi dynastii Arpadów), z pomocą ruską wkroczył (1046) na Węgry (popierał go Vata, przywódca pogańskiego powstania), stłumił pogańską rebelię (1047) i wydał dekret, przewidujący surowe kary dla zwolenników starej religii, sprowadził z Polski swojego młodszego brata Belę i uczynił następcą tronu (nadał mu trzecią część królestwa), zrzucił zwierzchnictwo lenne Henryka III i rozpoczął przygotowania do wojny z Cesarstwem, wojska cesarza Henryka III zostały rozgromione (1051) w okolicach gór Vértesm podobnie zakończyła się bitwa w okolicach Pozsony (ob. Bratysława) – negocjacji podjął się papież Leon IX (cesarz nadal nie akceptował propozycji pokojowych), zawarł sojusz (1053) z księciem Bawarii Konradem II (tym samym wsparł opozycję przeciwko Henrykowi III i jego rządom w Rzeszy), koronował na króla swojego pięcioletniego syna, Salomona (co wywołało to ostrą reakcję księcia Béli, który spodziewał się, że to jego władca wyznaczy na swojego następcę), odbył (1058) w Marchfeld spotkanie z nowym niemieckim władcą Henrykiem IV, podczas którego zawarli oni między sobą pokój formalnie kończący wojnę rozpoczętą za panowania Henryka III (przypieczętowany zaręczynami Salomona z siostrą Henryka, Judytą Szwabską), przegrał bitwę pod Mosony (gdy Béla wspierany orężnie przez polskie wojska powrócił na Węgry), podczas ucieczki do Austrii spadł z konia podczas bitwy na przełęczy Theben (schwytany przez ludzi Béli, przewieziony do Zirc, niebawem zmarł), żonaty (1039-1060/1) z Anastazją – córką ruskiego księcia Jarosława Mądrego, ich pierwszym dzieckiem była córka Adelajda (ok.1040-1062) – żona księcia Czech Wratysława II (według innych źródeł było to drugie małżeństwo (zawarte ok.1046), a Adelajda pochodziła z pierwszego bliżej nieznanego małżeństwa), poza nią był ojcem: Salomona (1052/3-1086/7), Dawida (bd-po1094) oraz Eufemii (bd-1111) – żony morawskiego księcia Ottona I Pięknego;

1061-1063 – Bela I/I. Béla (ok.1015-1063), syn Vazula (wywodził się z młodszej gałęzi dynastii Arpadów), jako wygnaniec przebywał w Czechach, później w Polsce (w walce z Pomorzanami), powrócił do ojczyzny (1048) – od swojego brata Andrzeja I otrzymał trzecią część królestwa oraz zapewnienie, że po jego śmierci obejmie tron, wspierał brata (1051-1052) w walkach z Niemcami, po narodzinach Salomona (syna Andrzeja I) zbuntował się przeciwko bratu, udał się do Polski (do bratanka żony Bolesława II Szczodrego), wkroczył (1060) na Węgry i w bitwie pod Mosony pokonał Andrzeja I (zmarł w wyniku ran odniesionych w walce), stłumił drugie powstanie Vaty, walczył ze swoim bratankiem Salomonem (zgłaszającym pretensje do tronu), żonaty (1043-1063?) z nieznaną córką księcia polskiego Mieszka II Lamberta, miał z nią dzieci: Gejzę (1044/45-1077), Władysława (ok.1048-1095), Lamberta/Lamperta (1049/50-ok.1096), Zofię/Zsófia (1045/50-1095) – żonę margrabiego Ulricha/Ulryka I. von Weimar-Istrien-Krain (Karyntia) i księcia Magnusa von Sachsen, Ilonę/Jelenę (bd-przed 1095) – żonę króla Chorwacji Dymitra Zwonimira, N.N. córka (bd) – żonę hrabiego Lamperta Hont-Pázmány, Marię (?) – żonę cesarza bizantyjskiego Andronika Dukasa oraz Lankę (?) – żonę księcia tmutorokańskiego Rościsława Włodzimierzowica;

