W starożytności tereny obecnej Mołdawii były zamieszkiwane m.in. przez Daków, były też penetrowane przez koczowników Wielkiego Stepu – Scytów. Położenie na strategicznym szlaku między Europą i Azją spowodowało, że w średniowieczu ziemie Mołdawii były miejscem wielu kolejnych inwazji, m.in. Awarów, Pieczyngów, Kumanów, Węgrów, Rusi Kijowskiej i Mongołów.
W końcu XIV w. powstało Hospodarstwo Mołdawskie, które początkowo podlegało wpływom węgierskim i polskim, a od końca XV w. stało się lennem imperium osmańskiego.
Za datę powstania hospodarstwa przyjmuje się rok 1359 – wówczas uznawany za pierwszego władcę państwa Bogdan I, który uszedł na ziemie obecnej Bukowiny po niepowodzeniu wznieconego przezeń buntu antywęgierskiego w Marmaroszu, pokonał tutejszych przedstawicieli królów węgierskich i utworzył samodzielny organizm polityczny.
Syn i następca Bogdana Latco prawdopodobnie związał się politycznie z Polską (ustanowił też katolickie biskupstwo w Serecie). W 1375 r. tron hospodarski objął Piotr I, pierwszy pewny przedstawiciel rodu Muszatowiczów (jego nazwa pochodzi od przydomku matki Piotra, Muszaty). Piotr ustabilizował sytuację w państwie, podjął ekspansję na południe, a także zbudował zamek w Suczawie. W 1387 r. złożył hołd lenny królom Polski Władysławowi Jagielle i Jadwidze. Za panowania jego następcy, Romana I, który kontynuował ekspansję, być może osiągając nawet wybrzeże Morza Czarnego, stosunki z Polską się zaogniły. Roman został jednak obalony przez bojarów, jego następca ponownie złożył hołd królom polskim, jednak wkrótce zginął zapewne wspomagając wojska litewskie w bitwie nad Worsklą.
W 1400 r. po krótkim okresie zamieszania dzięki interwencji hospodara wołoskiego Mirczy Starego tron mołdawski objął syn Romana I Aleksander Dobry. Jego trwające do 1432 r. stanowiły okres stabilizacji i wewnętrznego umocnienia młodego państwa mołdawskiego, zarówno na polu politycznym, jak i gospodarczym. Aleksander uporządkował kraj i dbał o jego rozwój, nadawał przywileje miastom i zapewniał dobre warunki dla handlu czarnomorskiego; m.in. rozbudował porty w Kilii i Białogrodzie (Cetatea Albă). Wspierał także przedsięwzięcia religijne: przeprowadził szereg fundacji cerkwi i monasterów, zakończył spór o metropolię mołdawską, utworzył też drugie biskupstwo prawosławne w Mołdawii, a także biskupstwo ormiańskie w Suczawie; sprowadził do Suczawy relikwie św. Jana Nowego, uznanego za patrona Mołdawii. W polityce Aleksander związał się z Polską – złożył hołd lenny Jagielle w 1404 r. oraz wspierał go w wojnach przeciwko zakonowi krzyżackiemu; pogarszały się natomiast stosunki Mołdawii z Węgrami. Zmiana frontu Aleksandra nastąpiła w 1430 r., gdy zwrócił się przeciwko Jagielle i wsparł walczącego z nim wielkiego księcia litewskiego Świdrygiełłę.
Po śmierci Aleksandra w 1432 r. Mołdawia została ogarnięta przez kryzys polityczny w związku z działaniami wielu pretendentów do tronu (licznych synów, a potem i wnuków Aleksandra). Kolejni pretendenci sięgali to po wsparcie polskie (hołd Polsce złożył Eliasz I, z Polską związani byli także m.in. Roman II i Aleksander II), to po węgierskie (m.in. Piotr II i Bogdan II); umacniali się lokalni bojarzy niejednokrotnie pozbawiający tronu bardzo często zmieniających się w tym okresie hospodarów. W sprawach mołdawskich interweniowali też władcy sąsiedniej Wołoszczyzny. W okresie tego chaosu Mołdawia utraciła m.in. twierdzę w Chocimiu na rzecz Polski, oraz port w Kilii na rzecz Węgier. Miary zniszczenia dopełniały najazdy tatarskie. W 1456 r. poróżniony i z Polską, i z Węgrami hospodar Piotr III Aron podpisał przymierze (za cenę corocznego haraczu) z nowym potężnym graczem, który pojawił się w regionie – imperium osmańskim. Jednak już rok później, dzięki pomocy hospodara wołoskiego Włada Palownika Piotr został usunięty z tronu, a władzę w Mołdawii objął jego bratanek, Stefan III Wielki, uważany za najwybitniejszego władcę mołdawskiego.
