András szlavóniai herceg

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

András szlavóniai herceg (pol. Andrzej Slawoński, chor. Andrija) (* 1268, † 1278) – książę Slawonii i Chorwacji z dynastii Arpadów. Młodszy syn króla Stefana V i Elżbiety Kumanki, córki wodza Kumanów (Połowców), Kötenyego (Kocjana), brat króla Władysława IV.

Życiorys

Andrew urodził się w 1268 roku[1]. Był drugim synem (i najmłodszym dzieckiem) Stefana V, który nosił tytuł Młodszego Króla Węgier, gdyż w czasie narodzin Andrzeja, Stefan współrządził ze swoim ojcem (dziadkiem Andrzeja), Bélą IV, Straszym Królem[1]. Matką Andrzeja była Elżbieta Kumanka[1].

Po śmierci Béli IV w 1270 roku, ojciec Andrzeja został jedynym królem Węgier, ale zmarł dwa lata później[2]. Ponieważ Andrzej był młodszym synem Stefana, na tron wstąpił starszy syn Stefana, dziesięcioletni Władysław IV[2]. I choć to on teoretycznie był władca, to formalnie władzę sprawowała jego matka Elżbiety jako regenta. Jednak w rzeczywistości o kontrolę nad rządami walczyły, konkurujące ze sobą klany najbogatszych rodów szlacheckich, w tym rody Csáks i Kőszegis[2].

Książę Slawonii

Henryk Kőszegi, ban Slawonii, razem ze wspólnikiem Joachimem Gutkeledem (dwukrotnym skarbnikiem królestwa Węgier, który wcześniej trzymał Władysława IV w niewoli), porwał sześcioletniego Andrzeja. w lipcu 1274 roku, zabierając go do Slavonii i próbował wykorzystać w rozgrywkach dynastycznych przeciwko jego bratu Władysławowi[2][3][4]. Jednak rywal Kőszegiego i Gutkeleda, Peter Csák wraz ze stronnikami, pokonali wojska porywaczy pod koniec września i uwolnili Andrzeja[2][3]. To wówczas w liście datowanym na koniec 1274 roku, Andrzej jest wymieniany jako książę Slawonii i Chorwacji (poza tym był on także nazwany księciem Andrzejem)[4]. Zgodnie z teorią naukowców, poprzedni tytuł był używany tylko dla podkreślenia, że Andrzej był prawowitym spadkobiercą jego 12-letniego starszego brata i został użyty w czasie, w którym planowano małżeństwo Andrzejem z krewną Rudolfa I Habsburga[4].

Andrzej zmarł w wieku dziesięciu lat, między 6 kwietnia a 6 listopada 1278 roku[3].

Dwóch fałszywych Andrzejów

Bezdzietny brat Andrzeja, Władysław IV został zamordowany 10 lipca 1290 roku[3][2]. Na tronie zastąpił go jego daleki krewny, Andrzej III i został koronowany na króla 23 lipca[3][2]. Jednak pewien poszukiwacz przygód ogłosił, że jest prawdziwym, młodszym bratem króla Władysława, twierdząc, że ma on za sobą Węgry przeciwko Andrzejowi III[3]. Poprzez pokazanie swojego specyficznego znamię, podobnego do znamienia zmarłego księcia, oszusta przekonał nawet siostrę Stefana V – Kingę, żonę Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego[4]. Fałszywy książę Andrzej najechał Węgry z Polski, ale dowódca króla Andrzeja, Jerzy Baksa stawił mu opór, zmuszając do powrotu do Polski przed 18 listopada[3]. Pretendent został w krótkim czasie zamordowany przez swoich węgierskich protektorów[3].

W 1317 nowy poszukiwacz przygód ogłosił się księciem Andrzejem, tym razem na Majorce[4]. On i jego uwięzienie, zostały opisane w korespondencji pomiędzy Sancho, królem Majorki, a Robertem, królem Neapolu, który był stryjem Karola I na Węgrzech[4]. Los drugiego fałszywego księcia Andrzeja jest nieznany.

Bibliografia

  • Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 85.
  • Romisics Ignác, Historia Węgier, wyd. Media Rodzina, Poznań 2018,
  • Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
  • Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). "Az Árpádok királysága, 1000–1301 [Monarchia Arpadów, 1000–1301]"; [w:] Solymosi, László. Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historyczna chronologia Węgier, Tom I: Od początku do 1526] (po. węgiersku.). Akadémiai Kiadó. str. 79–187. ISBN 963-05-2661-1.
  • Kristó, Gyula; Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [Władcy dynastii Arpadów] (węgr.). I.P.C. Könyvek. ISBN 963-7930-97-3.
  • Zsoldos, Attila (2007). Családi ügy: IV. Béla és István ifjabb király viszálya az 1260-as években [Sprawa rodzinna: konflikt między Belą IV a młodszym królem Stefanem w 1260] (po węgiersku). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-15-4.
  • Zsoldos, Attila (2015). "Meghal a király: Árpád-házi rémhistóriák [Król umiera: horrory z dynastii Árpádów]". Múlt-kor (po węgiersku) (Nyár (Lato)): 49–53. ISSN 2061-3563.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 Kristó, Gyula; Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [Władcy dynastii Arpadów] (węgr.). I.P.C. Könyvek. ppendix 5, str. 274.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. str. 107-110
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). "Az Árpádok királysága, 1000–1301 [Monarchia Arpadów, 1000–1301]"; [w:] Solymosi, László. Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historyczna chronologia Węgier, Tom I: Od początku do 1526] (po węgiersku.). Akadémiai Kiadó. str. 170–182
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Zsoldos, Attila (2015). "Meghal a király: Árpád-házi rémhistóriák [Król umiera: horrory z dynastii Árpádów]". Múlt-kor (po wegiersku) (Nyár (Lato)): str. 9-16, 53.
András szlavóniai herceg (węg.)
Andrzej Slawoński (pol.)
Andrija (chor.)
książę Slawonii i Chorwacji
Książę Slawonii
Okres 1274
1278
Dynastia Arpadowie
Dane biograficzne
Urodziny 1268
Śmierć 1278
Ojciec Stefan V
Matka Elżbieta Kumanka
Rodzeństwo Elżbieta / Erzsébet
Katarzyna / Katalin
Maria / Mária
Anna
Władysław IV Kumańczyk / IV. László Crown of Saint Stephen.svg