1063-1074 – Salomon/Salomon (1052/3-1086/7), syn Andrzeja I, staraniem ojca koronowany (1057) na króla Węgier (tym samym Andrzej I złamał umowę z ok. 1050 r., w której gwarantował swemu bratu Beli sukcesję po sobie), utracił tron (1061) na rzecz Beli (wspartego przez księcia Polski Bolesława II Szczodrego trzema hufcami polskimi), odzyskał tron (1063) po niespodziewanej śmierci Beli (aczkolwiek wcześniej wkroczył na Węgry na czele licznego wojska niemieckiego otrzymanego od króla rzymskiego Henryka IV – przyszłego cesarza), wygnał z kraju synów Beli (dzięki pośrednictwu biskupa Raaby doszło do jednak ugody (1064) na mocy której synowie Beli otrzymali dawną dzielnicę ojca nad Cisą), kompromis nie zadowolił Gejzy, który wszczął działania (1073) skierowane przeciwko królowi Węgier, nieposiadający w kraju poparcia Salomon zwrócił się o pomoc do Henryka IV (nie otrzymał jej ze względu na panujące w Niemczech powstanie spowodowane rewindykacją i reorganizacją dóbr królewskich), pobity (1074) przez Gejzę w bitwie pod Mogyoród zbiegł do Wieselburga, skąd rozpoczął zabiegi mające na celu otrzymanie ponownej pomocy od swojego szwagra, Henryka IV (obiecał mu uczynienie Węgier lennikiem cesarstwa, płacenie trybutu, oddanie sześciu pogranicznych grodów i przekazanie dwunastu zakładników) – wyprawa cesarska (1074) na Węgry zakończyła się niepowodzeniem (Gejza unikał bitwy, skutecznie stosując taktykę spalonej ziemi odcinał wroga od dróg zaopatrzenia), w staraniach o odzyskanie tronu uzyskał (1074/75) poparcie papieża Grzegorza VII (będącego dotąd przeciwko niemu ze względu na sojusz Salomona z królem niemieckim Henrykiem IV) – pomoc ta na nic się zdała, gdyż Gejza pozostał nieprzejednany na papieskie żądania zwrócenia tronu, próbował ponownie odzyskać władzę po śmierci (1077) Gejzy (mimo że panowie węgierscy wnet wybrali na króla brata Gejzy Władysława – jego plany pokrzyżowała zbrojna interwencja Bolesława II Szczodrego), oskarżony próbę zamordowania Władysława I został zmuszony (1083) do ucieczki – udał się do Pieczyngów, prawdopodobnie zginął w trakcie bitwy z wojskami bizantyjskimi, żonaty (1063/6-1074) r. z Judytą Marią – córką cesarza rzymskiego, króla Niemiec i Italii Henryka III Salickiego (siostrą króla niemieckiego Henryka IV – przyszłego cesarza), zmarł bezpotomnie;

1074-1077 – Gejza I/I. Géza (1044/5-1077), syn Beli I, król Salomon wydzielił Gejzie osobne księstwo, wspólnie zorganizowali (1071) wyprawę przeciwko Bizancjum (zajęli wówczas Belgrad), popadł w konflikt z królem – w bitwie pod Magyaród (1974) pokonał Salomona i został kolejnym władcą (po pokonaniu interweniującego na rzecz Salomona jego szwagra, niemieckiego króla Henryka IV, koronował się (1075) koroną otrzymaną z Bizancjum), fundator opactwa benedyktynek w Garamszentbenedek, dwukrotnie żonaty: pierwszą była Sophie/Zsófia (bd-1070) – córka hrabiego Giselbert von Looz, z którą miał syna Kolomana (1065/70-1116), Álmosa (1068/71-1127) – króla Slawonii oraz Katalinę (bd), drugą (1072-1077) była księżniczka bizantyńska Szünadéné/Synadene;

1077-1095 – Władysław I Święty/I. László lub Szent László (ok.1048-1095), syn Beli I, dzieciństwo i młodość spędził na dworze swego wuja Kazimierza Odnowiciela, później Bolesława Śmiałego – syna Kazimierza, (urodził się w Krakowie, gdzie jego ojciec znajdował się na wygnaniu), na Węgrzech znalazł się po powrocie Beli (ok.1050), wypędził Pieczyngów z Siedmiogrodu i osadził tam kolonistów węgierskich, aktywnie też działał na polu chrystianizacji Węgier, nakazał odbudować zniszczone kościoły jednocześnie zabraniając kultywowania wszelkich obyczajów pogańskich (decyzje podjęte (1092 podczas synodu w Szabolcs), udzielił schronienia Bolesławowi Śmiałemu, żonaty z Adelajdą (1077-1090) – córką księcia Szwabii Rudolfa, miał z nią dwie córki: Irenę (Piroskę) (ok.1088-ok.1134) – żonę cesarza bizantyjskiego Jana II Komnena oraz N.N. (bd) – żonę księcia wołyńskiego Jarosława;