Stefan Wielki panował w Mołdawii w latach 1457-1504. Podczas swojego panowania przeobraził Mołdawię w silny organizm państwowy, długo utrzymując niezależność wbrew interesom i ambicjom potężniejszych sąsiadów, dążących do jej podporządkowania. Zgodnie z tradycją Stefan zwyciężył w 34 ze swoich 36 bitew; stał się sławny w Europie na skutek stawianego przez długi czas oporu wobec Turków. W początkach swoich rządów udało mu się odzyskać Kilię (1465), a następnie pokonać pod Baia odwetową wyprawę króla węgierskiego Macieja Korwina (1467). Pokonał także Tatarów oraz najeżdżał Siedmiogród. Od 1470 r. prowadził aktywną politykę na Wołoszczyźnie bardzo często interweniując tam zbrojnie w celu osadzenia na tronie książąt zorientowanych antyosmańsko. To zaowocowało reakcją imperium osmańskiego – Stefan jednak pokonał wielką turecką wyprawę w głośnej bitwie pod Vaslui w 1475 r. Zdołał także dzięki pomocy węgierskiej oprzeć się kolejnej wyprawie (mimo porażki w bitwie) w 1476 r. W 1481 r. został jednak już zmuszony do płacenia haraczu Turkom, a w 1484 r. utracił na ich rzecz porty czarnomorskie. Ta klęska, a także pokój turecko-węgierski, skłoniły Stefana do złożenia w 1485 r. hołdu lennego królowi polskiemu Kazimierzowi Jagiellończykowi. Jego sytuacja jednak była trudna, a wsparcie polskie zdecydowanie mniejsze od oczekiwanego, wobec czego Stefan zmuszony został w 1487 r. do uznania zwierzchnictwa tureckiego. Gdy w 1497 r. wkroczyły do Mołdawii wojska króla polskiego Jana Olbrachta, Stefan obawiając się, że ich celem jest pozbawienie go tronu mołdawskiego, podjął z nimi walkę i pokonał ich w czasie odwrotu do kraju po nieudanym oblężeniu zamku w Suczawie. Mimo nieustających walk, jakie toczył Stefan, podczas swego długiego panowania przeprowadził on też szereg fundacji cerkwi i monastyrów (zwykle o charakterze obronnym), z których wiele dotrwało do naszych czasów (wedle tradycji miał ufundować tyle klasztorów, ile stoczył bitew).
Pierwsi następcy Stefana, choć uznający tureckie zwierzchnictwo, próbowali kontynuować jego politykę i starali się znaleźć rozwiązanie pozwalające na oswobodzenie się, jednak bezskutecznie. Szczególne ambicje przejawiał syn Stefana Wielkiego, Piotr Raresz, który objął władzę w 1527 r. Korzystając z bardzo trudnej sytuacji Węgier po klęsce pod Mohaczem podniósł roszczenia wobec Siedmiogrodu, nie zdołał jednak go odebrać nowemu królowi węgierskiemu Ferdynandowi Habsburgowi; poniósł także porażkę w walkach z Polską o Pokucie. W 1535 r. uznał się za lennika węgierskiego, ale wyprawa turecka w 1538 r. doprowadziła do zrzucenia go z tronu i utraty Budziaku oraz miasta Bendery. Zdołał jeszcze powrócić na tron, tym razem jednak ze wsparciem tureckim i podczas drugiego okresu swego panowania nie podejmował już otwartych prób oporu wobec Turcji. Piotr Raresz zaznaczył się też w historii Mołdawii swoimi fundacjami religijnymi, w szczególności powstałymi w okresie jego rządów monumentalnymi malowidłami ściennymi na zewnętrznych ścianach cerkwi.
Od obalenia Raresza w 1538 r. Mołdawia pogrążyła się w chaosie i popadła w całkowite uzależnienie od Porty. Co prawda niektórzy hospodarowie kreślili plany uniezależnienia się od Turcji, jednak zwykle nie przeradzały się one w konkretne działania wskutek braku realnego poparcia ze strony innych sąsiadów. Władcy często się zmieniali, musieli zmagać się ze spiskami bojarskimi oraz nieufnością ze strony sułtanów, tron obejmowali głównie z nadania sułtańskiego.
