Brassói csata (1603)

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

Brassói csata (niem. Schlacht bei Kronstadt; pol. Bitwa pod Brassó) stoczona 17 lipca 1603 roku pomiędzy wojskami wołoskimi dowodzonymi przez Radu Șerbana i monarchię habsburską z jednej strony a wojskami Transylwanii dowodzonymi przez Mózesa Székelyego z drugiej.

Mózes Székely zginął na polu bitwy, a wołoski władca Radu Șerban został władcą Transylwanii do września 1603 roku, kiedy to Giorgio Basta wraz z komisarzami cesarskimi przejęli kontrolę nad krajem w imieniu cesarza.

Kontekst

Dekada poprzedzająca bitwę była burzliwa dla Transylwanii, podczas której wydawało się, że Imperium Habsburgów traci kontrolę nad prowincją.[1] Na jej wodza wybrany został nominalnie książę Zygmunt Báthory w 1581 roku, w wieku dziewięciu lat, a w latach 1593-1601 trzykrotnie abdykował na rzecz pozostałych członków rodu, aby zadowolić interesy cesarskie.[2]

Po krótkich okresach, podczas których Transylwania była kontrolowana przez księcia wołoskiego Michała Odważnego, a następnie najemników habsburskiego generała Giorgio Basty, dowódca wojskowy Moses Székely podżegał rodzime siły transylwańskie do buntu i przy wsparciu turecko-tatarskich sił pomocniczych ogłosił się księciem Transylwanii w dniu 8 maja 1603 r.[1][3]

Próba Székelyego zastąpienia obecności Habsburgów w Siedmiogrodzie rządem przyjaznym Imperium Osmańskiemu była nie do przyjęcia dla Radu Șerbana, który „nie mógł pozwolić Wołoszczyźnie wpaść w imadło między Imperium Osmańskim na południe od Dunaju a Transylwanią, która przysięgała wierność temu”.[4] Znaczna część szlachty transylwańskiej stanęła po stronie Șerbana przeciwko ekscesom uzurpatora wspieranego przez Turków, a same Brassó pozostało lojalne wobec Habsburgów. Również promonarchiczni Seklerowie z Háromszék i Csíkszék 8 czerwca dołączyli do sił Radu Șerbana pod dowództwem kapitanów Bedő i Máttyusa (3 000 kawalerii i piechoty).[5]

Bitwa

W lipcu 1603 kilka mniejszych sił wołosko-habsburskich przekroczyło Karpaty i stoczyło potyczki z wojskami Mózesa Székelyego wokół Földvár, które zakończyły się wczesnym zwycięstwem strategicznym. Niepewny swoich szans w otwartej bitwie z większością armii wołoskiej, Székely przyjął postawę obronną, umacniając swoją armię (składającą się z 4 000 Węgrów, 2 000 Tatarów i 25 lekkich armat) w pobliżu Barcarozsnyó w zaimprowizowanym obozie otoczonym połączonymi wozami.[4][6] 15 lipca Radu Șerban przekroczył góry i dołączył do reszty sił. W sumie armia wołosko-habsburska liczyła 10 000 ludzi: dwie flanki po 2 000 żołnierzy każda i armię główną liczącą 6 000 ludzi dowodzoną przez samego Șerbana. Lewym skrzydłem dowodził Węgier György Rácz, prawym skrzydłem dowodził serbski najemnik Deli Marko.[6]

Główna bitwa rozegrała się 17 lipca, kiedy wojska wołoskie zaatakowały broniący się obóz. Po długotrwałej walce w zwarciu obrońcy zaczęli ponosić ciężkie straty i rozerwali szeregi, próbując uciekać. Șerban wydał rozkaz podążania za nimi i wyciął tych, którzy próbowali uciec. Był wśród nich Mózes Székely, który odmawiając poddania się, próbował uciec do Brașsó, aby uratować życie, ale kawaleria Rácza go wyprzedziła. Książę bronił się dzielnie, aż w końcu żołnierz kawalerii seklerskiej Mihály poważnie go zranił, a Rácz ściął mu głowę.[6]

