Tekst źródłowy strony Bitwa pod Leitzersdorf

[[Kategoria:0+]]
[[Kategoria:0p]]
[[Kategoria:Strony przetłumaczone z angielskiej Wikipedii]]
{{Uwaga|
|strona  = https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Leitzersdorf
|autorzy = https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Battle_of_Leitzersdorf&action=history
|nota    = angielski
}}
{{W}}
{|
 |-style="vertical-align:top;"
 |
== Notka ==

(pol. ''Bitwa pod Leitzersdorfem'', niem. ''Schlacht bei Leitzersdorf'') była bitwą pomiędzy [[Cesarstwo|Świętym Cesarstwem Rzymskim]] a [[Królestwo Węgier|Królestwem Węgier]] w 1484 roku. Napędzana wcześniejszymi konfliktami [[Maciej|Macieja Korwina]] i Świętego Cesarza Rzymskiego [[Fryderyk III|Fryderyka III]] oznaczała koniec przygotowań antyosmańskich i rozpoczęcie świętej wojny. Była to jedyna bitwa na otwartym polu w wojnie węgiersko-austriackiej, a klęska oznaczała − w dłuższej perspektywie - utratę arcyksięstwa austriackiego na rzecz Świętego Cesarstwa Rzymskiego.<ref name="Csendes">Csendes, László (2004). [http://www.napkut.hu/naput_2004/2004_02/051.htm#lj284 "Hunyadi Mátyás nyugati politikája és hadjáratai"] [Zachodnia polityka i kampanie Macieja Hunyadiego]. ''Játszmák az országért'' [''Rozgrywki dla ojczyzny''] (po węgiersku). Budapest, Hungary: Napkút Kiadó. Zarchiwizowano z oryginału 21 lipca 2011. [dostęp:2011-06-30].</ref>

== Tło ==

Od czasu udanego [[Oblężenie Hainburga|oblężenia Hainburga]] w październiku 1482 roku królowa [[Beatrycze]] z Neapolu pracowała nad przywróceniem pokoju. W 1482 r. wielokrotnie namawiała proboszcza z Pozsony, Georga Schönberga, Johanna Hesslera, dziekana z [https://pl.wikipedia.org/wiki/Friesach_(Karyntia) Friesach] i Gerharda Peuscherena, ''[https://en.wikipedia.org/wiki/Locum locum tenens] z [https://en.wikipedia.org/wiki/Fresach Fresach], aby wielokrotnie rozpoczęli mediacje z arcybiskupem Wiednia [https://en.wikipedia.org/wiki/Johann_Beckenschlager Johannem Beckensloerem] i doradcą cesarza. Zamiarem królowej było to, że Beckensloer mógł udawać pośrednika pokoju, a nie proimperialnego urzędnika. Zaplanowała sobie szansę zdobycia sławy, sprzedając zaginiony obszar Salzburga na mocy tego rzekomego traktatu. Mimo że powrót tych fortów był wcześniej postulowany przez samego cesarza, nigdy nie został on zrealizowany i Maciej utrzymywał je do śmierci. W następnym roku wojna została wznowiona, ponieważ, mimo negocjacji, strony nigdy nie doszły do porozumienia. W styczniu 1483 r. [https://pl.wikipedia.org/wiki/K%C5%91szeg Kőszeg] został zdobyty, a w kwietniu padł również [https://en.wikipedia.org/wiki/Klosterneuburg Klosterneuburg], a Węgrzy poprzez ciągłe grabieże próbowali osłabić siłę wroga. Maciej, aby skoncentrować całą siłę przeciwko cesarzowi, w styczniu 1483 roku wysłał agentów nawet do Porty, aby rozpocząć negocjacje w sprawie zawieszenia broni, które zakończyło się pozytywnym wynikiem. Natychmiast zgłosił to elektorm cesarskim. Maciej oświadczył, że nie chce już dłużej bronić chrześcijaństwa, chyba że przyłączą się do niego inne kraje.<ref name="Csendes"/><ref name="Yonge">Charlotte Mary Yonge; Christabel Rose Coleridge; Arthur Innes (1874). ''[https://archive.org/details/monthlypacket38unkngoog The Monthly packet]''. London, United Kingdom: J. and C. Mozley.</ref>

== Pretekst ==

[[File:Wulfestorff.jpg|right|thumb|150px|Hanns von Wulfestorff]]