-en.png)
Władcy Mołdawii
1359-1365 Bogdan I/Bogdan I (bd-1365/8), pierwszy władca/hospodar Mołdawii, wojewoda (lata 40. XIV w.) Marmaroszu (z nadania króla węgierskiego) – pozbawiony tego stanowiska po buncie (1343), zmuszony (na przełomie lat 50. i 60. ) do ucieczki przez Karpaty na ziemie Bukowiny – pokonał tam miejscowych przedstawicieli króla węgierskiego (wojewodę Balca), został pokonany (1359) podczas próby ustanowienia swojego władztwa w Radowcach przez ówcześnie mającego sprawować urząd wojewodę Dragosza, ustanowił niezależne władztwo mołdawskie z siedzibą początkowo w mieście Baia (wówczas zwanym „Moldavia”), fundatorem cerkwi św. Mikołaja w Radowcach (zwanej „cerkwią Bogdana”), ojciec Stefana (bd-1366), Latco (bd-1373/5) oraz Petru (bd);
1365-1373 Latco/Laţcu (ok.1345-1373/5), syn Bogdana I, politycznie związał się z Polską, czynił duże ustępstwa na rzecz religii katolickiej, m.in. doprowadził do utworzenia biskupstwa katolickiego w Serecie (biskupem został Andrzej, franciszkanin z Krakowa), żonaty, miał córkę Anastazję (bd) – żonę późniejszego hospodara Romana I), jego imię zapewne stanowiło zniekształcenie węgierskiego Laszlo;
1373-1375 Costea (1328?-1387), szwagier Latco (zięć Bogdan I), przypuszczalnie spokrewniony z wołoskim rodem Basarabów, protoplasta mołdawskiej dynastii hospodarskiej Muszatowiczów, żonaty z Małgorzatą – córką (?) Bogdana I, ojciec Piotra (bd-1391) oraz Romana (bd-1394);
1375-1391 Piotr I/Petru al II-lea (bd-1391), syn Costea, odparł (1377) najazd litewski, ustabilizował sytuację – podjął nawet ekspansję na południe, wielki budowniczy – wzniósł twierdzę w Târgu Neamţ (węg. Németvásár) i zamek w Suczawie (jego główna rezydencja), unormowania stosunków z Litwą i Węgrami, udzielił (1386 i 1387) schronienia Wasylowi (synowi wielkiego księcia moskiewskiego Dymitra Dońskiego – Wasyl, będący zakładnikiem w Złotej Ordzie, zbiegł stamtąd i przez Podole trafił na dwór Piotra, później udał się na Litwę, gdzie zaręczył się (1387) z Zofią, córką Witolda Kiejstutowicza), przeciwstawił się roszczeniom hospodara wołoskiego Mirczy Starego (tym tłumaczy się jego zbliżenie z Polską, uwieńczone złożeniem hołdu lennego (27 września 1387) królom Polski Władysławowi Jagielle i Jadwidze we Lwowie), udzielił (1388) Koronie Polskiej pożyczki pod zastaw Pokucia i ziemi szepienickiej, prawdopodobnie żonaty dwukrotnie: pierwszą (bd) była nieznana z imienia prawdopodobna matka Romana I, drugą (od 1388) była nieznana z imienia księżniczka mazowiecka – córką Janusza I i Danuty Anny (siostry stryjecznej Jagiełły) – matka Iwaszki (?);
1391-1394 Roman I/Roman I (bd-1379), syn Costea (brat Piotra I), przypuszczalnie poszerzył granice swego władztwa na południu (być może sięgając nawet Morza Czarnego), wystawił (1393) dokument poddańczy wobec króla polskiego (jednak wkrótce potem jego stosunki z Polską się zaogniły – podczas sporu o Podole poparł kandydata Zygmunta Luksemburskiego), próbował przyłączyć do Mołdawii Pokucie (argumentując to brakiem zwrotu przez króla polskiego pożyczki udzielonej pod jego zastaw), pozbawiony władzy przez bojarów (jako skutek niepowodzeń wymienionych uprzednio działań), żonaty z Anastazja – przypuszczalną córką hospodara Latco (rumuński historyk C. Cihodaru wysunął hipotezę, że była córką hospodara wołoskiego Mikołaja Aleksandra – z tym poglądem polemizował J. Tęgowski), miał z nią synów Aleksandra (1375/80-1432) oraz Bogdana ();