Następstwa

Radu Șerban został władcą Transylwanii do września 1603 roku. Pomimo początkowych obaw Giorgio Basty, że Șerban będzie próbował przejąć Transylwanię dla siebie po bitwie, naśladując Michała Odważnego, Basta i komisarze cesarscy przejęli kontrolę nad krajem w imieniu cesarza.[6]

Przedstawienia

Bitwa pod Brassó to ostatnia bitwa zawarta w Alegorii wojny tureckiej, tomie szkiców olejnych na pergaminie stworzonych przez niemieckiego malarza Hansa von Aachen około 1607 roku, gdy pełnił on funkcję nadwornego malarza cesarza Rudolfa II.[7]

Przypisy

  1. 1,0 1,1 "Zsigmond Báthori, Michael the Brave, and Giorgio Basta". W: History of Transylvania: From the Beginnings to 1606. (po angielsku) wyd. Columbia University Press. (2002) Vol. I. ISBN 9780880334792.
  2. Guță, Daniel (10 January 2016) „Sigismund Bathory, principele ușuratic care și-a întemnițat soția după noaptea nunții, părăsit din cauza impotenței”. (Adevărul). [dostęp: 19 lutego 2019].
  3. István Early Modern Religious Communities in East-Central Europe: Ethnic Diversity, Denominational Plurality, and Corporative Politics in the Principality of Transylvania (1526–1691). (po angielsku) Leiden, Boston: wyd. BRILL. (2009) Vol. 143. ss. 149–150. ISBN 9789004186842.
  4. 4,0 4,1 Alexandru D. Istoria românilor din Dacia Traiană. Bucharest: wyd. Cartea Românească. (1925) Vol. VI. ss. 7–18.
  5. Tony Dictionary of Battles and Sieges: A-E. (en) Westport, CN, London: wyd. Greenwood Publishing Group. (2007) ss. 160. ISBN 9780313335372.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 I.M. (1900) „Bătălia de la Brașov, 17 iulie 1603”. , Gazeta Transilvaniei [dostęp: 19 lutego 2019].
  7. Representing Imperial Rivalry in the Early Modern Mediterranean. (po angielsku) Los Angeles, Toronto: wyd. University of Toronto Press. (2015) ss. 71. ISBN 9781442649026.
Brassói csata
Bitwa pod Brassó (pol.)
Woja piętnastoletnia (1593-1606)
ilustracja
Bitwa pod Brassó. Niektóre flagi zostały zdobyte w bitwie pod Guruslău (1601) przez Michała Walecznego i Giorgia Bastę. Autor: Hans von Aachen, 1603–1604
Czas 17 lipca 1603
Miejsce Brassó
Wynik zwycięstwo Habsburgów
Strony konfliktu
Monarchia Habsburgów
promonarchiczni Seklerzy
Wołoszczyzna
Księstwo Transylwanii
Dowódcy
Radu Șerban Mózes Székely 
Siły
Straty

Szablon:Campaignbox Long War (Ottoman wars)

Wojna piętnastoletnia

 •  Sisáki csata (1593)  •  Veszprém ostroma  •  Tata ostroma (1593)  •  Székesfehérvári csata (1593)  •  Romhányi csata (1593)  •  Felkelés Bánátban (1594)  •  Esztergom ostroma (1594)  •  Hatvan ostroma (1594)  •  Győr ostroma (1594)  •  Călugăreni csata  •  Gyurgyevói csata  •  Esztergom ostroma (1596)  •  Bresti csata (1596)  •  Eger ostroma (1596)  •  Keresztesi csata  •  Tata ostroma (1597)  •  Győr ostroma (1598)  •  Buda ostroma (1598)  •  Sellenberki csata  •  Nagykanizsa ostroma (1600)  •  Nagykanizsa ostroma (1601)  •  Miriszlói csata  •  Goroszlói csata  •  Székesfehérvár ostroma (1601)  •  Székesfehérvár ostroma (1602)  •  Buda ostroma (1602)  •  Brassói csata (1603)  •  Buda ostroma (1603)  •  Bocskai-felkelés  •  Esztergom ostroma (1605)