1095-1116 – Koloman I Uczony/Könyves Kálmán (ok.1070-1116), syn Gejzy I, początkowo – wolą swojego stryja Władysława – miał zostać biskupem (przypuszczalnie Agrii bądź Varadinum), Koloman jednakże nie porzucił swoich aspiracji królewskich i schronił się w Polsce, gdzie znalazł wsparcie księcia Władysława I Hermana, po powrocie wraz z oddziałem polskim na Węgry i upomnieniu się o koronę po zmarłym Władysławie pogodził się ze swoim młodszym bratem Almosem (przewidywanym przez Władysława jako następca na tronie królewskim) i nadał mu tytuł króla Chorwacji (w zamian za zrzeczenie się tytułu królewskiego „terciam partem Regni” tj. trzecią część królestwa węgierskiego jako lenno), przezwyciężył kłopoty wynikające z przemarszu krzyżowców I Krucjaty (nie uciekając się nawet do przemocy zbrojnej, np. przy przemarszu hufca w sile ponad 10 tys. ludzi z Nadrenii na czele z Volkmarem (rycerzem niemieckim) czy innego hufca krzyżowców, dowodzonego przez Gotszalka (doszło do masakry, w której zginęli wszyscy ludzie Gotszalka) lub też przy przemarszu tzw. krucjaty ludowej pod wodzą biskupa Spiry Emicho von Leiningen), jednak pomimo tak negatywnych doświadczeń z wojskami krucjaty ludowej zezwolił (1096) siłom dowodzonym przez Gotfryda z Bouillon na przejście przez terytoria węgierskie w drodze do Bizancjum (być może pod wpływem osobistego uroku księcia) – na mocy umowy zawartej między królem a krzyżowcem z Dolnej Lotaryngii, Koloman wziął zakładników (w tym młodszego brata Gotfryda Baldwina, który później został pierwszym królem Jerozolimy wraz z jego żoną i dziećmi) i w zamian obiecał zaopatrzyć jego oddziały w prowiant, zaś książę zagroził swym podwładnym, iż każdy akt gwałtu na ziemiach madziarskich karany zostanie śmiercią (tak więc ostatnie przemierzające Węgry wojsko krzyżowe przeszło tedy przez kraj pokojowo, bacznie obserwowane przez ludzi króla – w końcu października Gotfryd przeprawił się przez Sawę do Belgradu, po czym król odesłał mu zatrzymanych zakładników), uderzył (1099) na księstwo halickie (przekraczając północny łuk Karpat) – doznał porażki w bitwie nad Wiarem, przeprowadził reformę administracyjną bazującą na systemie feudalnym, po dwóch kampaniach (1097 i 1102) skutecznie podbił Chorwację i całą Dalmację (1102-1116 – król chorwacko-dalmatyński jako Koloman), zawarł (1107) przymierze z księciem Polski Bolesławem III Krzywoustym, umocnił władzę królewską – wszyscy możni byli zobowiązani do przekazywania do skarbca królewskiego 2/3 swoich dochodów oraz odpowiednio do swych dochodów dostarczania wojska, utworzył sejm jako ciało doradcze króla, w trosce o sukcesję tronu dla swojego syna rozkazał oślepić własnego brata Álmosa oraz bratanka Bélę, dwukrotnie żonaty: pierwszą (1098-1102) była Felicia/Felicja de Hauteville – córką hrabiego Sycylii Rogera I, miał z nią syna Stefana (ok.1101-1131), drugą (1112-1116) była Eufemia – córka Włodzimierza II Monomacha (po kilku miesiącach małżeństwa Eufemia została oskarżona o zdradę męża i odesłana z powrotem do Kijowa – tam urodziła syna Borisa Kolomanos (ok. 1114-1153/1154), który nie został uznany przez Kolomana);

1116-1131 – Stefan II/II. István (ok.1101-1131), syn Kolomana I, tron przejął jako małoletni, zdobywca (1121) Belgradu, Sofii i Niszu, król Chorwacji jako Stjepan II., żonaty (1121-1131) z Agelheid/Adelajdą – córką burgrabiego Ratyzbony Stefana, zmarł bezpotomnie (?), pochowany w kościele opactwa premonstratensów w Várad (obecnie Oradea);

