Bihar vármegye

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku węgierskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku węgierskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[3]	[4]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Węgierskie komitaty  ♦  Abaúj  ♦  Abaúj-Sáros  ♦  Abaúj-Torna  ♦  Alsó-Fehér  ♦  Arad  ♦  Árva  ♦  Bács  ♦  Bács-Bodrog  ♦  Bácska  ♦  Baranya  ♦  Bars  ♦  Békés  ♦  Belovár-Kőrös  ♦  Belső-Szolnok  ♦  Bereg  ♦  Beszterce-Naszód  ♦  Bihar  ♦  Bodrog  ♦  Borsod  ♦  Borsod-Abaúj-Zemplén  ♦  Brassó  ♦  Csanád  ♦  Csík  ♦  Csongrád  ♦  Doboka  ♦  Esztergom  ♦  Fehér  ♦  Fejér  ♦  Felső-Fehér  ♦  Fogaras  ♦  Gömör  ♦  Gömör és Kishont  ♦  Győr  ♦  Győr-Moson-Sopron  ♦  Hajdú  ♦  Háromszék  ♦  Heves  ♦  Heves és Külső-Szolnok  ♦  Hont  ♦  Hunyad  ♦  Jász-Nagykun-Szolnok  ♦  Keve  ♦  Kis-Küküllő  ♦  Kolozs  ♦  Komárom  ♦  Komárom-Esztergom  ♦  Krassó  ♦  Krassó-Szörény  ♦  Kraszna  ♦  Küküllő  ♦  Külső-Szolnok  ♦  Lika-Korbava  ♦  Liptó  ♦  Liptó-Árva  ♦  Máramaros  ♦  Maros-Torda  ♦  Modrus-Fiume  ♦  Moson  ♦  Muraköz  ♦  Nagy-Küküllő  ♦  Nógrád  ♦  Nyitra  ♦  Pest-Pilis-Solt-Kiskun  ♦  Pilis  ♦  Pozsega  ♦  Pozsony  ♦  Sáros  ♦  Somogy  ♦  Sopron  ♦  Szabolcs  ♦  Szatmár  ♦  Szeben  ♦  Szepes  ♦  Szerém  ♦  Szilágy  ♦  Szolnok  ♦  Szolnok-Doboka  ♦  Szörény  ♦  Temes  ♦  Tolna  ♦  Torda  ♦  Torda-Aranyos  ♦  Torna  ♦  Torontál  ♦  Trencsén  ♦  Turóc  ♦  Turóc-Zólyom  ♦  Udvarhely  ♦  Ugocsa  ♦  Újvár  ♦  Ung  ♦  Valkó  ♦  Varasd  ♦  Vas  ♦  Verőce  ♦  Veszprém  ♦  Visegrád  ♦  Zala  ♦  Zágráb  ♦  Zaránd  ♦  Zemplén  ♦  Zólyom Komitaty króla Stefana I ♦  Bács ♦  Baranya ♦  Bars ♦  Békés ♦  Bihar ♦  Bodrog ♦  Borsod ♦  Csanád ♦  Csongrád ♦  Esztergom ♦  Fehér ♦  Fejér ♦  Győr ♦  Keve ♦  Kolozs ♦  Komárom ♦  Krassó ♦  Küküllő ♦  Moson ♦  Nógrád ♦  Nyitra ♦  Pozsony ♦  Somogy ♦  Sopron ♦  Szabolcs ♦  Szatmár ♦  Szerém ♦  Szolnok ♦  Temes ♦  Tolna ♦  Torda ♦  Torna ♦  Újvár ♦  Ung ♦  Valkó ♦  Varasd ♦  Vas ♦  Verőce ♦  Veszprém ♦  Visegrád ♦  Zala ♦  Zaránd ♦  Zemplén Mapa obszaru komitatu Bihar Bihar vármegye (rum. Comitatul Bihor, niem. Komitat Bihar, łac. Comitatus Bihariensis) był jednostką administracyjną Węgier do 1950 r. Wcześniej na mocy traktatu pokojowego z Trianon wschodnia część, tj. ok. ¾ dawnego komitatu przypadło Rumunii, pozostała zachodnia jest częścią Węgier. W języku lokalnym był często określany jako Biharia. Geografia Komitat Bihar był trzecim co do wielkości komitatem na Węgrzech. Południowo-wschodnia część komitatu zajmowana jest przez Góry Zachodniorumuńskie, a północny zachód przez Wielką Równinę. Najważniejsze rzeki to rzeki Körös i Berettyó. Lokalizacja Komitat graniczył: od północy z komitatem Hajdú, komitatem Szabolcs i komitatem Szatmár; od wschodu z komitatem Szilági, komitatem Kolozs i komitatem Torda-Aranyos; od południa z komitatem Arad, od zachodu z komitatem Békés i komitatem Szolnok. Ze względu na rozmiary nazywano go często państwem Bihar (Biharország) − Biharią. W południowo-wschodniej części byłego komitatu znajdował się szczyt Nagy-Bihar (1849 m n.p.m.), najwyższe wzniesienie Masywu Biharu. Licząca ok. 3000 lat jaskinia lodowa Scărișoara jest największą tego typu jaskinią w Rumunii, która została odkryta prawdopodobnie w 1847 r. Do jaskini można dojechać drogą o długości 200 m. Położona na wysokości 580 m n.p.m. przełęcz Pasul