Ákos I. István

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tartományurak uralmi területei Magyarországon a 14. század elején

István I. Ákos (pol. Stefan I Ákos) ( † 1315), węgierski możnowładca, sędzia królewski i palatyn (październik 1301 - październik 1307), jeden z tzw. Drobnych Królów (panów prowincji).

Życiorys

Syn sędziego królewskiego Ernye Ákosa. Z żoną Katarzyna (Katarin) nieznanego nazwiska miał 7 synów i 2 córki. Źródła historyczne obejmują lata 1281–1315. W 1281 roku był ispánem komitatów: Gömör i Borsod. W 1282 r. brał udział w bitwie nad jeziorem Hód, a następnie w oblężeniu austriackiego Bernstein i z królem IV. László walczył pod zamkami Gede i Perestyén. Po śmierci Władysława wspierał również Andrzeja III. W latach 1293–1295 był skarbnikiem królowej. W 1298 r. zawarł sojusz z królem Andrzejem III i większą liczbą szlachty. W latach 1298–1300 był [[sędzią|sędzią królewskim.

Po śmierci króla (14 stycznia 1301 r.) pożegnał Andrzeja jako „ostatnią złotą gałąź Domu Árpáda”. Zdegradował urząd palatyna dopuszczając do tego, aby oligarchowie mogli nazywać się palatynem w swoich posiadłościach. Podczas interregnum (1301-1308) poparł spadkobiercę czeskiego tronu Wacława i otrzymał od niego różne stanowiska i majątki. W 1307 r. na diecie w Rákos uznał królem Karola Roberta, a następnie wycofał się z życia politycznego. Jego domena obejmowała komitat Borsod, około 50 posiadłości i 5 zamków (w tym Diósgyőr i Dédess). Jego siedziba mieściła się w Diósgyőr. Założył klasztor Paulinów w Diósgyőr i Bükkszentlélek.

Ożenił jednego ze swoich synów, Stefana z córką bawarskiego księcia Wittelsbacha. Jedna z jego córek, Anics, została żoną skarbnika królewskiego Borsy Beke[1]. Beke jest wspomniany w źródłach jako „István nádor generusa” („magister Beke comes byhoriensis gener noster carissimus”).[2].

Po jego śmierci w 1317 r. jego synowie, Stefan II i Jan, brali udział w bitwie pod Debreczynem po stronie przeciwnego królowi prowincjonalnego władcy Kopasza Borsy. Po jego klęsce Stefan i Jan uciekli do zamku Dedesi. Zamek został oblężony, zdobyty, a oni zostali pojmani przez dowódcę króla, Dożę Debreceniego, po czym jako zdrajcy zostali skazani na utratę głowy i mienia.

Przypisy

  1. Beke Borsa był bratem Balda.
  2. Bárány Attila: Debreceni Dózsa küzdelme a bihari oligarchákkal.

Źródła

  • Markó László: A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig
  • Bárány Attila: Debreceni Dózsa küzdelme a bihari oligarchákkal, In: Debrecen város 650 éves. Szerk. Bárány Attila, Papp Klára, Szálkai Tamás. Debrecen, 2011. str. 75-126.
Ákos I. István
Palatyn Królestwa Węgier
Sędzia królewski
ilustracja
Pieczęć Istvána Ákosa
Palatyn Królestwa Węgier
Okres od 1301
do 1307
Poprzednik Csák III. Máté
Następca Borsa Kopasz
Sędzia królewski
Okres od 1298
do 1301/1304 ?
Poprzednik Péc Apor
Następca Péter
Dane biograficzne
Klan Ákos
Ród Ernye
Pochodzenie węgierskie
Państwo Królestwo Węgier
w unii personalnej
z Królestwem Chorwacji
Urodziny ok. 1260
Śmierć 1315
Ojciec Ernye
Matka nieznana
Żona Nn Katerina
Dzieci István II, János
pięciu synów
dwie córki