|
Ákos Ernye lub Erne († po styczniu 1275), węgierski szlachcic, trzykrotny sędzia królewski (styczeń 1267 - maj 1270; czerwiec 1274; wrzesień 1274 - styczeń 1275), koniuszy królewski (1248-1251), wojewoda Transylwanii(1252-1260) i mistrz skarbu (1272)
Życiorys
Syn Erdő. Miał dwoje rodzeństwa. Z nieznaną z imienia żoną miał jedynego syna, palatyna Stefana. Źródła historyczne pochodzą z 1241 r. Brał udział w bitwie pod Muhi 11 kwietnia 1241 r. Pomógł uciekającemu z bitwy królowi Beli IV, gdyż walcząc dalej z Tatarami zatrzymał na chwilę prześladowców i, choć poważnie ranny, uratował się. Po wyzdrowieniu poszedł za królem i szpiegował pod obozem tatarskim pod zamkiem Trogir.
W 1243 r. (?) po śmierci bana Domokosa Miskolca odziedziczył po nim:
- w komitacie Borsod: Vadna, Ivánka i obecnie Harnócz, Barcza i Christmas Village;
- w komitacie Gömör wsie majątku Pelsőczi powstałe ze starego majątku Tornac: Pelsőc, Ardo, Lekenye, Kún-Taplócza, Somkút, Csetnek i nieznanego Mirka;
- w komitacie Sopron: posiadłość, która została przekazana na rzecz opactwa Borsmonostor;
- w komitacie Moson: 2 wioski: Flancendorf (na południe od Pozsony) i Seveser;
- w komitacie Komárom: do 1233 r. posiadał Szomód, Usztancs i Dunaszél koło Tata;
- w komitacie Vas: przez pewien czas był właścicielem Bors, Ivanc i Visacs oraz 6 innych wiosek w nieznanych lokalizacjach.
i w ten sposób pozostawił małe królestwo swojemu synowi Stefanowi.
W 1246 roku brał udział w wojnie z księciem Austrii Fryderykiem II. W 1250 roku ponownie walczył z Austriakami, w 1270 uczestniczył w wojnie z czeskim królem Ottokarem II.
Kariera
Między 1248 a 1251 r. był koniuszym królewskim i ispánem Szolgagyőr, w drugiej połowie 1251 r. ispánem komitatu Varasd, między sierpniem 1252 r. wojewodą Transylwanii, w 1254 r. ispánem komitatu Borsod, w 1256 r. ispánem komitatu Bács, w 1262–1267 był [ban Ozora|banem Ozory]] i banem Só. W 1264 roku król IV. Béla wysłał go przeciwko księciu, który przejął tron, przyszłemu Stefanowi V, ale Ernye został pokonany i schwytany przez armię ksiecia Stefana i odzyskał wolność dopiero po ugodzie króla i syna. Od 1270 do 1272 r. był mistrzem skarbu, w 1272 r. był ispánem komitatu Somogy, w 1274 r. był ispánem komitatu Szatmár (obecnie Satu Mare). Centrum jego majętności znajdowało się w komitacie Borsod, gdzie zbudował swój zamek Dédest.
Pamięć
- Powieść „Zúgó nyilak” (Ryczące strzały), autor: György Karczag − powieść historyczna przedstawiająca pełne przygód życie bana Ernye, uzupełniając znane fakty historyczne narzędziami wyobraźni pisarza. Książka została wydana w 1970 roku przez wydawnictwo Ferenc Móra.
- Powieśc „Sárga vihar” (Żółta burza), autor: Sándor Makkai − w rozdziałach romantycznej powieści historycznej o bitwie pod Muhi i powrocie króla opisuje działania Ákosa Ernye (Szépirodalmi Könyvkiadó, 1980).
Bibliografia
|
|