Craiului] (węg. Király-hágó) była przez stulecia granicą komitatów Bihar i Kolozs, a w latach 1552–1867 również Siedmiogrodu i Węgier. Historia Komitat Bihar jako część Księstwa Transylwanii, 1606–1660 Komitat Bihar (jasnozielony, w zachodniej części terytorium) jako część Księstwa Siedmiogrodu za rządów Gabriela Bethlena Według nieznanego autora, w czasach Arpada, ziemie między Cisą, Maruszą, Samoszem i lasem Igfon znajdowały się w posiadaniu biharskiego wodza Ménmaróta. Najmłodszy syn Arpada, Zoltán stanął później na czele Ducatusu Biharskiego, który był według tradycji terytorium zarządzanym przez następcę tronu. Jego stolicą był Biharvár, znajdujący się 14 km na północ od NagyNagyváradu. Ducatus Biharski (węg. (Bihari Dukátus), jak również Ducatus Nitrzański (węg. (Nyitrai Dukátus) oraz Ducatus Somogy (węg. (Somogyi Dukátus) został zniesiony przez Kolomana Uczonego ok. 1110 r. Bihar należy do najwcześniej utworzonych komitatów. Utworzył go król Stefan I ze stolicą w Biharze. Po najeździe tatarskim stolicą został Nagyvárad. W średniowieczu do komitatu należały również tereny źródłowe Szybkiego Kereszu i region Kalotaszeg. Podczas rozpadu Węgier na trzy części, stał się częścią Partium. W latach 1660-92 większa część komitatu wraz z zamkami znalazła się pod okupacją turecką. W latach 1849-60 podzielono komitat na Północny i Południowy Bihar z Debreczynem i Nagyváradem jako stolicami, a sytuacja się nieco zmieniła po utworzeniu w 1876 r. Hajdú. Komitat Bihar na pierwszej mapie wojskowej, 1782-85 Część historycznego komitatu Bihar w obecnych granicach Węgier W 1914 r. jego powierzchnia wynosiła 10 678 km². W 1918 r. nastąpił podział komitatu, w wyniku czego 7874 km² znalazło się w Rumunii. Siedzibą władz węgierskiego komitatu Bihar do 1950 r. było Berettyóújfalu. Drugi arbitraż wiedeński W wyniku decyzji drugiego arbitrażu wiedeńskiego Północna Transylwania, fragment części rumuńskiej powróciła do Węgier. Po przyłączeniu powierzchnia węgierskiej części komitatu wynosiła 6511 km², ze stolicą w Nagyvárad. Stolicą rumuńskiej części został Beiuș. Po drugiej wojnie światowej Po wojnie przywrócono stan z roku 1918. Pozostała w granicach Węgier część została w 1950 r. w ramach reformy administracyjnej, połączona z dawnym komitatem Hajdú i w ten sposób powstał dzisiejszy komitat Hajdú-Bihar.

Komitaty króla Stefana I w Siedmiogrodzie ♦ Békés ♦ Bihar ♦ Csanád ♦ Hunyad ♦ Kolozs ♦ Krassó ♦ Szatmár Węgierskie komitaty w Rumunii ♦ Alba Inferioară ♦ Arad ♦ Bichiș ♦ Bihor ♦ Bistrița-Năsăud ♦ Brașov ♦ Caraș-Severin ♦ Cenad ♦ Ciuc ♦ Cluj ♦ Făgăraș ♦ Hunedoara ♦ Maramureș ♦ Mureș-Turda ♦ Odorhei ♦ Sălaj ♦ Sătmar ♦ Sibiu ♦ Solnoc-Dăbâca ♦ Timiș ♦ Târnava Mare ♦ Târnava Mică ♦ Torontal ♦ Trei Scaune ♦ Turda-Arieș ♦ Ugocea Komitat Bihar {{{nazwa oryginalna}}} Okres Podmiot polityczny ok.1000-1526 Królestwo Węgier 1526-1541 Wschodnie Królestwo Węgier 1541-1606 Partium 1606-1660 Księstwo Transylwanii 1660-1692 okupacja turecka 1692-1867 Królestwo Węgier (jako Hajdú od 1976) 1867-1876 Austro-Węgry (jako Észak- i Dél-Bihar) 1876-1920 Austro-Węgry (jako Hajdú) 1920-1939 3/4 Rumunia, 1/4 Węgry 1940-1944 Węgry jako samodzielny Bihar Komitat Bihar (1910) Siedziba: Nagyvárad Powierzchnia: 10 657 km² Ludność: 646 301 Narodowości: 57 % Węgrzy 41 % Rumuni 1 % Słowacy 0,5 % Niemcy 0,5 % inni Utworzony: XI wiek Zlikwidowany: 4.06.1920 (Traktat z Trianon)