Węgrzy zaatakowali Dolną Austrię z trzech kierunków. [[Dávidházi István|Stefan Dávidházi]] maszerował do Bruck an der Leitha i oblegał go. 24 lutego miasto poddało się, a 12 marca zdobyty został również zamek.<ref name="Bánlaky">József Bánlaky (1929). "b) Az 1483–1489. évi hadjárat Frigyes császár és egyes birodalmi rendek ellen. Mátyás erőlködései Corvin János trónigényeinek biztosítása érdekében. A király halála." [B. The campaign of 1483–1489 against Frederick and some imperial estates. Struggle of Matthias to secure the throne for John Corvin. The death of the King.]. ''[https://web.archive.org/web/20110705125917/http://www.mek.sk/09400/09477/html/0011/878.html A magyar nemzet hadtörténelme]'' [''Wojskowa historia narodu węgierskiego''] (po węgiersku). Budapest, Hungary: Grill Károly Könyvkiadó vállalata. {{ISBN|isbn=963-86118-7-1}}. Zarchiwizowane z [http://www.mek.sk/09400/09477/html/0011/878.html oryginału] 5 lipca 2011. [dostęp:2011-06-27].</ref> Druga kolumna z kapitanem [[Dobeš Černohorský z Boskovic|Tobiaszem von Boskowitzem]] dotarła do Krems i Stein i czekała na pobliskiej wyspie rzecznej. Trzecia armia dowodzona przez [[Geréb III. Péter|Piotra Geréba]] najechała na [[Księstwo Styrii]] i [[Karyntia|Karyntię]], aby zablokować połączenis ił cesarskich. W międzyczasie w kwietniu Maciej zajął [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kahlenberg Kahlenberg], a Dávidházy otoczył [https://en.wikipedia.org/wiki/Korneuburg Korneuburg]. Cesarz zdecydował się odciążyć miasto i<ref name="Csendes" /> zdołał przemycić flotę 12 statków z zaopatrzeniem do miasta, a także wysłał na miejsce starcia armię z pomocą. Kapitan fortu Burghard Kienberger postanowił stawić opór do chwili przybycia armii wzmacniającej. Poinformowany o postępach Austriaków, Dávidházi zdecydował się na uderzenie wyprzedzające w pobliżu [https://en.wikipedia.org/wiki/Stockerau Stockerau].<ref name="Bánlaky" />

== Bitwa ==

We wczesnym etapie bitwy kawaleria cesarska uzyskała przewagę i [[Czarna Armia]] wycofała się. Wojska cesarskie zajęły opuszczony obóz węgierski, który natychmiast złupili. Widząc szansę na przegrupowanie, Dávidházy zaplanował kontratak na grabiących rozproszonych żołnierzy cesarskich. Flanka węgierskiej ciężkiej kawalerii zaatakowała skrzydło wojsk cesarskich, które wytrzymało około godziny, lecz póxniej przegrało i uciekło z pola bitwy. Po ponowieniu oblężenia Korneuburga Dávidházi został trafiony kulą i wkrótce potem zmarł. Maciej przejął dowodzenie nad żołnierzami i przeprowadził natarcie.<ref name="Bánlaky"/>

== Następstwa ==

Miasto Korneuburg skapitulowało 1 grudnia po tym, jak do Macieja dołączyło 12 000 żołnierzy korpusu śląskiego.<ref name="Bánlaky" /> Wycofująca się armia cesarska nie miała innego wyjścia, jak unieruchomić się i rozdzielić, by wzmocnić pozostałe fortece i spowolnić postęp Macieja. Nie byli już w stanie przejąć inicjatywy. Reszta Dolnej Austrii została zaanektowana w następnym roku, a Fryderyk musiał zawrzeć pokój z Maciejem, pozwalając mu zachować swoje podboje. Jednak konflikt zaostrzył na razie ich rywalizację.<ref name="Stanley">Sandler, Stanley (2002). "Hungarian war with the Holy Roman Empire (1477–1485):". ''[https://books.google.com/?id=L_xxOM85bD8C&pg=PA389&lpg=PA389#v=onepage&q&f=false Ground warfare: an international encyclopedia, volume 1]''. Santa Barbara, California, United States: ABC-CLIO. s. 388. {{ISBN|isbn=1-57607-344-0}}.</ref> Podczas gdy większość jego armii stacjonowała w północno-zachodnim regionie Węgier, Maciej nie był w stanie powstrzymać Osmanów przed wdarciem się do Besarabii, a nawet Węgier w tym samym roku.<ref name="Setton">Kenneth M. Setton (1978). ''[https://books.google.com/?id=0Sz2VYI0l1IC#v=onepage&q=1484%20Kilia%20Akkerman&f=false The papacy and the Levant, 1204–1571, volume 1]''. Philadelphia, PA: American Philosophical Society. ss. 399–400. {{ISBN|isbn=0-87169-127-2}}. [dostęp:2011-07-01].</ref>