1131-1141 – Bela II Ślepy/Vak Béla (serb. Бела II) (1110-1141), syn Almosa, bratanek Kolomana I (wnuk Gejzy I), oślepiony (wraz z ojcem) na polecenie swojego stryja Kolomana Uczonego, uwięziony w Dömös – na zjeździe w Arad osądził i stracił 68 możnowładców odpowiedzialnych za oślepienie, przy wsparciu margrabiego austriackiego Leopolda III walczył z Borysem Kolomanowicem (przyrodnim bratem zmarłego Stefana II) wspieranym przez księcia Polski Bolesława III Krzywoustego – ostatecznie odniósł zwycięstwo (1132) nad rzeką Sajó (w praktyce rozstrzygające kwestię sukcesji po Stefanie II), zajął (1136) Spalato, przyłączył (1137) część Bośni, król Chorwacji jako Bela II. Slijepi, żonaty (1129-1141) z Heleną – księcia serbskiego córkę Urosza I (ślub ten cementował traktat pokojowy zawarty między Węgrami a Bizancjum), miał z niż dzieci: Gejzę (ok.1130-1161/2), Władysława (1131-1163), Stefana (ok.1133-1165), Almosa (1134-przed 1141) oraz Zsófia/Zofię (1136/7-bd) – zakonnicę benedyktyńska w klasztorze St.Blasius zu Admont;

1141-1162 – Gejza II/II. Géza (ok.1130-1161/2), syn Beli II, osiedlił na Węgrzech kolonistów z Saksonii (także na dzisiejszych ziemiach polskich i słowackich, m.in. na Spiszu i Sądecczyźnie), rozwijał przemysł górniczy i hutniczy (wydobywane było m.in. złoto, powstały tzw. miasta bańskie), „przeszedł [1150] góry i wziął gród Sanok… (jak podaje Litopis hipacki), prowadził walki z Czechami, księstwem halickim (łac. rex Galiciae et Lodomeriae) i Bizancjum, obdarzył (1158) dotacjami kościół w Tropiu pw. św. Emmerama, król Chorwacji jako Gejza II., żonaty (1146-1162) z Eufrozyną – córką księcia ruskiego Mścisława I Haralda, miał z nią dzieci: Elżbietę (1144/5-po 1189) – żonę księcia Czech Fryderyka, Stefana (1147-1172), Belę (1148-1196), Géza/Gejzę (1151-1210), Adelę (bd) – żonę księcia Czech Świętopełka Władysławowica, Małgorzatę/Margit (1162-1208) – żonę Isaaka Makrodukasa i Andreasa Gespan von Somogy;

1162-1163 – Władysław II/II. László (1131-1163), syn Gejzy II, zbuntował się przeciwko swojemu bratankowi, królowi Stefanowi III (został koronowany na króla przez arcybiskupa Kalocsy – arcybiskup Ostrzyhomia Łukasz Banffi (z racji piastowanej godności miał koronować władcę odmówił – pozostając wierny Stefanowi III), wygrał bitwę pod Kapuvár (Stefan schronił się w Austrii), niebawem utracił na jego rzecz zamek w Pozsony (obecnie Bratysława), a wkrótce władzę, zmarł bezpotomnie;