1394-1399 Stefan I (bd-1399), syn Costei (zdaniem J. Demela) lub syn Latca (zdaniem J. Tęgowskiego) – być może siostrzeniec Piotra I i Romana I (zdaniem D. Musialika), złożył (1395) hołd polskiej parze królewskiej – Władysławowi Jagielle i Jadwidze Andegaweńskiej, odparł (1395) pod Hindău (dzis. Ghindăoani w okręgu Neamţ) najazd węgierski, prawdopodobnie poległ w bitwie nad Worsklą (zapewne wspomagał wojska litewskie), żonaty (od 1394/5) z Ryngałłą – córką Kiejstuta, przypuszcza się, że z tego małżeństwa pochodził syn Witold;
1399-1400 Juga/Iuga (bd-po 1403), przypuszcza się, że nie pochodził z mołdawskiej rodziny panującej (pochodzenie nie jest pewne) – syn Żurża (bratanek Piotra I i Romana I – zdaniem J. Tęgowskiego), niekiedy łączony z władcą Podola Jerzym Koriatowiczem, obalony (w wyniku interwencji Mirczy Starego), rodzina i potomkowie nieznani;
1400-1432 Aleksander I Dobry/Alexandru cel Bun (1375/80-1432), syn Romana I, objął tron mołdawski dzięki interwencji hospodara wołoskiego Mirczy Starego (był jego siostrzeńcem), początkowo (do 1407) rządził wraz z bratem Bogdanem, pokonał kilku innych pretendentów do tronu (m.in. swego kuzyna Iwaszkę, syna Piotra I), uporządkował zrujnowany wcześniejszymi waśniami kraj, dbał o rozwój handlu czarnomorskiego, wydawał przywileje handlowe kupcom (ze Lwowa (1408) i Krakowa (1409)), rozbudował porty w Kilii (zajętej po śmierci Mirczy Starego)
i Białogrodzie/Cetatea Albă (w tym okresie były jedynymi portami morskimi wykorzystywanymi przez Polskę),
dbał o rozwój miast (nadawał im liczne przywileje), w polityce zagranicznej oparł się na sojuszu z Polską i Wołoszczyzną przeciwko Węgrom (sprzyjała mu sytuacja międzynarodowa, w szczególności wewnętrzne problemy Węgier i Imperium osmańskiego, którzy nie mogli angażować swoich sił w Mołdawii), uznał się ( 12 marca 1402) wasalem króla Polski Władysława Jagiełły – hołd lenny złożył w Kamieńcu Podolskim, potwierdził we Lwowie (1407), wspierał militarnie Polaków w walkach przeciwko zakonowi krzyżackiemu: oddziały mołdawskie uczestniczyły w wielkiej wojnie 1409-11 – w tym być może w bitwie pod Grunwaldem, wojnie głodowej 1414, a także odznaczyły się podczas oblężenia (1422) Malborka; na mocy układu (1412) między Jagiełłą z Zygmuntem Luksemburskim pozostając pod zwierzchnictwem polskim zobowiązał się do wsparcia Zygmunta w wojnie z Turcją, wspierał finansowo Jagiełłę (zabezpieczeniem jednej z pożyczek był zastaw na Pokuciu), stracił (1420) na rzecz Turków Kilię (odzyskał ją z pomocą polską), popadł w konflikt z Zygmuntem Luksemburskim (na Wołoszczyźnie wpierał Radu Praznaglavę, Zygmunt wspierał Dana II), odmówił (1428) udziału w wyprawie Zygmunta przeciwko Turkom (wobec czego Zygmunt zaczął domagać się od Jagiełły podziału Mołdawii, zaproponował też obsadzenie Kilii Krzyżakami), wobec braku polskiej pomocy w wojnie z Turcją wypowiedział stosunek lenny wobec Polski (po śmierci Witolda w 1430), osadził (1431) na tronie wołoskim Aleksandra Aldeę, zaatakował Pokucie (bezskutecznie wspierając wielkiego księcia Świdrygiełłę w walce przeciwko Jagielle), hojny mecenas kościoła prawosławnego (ufundował liczne cerkwie i monastyry, zakończył spór o metropolię mołdawską, utworzył też drugie biskupstwo prawosławne w Mołdawii, a także biskupstwo ormiańskie w Suczawie, do Suczawy sprowadził relikwie św. Jana Nowego, uznanego za patrona Mołdawii), czterokrotnie żonaty: pierwszą (1393/4-1400) była Małgorzata Bánffy (córka wojewody siedmiogrodzkiego Stefana z Lasoncz/de Losoth) – matka Romana (bd-1448) i Stefana (bd-1447), drugą (ok.1405/8-1418) była Anna Podolska Neacşa – matka Eliasza (1409-1448), trzecią (1419-1421) Ryngałła Anna – córka wielkiego księcia litewskiego Kiejstuta (siostra Witolda), czwartą (po 1420) była Maria – matka Piotra (bd-1452) oraz Chiajna (bd-1479); miał również nieślubne dzieci, m.in. Bogdana (?) (1409-1451), Stefana (1410-1447) i Piotra Árona (bd-1467) oraz Wasilisę (bd-1447) – żonę hospodara wołoskiego Włada Diabła/II. Vlad;