== Linki zewnętrzne ==
*[http://www.sagen.at/fotos/showphoto.php/photo/7525/size/big/si/Schlacht Memorial of the battle]

|
{{infobox military conflict
| conflict          = Bitwa pod Leitzersdorf
| nazwa_oryginalna  = Schlacht bei Leitzersdorf (niem.)
|epoka = średniowiecze
| partof            = [[Węgiersko–austriacka wojna (1477–1488)]]
| image             = 
| caption           = 
| date              = 16 czerwca 1484<ref name="Bánlaky" />(?)<br>11 maja 1484<ref name="AUT-HUN">Alexander Ganse. [http://www.zum.de/whkmla/military/15cen/austhun14791491.html "Austro-Hungarian War, 1479–1491"]. World History at KMLA. Hoengseong, South Korea: [https://en.wikipedia.org/wiki/Korean_Minjok_Leadership_Academy Korean Minjok Leadership Academy]. [dostep: 2011-06-30].</ref>(?)<br>listopad 1484(?)<ref name="Stanley" />
| place             = [[Leitzersdorf]], [[Dolna Austria]]
|territory = 
|casus = 
| result            = Zwycięstwo Węgier<ref name="AUT-HUN"/>
| status            = 
| combatant1        = [[File:Coa Hungary Country History Mathias Corvinus (1458-1490) big.svg|22px]] [[Królestwo Węgier]]
| combatant2        = [[File:Generic Arms of the Holy Roman Emperor (after 1433).svg|22px]] [[Cesarstwo|Święte Cesarstwo Rzymskie]]
| combatant3        = 
| commander1        = [[Dávidházy István]]<br>[[Dobeš Černohorský z Boskovic]]<ref name="Veresegyhazi">Veresegyházi, Béla (2004). ''[https://www.scribd.com/doc/55175362/Veresegyhazi-Bela-Magyar-csatahelyek-kisenciklopediaja Magyar csatahelyek kisenciklopédiája]'' [''Kieszonkowa encyklopedia węgierskich pól bitewnych''] (po węgiersku). Budapest, Hungary: Anno Kiadó. {{ISBN|isbn=963-375-031-8}}.</ref>
| commander2        = 
[[Hanns von Wulfestorff]]<ref name="Veresegyhazi" /><br>
Heinrich Prueschink<ref name="Chmel">Chmel, Joseph (1838). ''[https://books.google.com/?id=cj8AAAAAcAAJ&pg=PA716&lpg=PA716&dq#v=onepage&q&f=false Regesta chronologico-diplomatica Friderici III., Romanorum Impertatoris (Regis IV.)"]'' [''Chronologiczne rejestry dyplomatyczne, Fryderk III, Święte Cesarstwo Rzymskie (Król Fryderyk IV):''] (po niemiecku). Wien, Austria: Peter Rohrman. s. 714.</ref><br>
[[Kaspar von Rogendorf]]<ref name="Chmel"></ref>
| commander3        = 
| units1            = [[Czarna Armia]]
| units2            = [https://en.wikipedia.org/wiki/Imperial_Army_(Holy_Roman_Empire) Armia Cesarska]
| units3            = 
| strength1         = 7.000<ref name="Bánlaky"></ref>
| strength2         = 8.000÷10.000 ludzi<br>    (<small>szac. Veresegyháziego</small>)<ref name="Veresegyhazi"/><br>6.000 ludzi<br>    (<small>szacowanie Bánlakyego</small>)<ref name="Bánlaky" /><br>8.000 piechoty<br>4.000 ciężkiej kawalerii<br>    (<small>szacowanie Egryego</small>)<ref name="Egry">Egry, Ákos Gábor (1 czerwca 2008). ''[http://aregmultajelenben.shp.hu/hpc/web.php?a=aregmultajelenben&o=a_fekete_sereg_eloadas_6Tj A Fekete Sereg előadás]'' [''Wykład o Czarnej Armii''] (po węgiersku). Balatonszárszó, Hungary: Régmúlt a Jelenben Hagyományőrző Közhasznú Egyesület. [dostęp:2011-07-08].</ref>
| strength3         = 
| casualties1       = nieznane
| casualties2       = 1.000 ludzi<ref name="Bánlaky" />
| casualties3       = 
| lokalizacja = 
| mapa = 
|opis mapy = 
| notes             = 
| campaignbox       = {{Campaignbox Austro-Hungarian War}}
}}
|}

== Przypisy ==
{{izvori}}

{{SORTUJ:Bitwa Leitzersdorf 1484}}

[[Kategoria:Bitwy]]
[[Kategoria:Bitwy Czarnej Armii]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Węgier]]
[[Kategoria:Bitwy w historii Austrii]]