1162, 1163-1172 – Stefan III/III. István (1147-1172), syn Gejzy II, objął tron w wieku 15 lat i znajdował się w tzw. latach sprawnych, jednak rządy miała sprawować rada regencyjna w składzie: królowa-matka Eufrozyna, arcybiskup ostrzyhomski Łukasz Banffi oraz prawdopodobnie palatyn królestwa Henryk (?), pretensje do korony zgłosił Władysław (młodszy brat zmarłego Gejzy II popierany przez Bizancjum) i objął tron jako antykról Władysław II, po przegranej bitwie pod Kapuvár Stefan wraz z matką i rodzeństwem schronił się w Austrii (w jego rękach pozostała jedynie Bratysława z okolicą), po śmierci (1163) Władysława II tron przejął kolejny stryj Stefana III – Stefan i koronowany jako antykról Stefan IV (popierany przez cesarza bizantyjskiego Manuela I Komnena), nie cieszył się w kraju popularnością, a za sprawą Łukasza Banffiego na Węgrzech wybuchł bunt przeciwko uzurpatorowi (na jego czele stanął przywódca rodu Csáków), w bitwie (1163) pod Székesfehérvárem Stefan IV został pokonany i dostał się do niewoli – Stefan III odzyskał tron, za pośrednictwem Jerzego Paleologa Manuel I Komnen zaoferował mu sojusz jednak postawił warunki: na dwór cesarski trafi Bela (młodszy brat Stefana) i otrzyma od brata w zarząd Sirmium, Chorwację i Dalmację (Manuel ze swej strony zobowiązywał się uczynić Belę swoim następcą i oddać mu rękę swojej córki Marii), Stefan w porozumieniu z matką zgodził się na bizantyjską propozycję (Bela przybył (1163) do Konstantynopola, przyjął chrzest w obrządku wschodnim wraz z imieniem Elek (Aleksy) i został narzeczonym Marii – Stefan III oddał (1164) młodszemu brat Sirmium, Chorwację i Dalmację, odnowił kontakty z Austrią (przeczuwając nietrwałość porozumienia z Manuelem szukał sojuszników w obliczu konfrontacji z Bizancjum – cesarzowi Fryderykowi I Barbarossie obiecał 5000 grzywien srebra rocznie w zamian za poparcie), zawarł sojusz z księciem halickim Jarosławem Ośmiomysłem, zacieśnił współpracę z królem Czech Władysławem II, w czasie wojny węgiersko-bizantyjskiej (1165) zajął Sirmium, zdobył Zimony (Zemun), najechał (1166) Dalmację i zajął kilka tamtejszych miast (pomimo porażki (1167)w bitwie pod Zemunem zdołał utrzymać Dalmację i Chorwację, nawiązał przyjazne stosunku z Wenecją (jego siostra stryjeczna – córka Władysława II – została wydana za mąż za Mikołaja – syna doży Vitale Michiele), w końcu ustabilizował (1170) stosunki węgiersko-bizantyjskie na zasadzie status quo z 1167 roku: Sirmium pozostało w rękach bizantyjskich, zaś Dalmacja w węgierskich, król Chorwacji jako Stjepan III., żonaty (1166/8-1172) z Agnes/Agnieszką – córką margrabiego Austrii i Bawarii Henryka II Jasomirgotta (wcześniej zaręczył się z nieznaną z imienia córką księcia halickiego Jarosława Ośmiomysła), zmarł bezpotomnie;

1172-1196 – Bela III/III. Béla (1148-1196), syn Gejzy II, ojciec nadał mu (1161) tytuł księcia Chorwacji (nadanie to po śmierci ojca (1162) potwierdził brat król Stefan III), na podstawie postanowień traktatu (1164) między Stefanem III a cesarzem bizantyńskim Manuelem I Komnenem został wysłany na nauki do Konstantynopola (cesarz Manuel, który nie miał ślubnych synów, planował ożenić Belę ze swoją córką – Marią Komneną i uczynić go swoim następcą (zaręczyny miały miejsce w 1163 roku, Bela otrzymał greckie imię Aleksy – jednak gdy cesarzowi urodził się (1166) syn Aleksy, zaręczyny Beli zerwano) – Manuel wówczas zaaranżował małżeństwo Beli z Agnieszką z Châtillon, przyrodnią siostrą Marii z Antiochii (żoną Manuela), i tak on i Bela zostali szwagrami, tron Węgier objął po bezdzietnym Stefanie III (jego matka Eufrozyna i niektórzy baronowie woleli jednak widzieć na tronie jego młodszego brata, Gejzę. Bela porozumiał się z Manuelem I, który dostarczył mu pieniędzy w zamian za obietnicę, że Bela nie zaatakuje Bizancjum za życia cesarza i jego syna), kiedy Bela przybył na Węgry arcybiskup Ostrzyhomia Lukas odmówił koronowania go (Bela napisał do papieża Aleksandra III i ten wyznaczył arcybiskupa Kalocsa, który dokonał koronacji), po koronacji (1173) Bela aresztował brata, ale Gejzie udało się uciec do Austrii – w odwecie razem z księciem Czech zaatakował Austrię, która nie wydała mu Gejzy (jednak Czesi ujęli Gejzę przy próbie jego przedostania się do Niemiec), Bela umocnił pozycję Węgier odzyskując Slawonię (wraz z wielkim żupanem Serbii Stefanem Nemania zdobył Belgrad i Nisz), przeprowadził skutecznie reformę urzędów państwowych i usprawnił system ściągania podatków (według spisu (1186) zapewniło dochód roczny 160 000 grzywien srebra, dzięki czemu Bela stał się jednym z najbogatszych władców europejskich), zbudował pałac królewski w Ostrzyhomiu, sprowadził na Węgry zakon cysterów, król Chorwacji jako Bela III., dwukrotnie żonaty: pierwszą (1172-1184) była Agnieszka de Châtillon – córka Renalda z Châtillon, miał z nią dzieci: Emeryk (1174-1204), Margit/Małgorzatę (1175-1223) żonę cesarza Izaaka II Angelosa i Bonifacego de Montferrat, Andrzeja (1176-1235), Salamona (bd), Istvána (bd) oraz Konstancia/Konstancję (ok.1180/1-1240) – żonę króla Czech Przemysła Ottokara I, drugą (1186-1196) była Małgorzata – córka króla Francji Ludwika VII Młodego (wdowa po Henryku Młodym Królu), nie mieli potomstwa;