1400-1407 Bogdan/Bogdan (bd-1407), syn Romana I, koregent Aleksandra I Dobrego, prawdopodobny ojciec Bogdana II (zarazem dziad Stefana III Wielkiego);
1432-1434, 1435-1442 Eliasz I/Ilie/Iliaş (1409-1448), syn Aleksandra I Dobrego, próbował utrzymywać wywalczoną przez ojca suwerenność Mołdawii, najechał (1432) Wołoszczyznę, uznał (1433) zwierzchnictwo polskie, popadł w konflikt z młodszym bratem Stefanem, został obalony przez bojarów, uwięziony na zamku w Sieradzu (na żądanie Stefana), uwolniony po śmierci Władysława Jagiełły (sprzyjającego Stefanowi), odzyskał (1435) tron (z pomocą polskiego rodu możnowładczego Odrowążów wygrał bitwę pod Podragą (rum.)), podzielił się władzą ze Stefanem: Eliaszowi przypadła Mołdawia północna ze stolicą w Suczawie, a Stefanowi Mołdawia południowa ze stolicą w Vaslui (Eliasz miał być zwierzchnim władcą całego kraju), uznał (1435) zwierzchnictwo polski, pokonany (1436) przez Stefana (odtąd Stefan zapewnił sobie równorzędną pozycję w kraju), złożył (1436) we Lwowie hołd lenny królowi polskiemu Władysławowi Warneńczykowi, obalony przez Stefana, uwięziony i oślepiony, żonaty (od 1424/7) z Marią Holszańską – siostra królowej polskiej Zofii Holszańskiej (zatem szwagier Władysława Jagiełły), ojciec Romana (bd-1448) oraz Aleksandra (bd-1455);
1434-1435, 1442-1444, 1445-1447 Stefan II/Ștefan al II-lea (bd-1447), syn Aleksandra I Dobrego (młodszy brat Eliasza I), wystąpił (1433/34) przeciwko swemu bratu usunął go z tronu (dzięki wsparciu bojarów), obalony przez Eliasza – dzięki ugodzie zachował władztwo w południowej Mołdawii (jego władztwo zniszczyły (1439-40) najazdy tatarskie (spalone zostało m.in. Vaslui, jego siedziba), zaatakował, pokonał (1442/43), uwięził i oślepił, Eliasza, utracił na rzecz Polski Chocim, podzielił się władzą z innym bratem – Piotrem (odsunął go niebawem oskarżając o zmowę z Węgrami – jednocześnie zobowiązał się do złożenia hołdu królowi polskiemu), zamordowany (1447) w spisku zorganizowanym przez syna Eliasza – Romana II, którego wsparli król polski i Wołoszczyzna, nie zostawił potomstwa;
1444-1445, 1447, 1448-1449 Piotr II/Petru al II-lea (bd-1449), syn Aleksandra I Dobrego (młodszy brat Stefana II), wystąpił (1444) przeciwko swemu bratu Stefanowi II, dopuszczony do współrządów – wkrótce pokonany przez Stefana i odsunięty, powracał (1447 i 1448) na tron (drugim razem dzięki wsparciu Jana Hunyadego), oddał Węgrom w port w Kilii (kluczowy w handlu czarnomorskim, którego szlaki przebiegały przez Mołdawię), odsunięty (1448) z tronu za sprawą Polaków, żonaty (1448) z nieznaną z imienia siostrą Jana Hunyadego, nie zostawił potomstwa;
1447-1448 Roman II/Roman al II-lea (bd-1448), syn Eliasza I, obalił (1447) Stefana (z pomocą polską – był kuzynem Kazimierza Jagiellończyka) – Stefan wzięty do niewoli przez Wołochów został zabity, usunięty przez stryja Piotra (wspieranego przez Jana Hunyadego), uciekł do Kołomyi (tam wkrótce zmarł), nie zostawił potomstwa;
1449 Ciubăr (bd-1449), jego pochodzenie oraz losy są nieznane – wspomina o nim jedynie Grigore Ureche (mołdawski dziejopis z początku XVII wieku), nie zostawił potomstwa;
1449, 1452-1454 Aleksander II/Alexăndrel (bd-1455), syn Eliasza I, tron zdobył z poparciem Polski (był kuzynem Kazimierza Jagiellończyka poprzez matkę Marię Holszańską), pobity przez stryja Bogdana, odzyskał tron po śmierci Bogdana, pokonany (1455) przez Piotra w bitwie pod Mohile (mimo poparcia polskiego), zmarł podczas oczekiwania w Białogrodzie na polską pomoc, nie zostawił potomstwa;