1196–1204 – Emeryk/Imre (1174-1204), syn Beli III, koronowany w 1182r., zarządzał (od 1195) Chorwacją i Dalmacją, w początkach panowania walczył ze swoim zbuntowanym bratem Andrzejem (w celu złagodzenia sporu nadał mu w lenno Chorwację i Dalmację), współpracował ze Stolicą Apostolską w zwalczaniu bośniackich Patarenisów (Kościół katolicki uważał ich za heretyków), korzystając z wojny domowej rozszerzył swoją panowanie na Serbię, nie udało mu się powstrzymać (1202) Republiki Weneckiej (wspomaganej przez krzyżowców IV krucjaty) przed zdobyciem Zadaru, nie mógł też powstrzymać powstania Bułgarii wzdłuż południowych granic swego królestwa, król Chorwacji jako Emerik, przed śmiercią koronował na króla czteroletniego syna Władysława, żonaty (1198-1204) z Konstancją – córką króla Aragonii Alfonsa II, miał z nią syna Władysława (1199-1205);

1204-1205 – Władysław III/III. László (1199-1205), syn Emeryka, koronowany za życia swojego ojca (na opiekuna Emeryk wyznaczył swojego brata Andrzeja), gdy Emeryk zmarł Andrzej postanowił zdobyć tron, Władysław razem z matką uciekł na dwór księcia austriackiego Leopolda VI (królowa-matka zabrała ze sobą koronę królewską), król Chorwacji jako Ladislav III., zmarł bezpotomnie;

1205-1235 – Andrzej II/II. András (1176-1235), syn Beli III, lennik królewskiego brata Emertka (jako władca Chorwacji i Dalmacji), opiekun (od 1204) małoletniego króla Władysława III, ściągnął (1211) do Siedmiogrodu krzyżaków (osadził ich w Burzenlandzie z zadaniem obrony królestwa przed pogańskimi Połowcami – wygnał ich z kraju (1225), gdy zorientował się on, iż Krzyżacy bardziej zainteresowani są stworzeniem u niego własnego, odrębnego państwa niż walką z poganami), przyznał (1224) liczne przywileje Sasom siedmiogrodzkim (tzw. Diploma Andreanum),

chcąc pozyskać rycerstwo i możnych wydał (1222) Złotą bullę (przywilej zwalniający ich z podatków, a także gwarantujący im nietykalność osobistą, prawo wyboru urzędników ziemskich oraz kontrolę rządów przez sejm zwoływany raz do roku – obiecał też nie rozdawać lenn i urzędów obcym), uczestnik (1217-1218) V wyprawy krzyżowej (bronił Akki), pochowany w katedrze w Wielkim Waradynie (obecnie Oradea), król Chorwacji jako Andrija II., król (1227-1230) halicko-włodzimierski (łac. rex Galiciae et Lodomeriae) jako Ендре II/Андрій II, trzykrotnie żonaty: pierwszą (ok.1200-1213) Gertruda – córka hrabiego Bawarii i księcia Meranii (Istrii i części Dalmacji) Bertolda IV (III) (siostrą m.in. Jadwigi Śląskiej), miał z nią dzieci: Annę Marię (1204-1237) – żonę cara Bułgarii Iwana Asena II, Belę (1206-1270), Elżbietę (1207-1231) – żonę landgrafa Turyngii Ludwika IV Świętego, świętą Kościoła Katolickiego, Kolomana (1208-1241) – króla halickiego i rządcę Chorwacji oraz Andrzeja (bd-1234), drugą (1215-1233) była Jolanta de Courtenay – córka cesarza łacińskiego Piotra II, miał z nią córkę Jolandę (Jolantę) (1215-1251) – żonę Jakuba I Aragońskiego (matkę królowej Francji – Izabeli Aragońskiej), trzecią (1234) była Beatrycze – córka Aldobrandino I d’Este, która urodziła Andrzejowi pogrobowego syna Stefana Pogrobowca (1236-1271) – faktycznie jego ojcem był magnat węgierski Dénes, syn Apolda, który został oślepiony z rozkazu Beli IV – syna i następcy Andrzeja II;

1235-1270 – Bela IV/ (1206-1270), syn Andrzeja II, zawarł sojusz (1238) z plemieniem Połowców (udzielił im azylu w swym państwie gdyż uciekali przed hordami Mongołów) – wzmacnił przymierze przez ożenek swojego syna, Stefana, z córką chana Połowców, Kutena (pprócz tego na rozkaz Beli Połowcy zostali ochrzczeni i przyjęli chrześcijaństwo), próbował przywrócić dawną świetność Węgrom poprzez odzyskanie utraconych terenów, w związku z najazdem Mongołów rozkazał magnatom, aby zjednoczyli siły i przygotowali się do obrony (wystosował też listy do papieża Grzegorza IX oraz do cesarza Fryderyka II z prośbą o pomoc i wsparcie – nie otrzymał na nie żadnej odpowiedzi), stoczył z Mongołami wiele bitew,

przegrał (1241) w bitwie pod Mohi (miało to wielki wpływ na dalsze losy ich inwazji na Europę) – przed bitwą węgierscy magnaci zamordowali Kutena, chana Połowców (w obliczu wielkiego zagrożenia Bela uciekł do Austrii, a potem do Dalmacji), po powrocie do władzy rozpoczął odbudowę kraju (Mongołowie wybili prawie połowę populacji i zrównali z ziemią węgierskie miasta – byli na Węgrzech ponad rok) – w pobliżu granic zbudował bardzo dobrze zorganizowany system fortec i zamków oraz stworzył dużą armię w razie ewentualnego powrotu Mongołów, odbudował wiele miast i zbudował wiele nowych zamków (właśnie za to otrzymał od historyków przydomek Wielki (węg. Nagy)), rozpoczął (1242) się konflikt z księciem Austrii i Styrii Fryderykiem II Bitnym z dynastii Babenbergów (zakończony (1246) zwycięsko) oraz wojnę (1252) z królem CzechOttokarem II o tereny księstwa Styrii i Austrii, które pragnął opanować (przegrał, lecz nie poniósł wielkich strat), pokonał (1261) kolejny najazd Mongołów – bardzo dobrze zorganizowana armia oraz system obronny wyparł ich natychmiastowo z Węgier (nie uczynili oni żadnych strat), w wyniku buntu syna Stefana – nie mogąc się przeciwstawić, ustąpił i podzielił kraj na dwa królestwa – Stefan i Bela rządzili dwoma niezależnymi państwami – o różnych stolicach i o innej polityce, podpisał (1267) wraz z z synem tzw. Złotą Bullę, która ustanawiała nowe, m.in. dzieliła społeczność na stan magnacki i stan szlachecki, stwarzała szlachtę węgierską i przyznawała jej bardzo liczne prawa (nawet możliwość wypowiedzenia królowi posłuszeństwa), co jednocześnie ograniczało władzę króla – dokument ten miał ogromny wpływ na późniejszą historię Węgier, król Chorwacji jako Bela IV., żonaty (1218-1270) z Marią Laskariną – córką cesarza nicejskiego Teodora I, miał z nią dzieci: Małgorzatę (ok.1220-1242), Kunigunda/Kingę (1234-1292) – żonę księcia krakowskiego i sandomierskiego Bolesława Wstydliwego (następnie zakonnicę i przełożoną zakony – świętą Kościoła Katolickiego, kanonizowaną w 1999), Anna/Annę (ok.1226-po 1270) – żonę księcia halickiego Rościsława, Katarzynę (ok.1229-1242), Erzsébet/Elżbietę (ok.1236-1271) – żonę księcia Bawarii Henryka XIII, Konstancia/Konstancję (bd-po 1287/8) – żonę księcia Halicza Lwa, Jolán/Helenę (ok.1238-1298) – żonę księcia wielkopolskiego Bolesława Pobożnego (potem zakonnicę i przełożoną zakonu, błogosławioną Kościoła Katolickiego), Stefana (1239-1272), Margit/Małgorzatę (1241-1271) – świętą Kościoła Katolickiego (kanonizowaną w 1943) oraz Bélę (ok.1250-1269) – księcia Slavonii, Chorwacji i Dalmacji (męża Kunegundy – córki matgrabiego brandenburskiego Ottona III Pobożnego);