1449-1451 Bogdan II/Bogdan al II-lea (1409-1451), syn Aleksandra I Dobrego (według niektórych historyków jego bratanek – syn Bogdana I), objął w okresie bratobójczych walk między potomkami Aleksandra Dobrego, pokonał (1449) wspieranego przez Polskę swego bratanka Aleksandra II), udzielił schronienia Władowi Palownikowi, zapobiegł przywrócenie Aleksandra na tron, powstrzymał siły polskie (1450) w bitwie w pobliżu Vaslui – ich celem było wsparcie Aleksandra, podjął współpracę z Janem Hunyadym, próbował (1451) dojść do porozumienia z Polską, zamordowany zdradziecko przez brata Piotra Arona (w czasie trwania pertraktacji), żonaty, ojciec Stefana (1433-1504);
1451-1452, 1454-1455, 1445-1457 Piotr III Aron/Petru al III-lea Aron (bd-1469), nieślubny syn Aleksandra I Dobrego, włączył się (1451) do walk pomiędzy potomkami Aleksandra Dobrego – zabił swego brata Bogdana II, w sojuszu z Węgrami toczył walki z innym z pretendentów do tronu – pokonał (1455) bratanka Aleksandra II, poróżnił się z Polską (Aleksander był kuzynem króla Kazimierza Jagiellończyka), zerwał z Węgrami (próbował odebrać im port Kilię – oddaną im kilka lat wcześniej przez Piotra II), podpisał przymierze z imperium osmańskim (za cenę obietnicy płacenia dorocznego haraczu), złożył (1456) hołd królowi polskiemu w Chocimiu – zgodził się też przyznać Marii Holszańskiej Seret, współdziałał z Polakami przeciw Tatarom, przegrał (1457) bitwę pod Dolheşti, obalony zbiegł do Polski (jednak nie uzyskał tam pomocy), przeniósł się do węgierskiego Siedmiogrodu (być może uczestniczył w wyprawie Macieja Korwina na Mołdawię w 1467, która jednak skończyła się porażką w bitwie pod Baia – wpadł w ręce Stefana Wielkiego podczas jednej z wypraw tego ostatniego na Siedmiogród, stracony), żonaty, miał syna Eliasza (bd);
1457-1504 Stefan III Wielki/Ştefan cel Mare (1433-1504), syn Bogdana II, w czasie bratobójczych walk o tron między synami Aleksandra Dobrego uciekł do Siedmiogrodu (poszukując tam protekcji potężnego wojewody Jana Hunyadyego, przeniósł się (1456) na dwór Włada Palownika, pokonał Piotra Arona pod Doljeşti (dzięki wsparciu 6 000 konnych Wołochów), poprowadził (1459) najazd na Polskę (w poszukiwaniu Arona), podpisał traktat (na jego mocy oddał Polsce zamek w Chocimiu oraz uznał polskiego króla Kazimierza Jagiellończyka jako swojego suwerena, po czym złożył mu hołd w Kołomyi – doszło tam do upokorzenia hospodara: w momencie składania hołdu rozwarły się ściany namiotu i wojsko polskie oraz wojsko mołdawskie zobaczyło Stefana klęczącego przed królem), uderzył (1461) na Siedmiogród (tam przeniósł się z Polski po podpisaniu układu polsko-mołdawskiego Piotr Aron – jednak nie zdołał go schwytać), próbował (1462) odzyskać Kilię – ważny port czarnomorski (kluczowy dla rozwoju handlu mołdawskiego), ostatecznie zajął ją (1465) – co wywołało reakcję węgierską: król węgierski Maciej Korwin uderzył (1467) na Mołdawię – Stefan wygrał bitwę pod Baia, najechał kilkakrotnie Siedmiogród (podczas jednej z tych wypraw pochwycił i zabił mordercę swego ojca, Piotra Arona), pokonał Tatarów, aktywnie włączył się (od 1470) w sprawy wewnętrzne Wołoszczyzny – usuwał władców sprzyjających Turkom i zastępował ich hospodarami antyosmańskimi – i choć jego starania zawsze kończyły się powodzeniem (kilkakrotnie pokonał wojska tureckie) to jego protegowani ostatecznie byli wypędzani z Wołoszczyzny, gdy opuściły ją wojska Stefana, rozbił Turków (10 stycznia 1475) w bitwie pod Vaslui, uznał (1475) zwierzchnictwo Węgier (licząc na ich pomoc w walce z Turkami – w Polsce zbyt niechętnie patrzono na wzrost jego potęgi), przegrał (1476) bitwę pod Războieni „bitwie o Białą Dolinę” – jednak Turcy nie zdołali zająć jednak żadnej z najważniejszych twierdz w północnej Mołdawii, ich szeregi zaczęła dziesiątkować zaraza i głód, na dodatek Stefan otrzymał wreszcie wsparcie węgierskie i w efekcie Turcy podjęli odwrót, podczas którego ponieśli znaczne straty; powrócił do aktywnej polityki na Wołoszczyźnie, zawarł (1481) porozumienie z Turkami (nakładało ono m.in. obowiązek płacenia haraczu Porcie), utracił (1484) na rzecz Turcji twierdze portowe nad Morzem Czarnym (Kilię i Białogród), złożył (1485) ponownie hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi w Kołomyi, podpisał (1487) traktat z sułtanem Bajazydem II (na jego mocy w zamian za coroczną daninę składaną Porcie Mołdawia zachowywała własne rządy, uzgodnił (1494) w Lewoczy z królem Polski Janem Olbrachtem, elektorem brandenburskim Janem Cicero i królem Węgier i Czech Władysławem Jagiellończykiem wspólną wyprawę przeciwko Porcie – w niewyjaśnionych okolicznościach Stefan otrzymał jednak od Węgrów informację o tym, iż faktycznym celem polskiej wyprawy będzie nie tylko pokonanie Turków i odbicie portów czarnomorskich z ich rąk i osadzenie na tronie mołdawskim polskiego księcia Zygmunta; rozbił (1497) wojska Jana Olbrachta pod Koźminem, uderzył (1498) na Polskę (spustoszył ziemie przygraniczne), zawarł (1499) pokój z Polską (w jego wyniku stracono (1501) w Czchowie jednego z przywódców opozycji przeciwko Stefanowi – syna Piotra Arona Eliasza), sprzymierzył się z Turcją i Moskwą, zajął (1502) Pokucie (na wieść o śmierci Jana Olbrachta), w swoich rządach próbował ograniczyć wpływy wielkich bojarów, fundator licznych cerkwi i monastyrów – walka w obronie chrześcijaństwa przeciwko zalewowi islamu, spowodowała uznanie go za świętego (został kanonizowany przez Rumuński Kościół Prawosławny), otruty jakoby przez stronników sułtana, czterokrotnie żonaty: pierwszą (bd) była Mărușca (?), drugą (bd-1467) była Eudoksja – córka kniazia litewskiego, księcia słuckiego i kopylskiego, księcia kijowskiego Aleksandra Włodzimierzowica, trzecią (1472-77) była Maria – córka bizantyńskiego księcia państwa Teodoro na Krymie Aleksego I Gabrasa, czwartą (1480-1504) była Maria Voichița – córka hospodara wołoskiego Radu III Pięknego, miał z nią syna Bogdana (1478-1517); z Mărușcą lub Eudoksją miał Aleksandra (bd-1496), z nałożnicą Marią Rareș miał syna Piotra (ok.1483/7-1546);
1504-1517 Bogdan III Ślepy/Bogdan al III-lea (1479-1517), syn Stefana III, za życia ojca otrzymał od niego w zarząd południową część kraju z ośrodkiem w Bakowie, po objęciu tronu próbował kontynuować politykę ojca utrzymywania niezależności i integralności kraju, ustąpił (1505) z zajętego przez ojca kilka lat wcześniej Pokucia (w nadziei na polskie wsparcia w zamiarze uniezależnienia się do Imperium Osmańskiego), związał się z Turcją co wywołało liczne najazdy i utarczki na pograniczu z Polską (ostatecznie jego wojsko zostało rozbite (1509) pod Chocimiem przez hetmana Mikołaja Kamienieckiego), oblegał (1509) Lwów – jego wojska spaliły kościół i klasztor bernardynów, bezskutecznie oblegał Kamieniec Podolski, zawarł układ (1510) z Polską – na jego mocy Mołdawia stawała się niezależna od Polski, bronił kraj przed najazdami tatarskimi, walczył z Wołoszczyzną, ostatecznie potwierdził (1513) zwierzchnictwo tureckie nad Mołdawią (wiązało się to z dwukrotnym podwyższeniem płaconego haraczu), miał nieślubnych synów: Stefana (bd-1527) oraz Aleksandra (1568) – hospodara mołdawskiego (1552-61 i 1564-68);