1270-1272 – Stefan V/V. István (1239-1272), syn Beli IV, gdy osiągnął pełnoletniość, ojciec oddał mu w zarząd Siedmiogród, gdy doszło do podziału (po 1263) Węgier między Belę IV a Stefana przypadła mu wschodnia część państwa (jednocześnie przybrał tytuł „młodszego króla Węgier” – iunior rex Hungariae), wydał (1267) Złotą Bullę (razem z ojcem), król Chorwacji jako Stjepan V., żonaty (1253-1272) z Elżbietą – z córką kumańskiego chana Kocjana, miał z nią dzieci: Katalin/Katarzynę (1255/7-po 1314) – żonę króla Serbii Stefana Dragutina, Mária/Marię (ok.1257-1325) – żonę króla Neapolu Karola II Andegaweńskiego, Anna/Anne (ok.1260-ok.1281) – żonę cesarza bizantyjskiego Andronika II, Erzsébet/Elżbietę (1262-1323/6) – żonę Zawiszy z Falkenštejnu, Władysława (ok.1262-1278), András/Andrzeja (1268-1278) – księcia Slawonii;

1272-1290 – Władysław IV Kumańczyk/IV. László (ok.1262-1290), syn Stefana V, swój przydomek zawdzięcza matce, Elżbiecie (córce wodza Kumanów (Połowców) Kötenyego), prowadził rozwiązły tryb życia oraz objął protekcją pogańskich Kumanów, przez naciski z zewnątrz zmuszony został do narzucenia chrześcijaństwa poganom (także do odepchnięcia z dworu księżniczki kumańskiej, z której inicjatywy zawiązał się spisek przeciw królowi – króla zasztyletowano (1290) w jego namiocie, król Chorwacji jako Ladislav IV., zmarł bezpotomnie;

1290-1301 – Andrzej III/III. András, Velencei (1265/70-1301), syn księcia Slawonii Stefana Pogrobowca (wnuk Andrzeja II), tron otrzymał dzięki poparciu węgierskich możnowładców (chcieli uczynić z niego instrument do realizacji własnych celów) – wzrost ich znaczenia ograniczał autorytet władcy, ponadto jego rządy osłabiały roszczenia do tronu wysnuwane przez króla Niemiec Albrechta I i spowinowaconych z Władysławem IV Andegawenów, uregulował (1291) stosunki z Habsburgami, zmagał się z presją Andegawenów (najpierw musiał przeciwstawiać się Karolowi Martelowi (synowi Marii, siostry Władysława IV Kumańczyka, ponadto Władysław pojął za żonę jego ciotkę, Elżbietę), który tytułował się królem Węgier (1290-1295), następnie tronu węgierskiego bronił przed jego synem, Karolem Robertem, którego w walce o Koronę św. Stefana poparł papież Bonifacy VIII), zdobył (1298) poparcie króla Czech Wacława II (na zjeździe w Wiedniu odbyły się zaręczyny córki Andrzeja III, Elżbiety, z synem Wacława II, Wacławem, który miał dziedziczyć po Andrzeju III, gdyby ten nie doczekał się męskiego potomka), w celu uniezależnienia się od silnego możnowładztwa zwołał pierwszy ogólnokrajowy sejm, na którym pozbył się nacisku możnych (oskarżając możnych o nadużycia) – jednakże na tym samym sejmie została powołana rada, bez aprobaty której król nie mógł powziąć żadnej decyzji (w ten sposób król wpadł z jednego uzależnienia w drugie), nagła śmierć zatrzymała wprowadzanie reform mających na celu scentralizowanie państwa, a kraj pogrążył się w anarchii, król Chorwacji jako Andrija III. Mlečanin, dwukrotnie żonaty: pierwszą (1290-1295) była Fenenna – córka księcia kujawskiego Ziemomysła (z tego związku przyszła na świat Elżbieta zaręczona Wacławowi, synowi króla Czech Wacława II – do małżeństwa jednak nie doszło, a kilka lat później Elżbieta wstąpiła do zakonu dominikanek w Töss (dziś Szwajcaria), po śmierci była otoczona lokalnym kultem, który nie został oficjalnie zatwierdzony przez władze kościelne – na niej zakończyła się linia żeńska dynastii Arpadów), drugą (1296-1301) była Agnieszka – córką króla Niemiec Albrechta I, zmarł bezpotomnie, na nim zakończyła się męska linia dynastii Arpadów.

Kolejną węgierską dynastią byli Andegawenowie. Ale o tym niebawem… tutaj!