1517-1527 Stefan IV Młody/Ştefan al IV-lea/Ştefăniţă (bd-1527), syn Bogdana III, w chwili śmierci ojca był niepełnoletni ( jego opiekunem wyznaczono najpotężniejszego lokalnego bojara Lukę Arbore – w jego imieniu podpisano (1518) układ zaczepno-odporny z Polską, gdy osiągnął pełnoletność (1522) zwrócił się przeciwko wielkim bojarom, którzy spiskowali przeciwko niemu, skazał na śmierć (1523) Arbore wraz z synami, zmusił hospodara wołoskiego Radu de la Afumati do wydania pozostałych spiskowców (zbiegli na Wołoszczyznę), planował podjąć działania w celu uniezależnienia Mołdawii od Imperium osmańskiego, prawdopodobnym synem jest Jan (bd-1574) – hospodar mołdawski (1572-74);
1527-1538, 1541-1546 Piotr IV Raresz/Petru Rareş (1483/7-1546), nieślubny syn Stefana III Wielkiego (przyrodni brat Bogdana III Ślepego), przed objęciem tronu trudnił się handlem rybami, później udał się do Polski gdzie na życzenie brata został uwięziony w Malborku, po przejęciu władzy starał się utrzymać dobrosąsiedzkie relacje z Polską, Węgrami i Turcją, lecz jednak jego ambicje stworzenia Wielkiej Mołdawii doprowadziły do nieudanych wojen z królem węgierskim Ferdynandem I o Siedmiogród (do którego Piotr miał roszczenia) i królem polskim Zygmuntem I Starym o Pokucie (oddane Polsce przez Bogdana III Ślepego), przegrał (1531) bitwę pod Obertynem, zawierał (1535) układ wasalny z cesarzem Ferdynandem, zawarł (1538) układ z Polską (zrzekając się ostatecznie Pokucia), pokonał Tatarów, został obalony przez wielkich bojarów (oddali Suczawę Turkom i uznali za hospodara narzuconego przez sułtana Sulejmana I Wspaniałego jego bratanka Stefana Szarańczę – uległego wobec Turcji), schronił się na dworze siedmiogrodzkim Jana Zapolyi, otrzymał od sułtana propozycję powrotu na tron hospodarski (za cenę zgody na podniesiony haracz, uznania panowania tureckiego na spornych terenach oraz pozostawienia załogi tureckiej w Suczawie), po powrocie do władzy zabił hospodara Aleksandra Corneę i zemścił się na bojarach, którzy zdradzili, nie porzucił myśli o uniezależnieniu się od Turcji (próbował bezskutecznie ponownie wciągnąć Habsburgów do wspólnej akcji antytureckiej – w późniejszym okresie panowania nie podejmował już prób uniezależnienia się od Porty!), ojciec Eliasza (1531-1562), Stefana (bd-1522) oraz Jana (bd-1582);
1548-1540 Stefan V Szarańcza/Ştefan Lăcustă (bd-1540), syn Aleksandra (wnuk Stefana III), na tron wysunięty (1538) przez imperium osmańskie jako pretendent do tonu mołdawskiego – opowiedzieli się za nim najważniejsi dygnitarze mołdawscy, którzy zdradzili Raresza (objęcie przezeń tronu było związane m.in. z odstąpieniem na ich rzecz nadmorskich terenów Mołdawii, m.in. Budziak i miasto Bendery), zamordowany (1540) przez bojarów niezadowolonych z jego uległości wobec Tuków, zmarł bezpotomnie;
1540-1541 Aleksander III Cornea/Alexandru Cornea (bd-1541), syn Eliasza (wnuk Piotra III Arona), według innych źródeł syn Bogdana Ślepego), wprowadzony (1540) na tron przez bojarów, niezadowolonych z ciężkiej zwierzchności osmańskiej i uległego jej hospodara Stefana Szarańczy, podjął próbę zbrojnego odzyskania utraconego kilka lat wcześniej na rzecz Imperium Osmańskiego Budziaku i miasta Bendery – te działania spowodowały, że Wysoka Porta zwróciła się do usuniętego wcześniej z tronu Piotra Raresza i po zawarciu z nim porozumienia pomogła mu powrócić do władzy w Mołdawii (Aleksander został zamordowany).
Tak zakończyła się historia niezależnej Mołdawii.
