Kaisertum Österreich

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka Mapa etnograficzna Cesarstwa Austrii, 1855 Cesarstwo Austrii (niem. Kaisertum Österreich, dawniej pisane Kaiserthum Oesterreich) – historyczne państwo w Europie utworzone w 1804 w reakcji na proklamowanie przez Napoleona I Cesarstwa Francuskiego. Historia Austriacka korona cesarska W latach 1804–1806 wchodziło w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Po jego rozwiązaniu 6 sierpnia 1806, w wyniku powstania zależnego od Francji Związku Reńskiego, istniało jako państwo dziedziczne Habsburgów do 1918, choć od 1867 stało się jedną z dwóch części dualistycznych Austro-Węgier. Pierwszym władcą Cesarstwa Austrii był Franciszek I Habsburg, zarazem ostatni władca Świętego Cesarstwa Rzymskiego jako Franciszek II. Jego następcami byli: Ferdynand I, Franciszek Józef I i Karol I. W Cesarstwie nie przeprowadzano formalnej koronacji (w przeciwieństwie np. do Królestwa Węgier). Od 1815 roku Cesarstwo Austrii było jednym z głównych decydentów europejskich, wchodząc w skład Świętego Przymierza. Jego polityką kierował przez blisko 40 lat kanclerz Klemens Metternich. O potędze Austrii świadczy fakt jej ciągłej ingerencji w wewnętrzne sprawy państw niemieckich i włoskich oraz Hiszpanii, a także ważna rola arbitra międzynarodowego podczas wojny krymskiej (1853–1856). Terytorium cesarstwa obejmowało Austrię właściwą, Tyrol, Styrię, Czechy właściwe, Morawy, część Śląska, Węgry, Siedmiogród, Słowację, Dalmację, Slawonię, Słowenię, Galicję, Bukowiny, Wenecję i Lombardię. Wiosna Ludów (1848–1849) nie ominęła też Austrii, która przeżyła niepokoje wewnętrzne i starcia z Węgrami (1848–1849). Po abdykacji Ferdynanda I tron objął jego bratanek, Franciszek Józef I, który w 1849 wprowadził konstytucję (tzw. Konstytucja marcowa), na mocy której Cesarstwo Austrii tworzyły następujące kraje koronne: Arcyksięstwo Austriackie (Górnej i Dolnej Austrii) – Erzherzogtum Österreich; księstwo Salzburga – Herzogtum Salzburg; księstwo Styrii – Herzogtum Steiermark; Królestwo Illirii (księstwo Karyntii, księstwo Kranioli, książęce hrabstwo Gorycji i Gradyski) – Königreich Illyrien; margrabstwo Istrii i miasto Triest z okręgiem – Markgrafschaft Istrien und Stadt Triest mit Bezirk; książęce hrabstwo Tyrolu i Vorarlbergu – Gefürstete Grafschaft Tirol und Vorarlberg; Królestwo Czech – Königreich Böhmen; Margrabstwo Moraw – Markgrafschaft Mähren; księstwo wyższego i niższego (Górnego i dolnego) Śląska – Herzogtum Ober- und Niederschlesien; królestwo Galicji i Lodomerii z księstwami Oświęcimia i Zatora i z wielkim Księstwem Krakowskim – Königreich Galizien und Lodomerien mit den Herzogtümern Auschwitz und Zator und mit dem Großherzogtum Krakau; księstwo Bukowiny – Herzogtum Bukowina; Królestwo Dalmacji z Pomorzem chorwackim oraz miastem Fiume z okręgiem – Königreich Dalmatien, Kroatien und Slawonien; Królestwo Węgier – Königreich Ungarn; Wielkie Księstwo Transylwanii z prowincją saską i żupaństwami Kraszna, środkowym Szolnok i Zarand, dystryktem Koewa i miastem Zillach – Grossherzogtum Siebenburg; okręgi wojskowe i pograniczne; Królestwo Lombardzko-Weneckie – Königreich Lombardo-Venetien. W 1850 roku liczba ludności cesarstwa wynosiła 30,7 mln. Od połowy XIX wieku zaznaczył się stopniowy upadek potęgi Habsburgów austriackich: utrata wpływów w państwach niemieckich, klęski w wojnie z Francją i Piemontem (1859) i wojnie z Prusami (1866) oraz utrata ziem włoskich (1859-1866) i upadek koncepcji odbudowy Rzeszy Niemieckiej pod rządami Wiednia. Od 1867 Cesarstwo Austrii razem z Królestwem Węgier tworzyło dwuczłonową monarchię austro-węgierską. Od 1879 roku Austria wchodziła w koalicję z Cesarstwem Niemieckim, która po przyłączeniu się Włoch (1882) nazwana została Trójprzymierzem. Sztandar Cesarstwa z okresu rządów Franciszka Józefa I W rzeczywistości od tego momentu Austria zaczęła tracić samodzielność polityczną i podporządkowywać się interesom współkoalicjanta niemieckiego. Trudności zewnętrzne rzutowały również na kłopoty wewnątrz imperium – polityka germanizacyjna wywołała reakcje narodowościowe, które zmusiły władze centralne do złagodzenia swojej polityki, czego skutkiem było nadanie narodom imperium autonomii politycznej i kulturowej (np. Polakom galicyjskim, Czechom) oraz przyznanie najpotężniejszemu po Niemcach narodowi imperium – Węgrom – statusu narodu współrządzącego (1867). Dzięki temu starano się zapobiec wojnom wewnętrznym i nieuniknionemu rozpadowi imperium. W latach 1914–1918 Austria brała udział w I wojnie światowej po stronie Niemiec, Bułgarii i Turcji. Klęski poniesione w wojnie z Serbią (1914) i Rosją (1914–1915, 1916) zadecydowały o całkowitym podporządkowaniu jej polityki zagranicznej Niemcom. O klęsce imperium zadecydowały ostateczna porażka Niemiec na froncie zachodnim (1918) oraz ruchy rewolucyjne i narodowościowe wewnątrz państwa. Istnienie państwa zakończyło ogłoszenie w Wiedniu republiki, potwierdzonej traktatem z Saint-Germain-en-Laye (1919) oraz wydzieleniem z terytorium cesarstwa niepodległej Czechosłowacji (z ziem Czech, Moraw, Śląska Czeskiego i Słowacji i zachodniej części Ksiestwa Cieszyńskiego (Zaolzie)), części Polski (w skład której weszły dawna Galicja i wschodnia część Ksiestwa Cieszyńskiego) oraz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (Królestwo SHS) (obejmującego m.in. Chorwację i Słowenię), a także rozszerzenie terytorium Rumunii o należące do monarchii Siedmiogród i Bukowinę. Ostatni cesarz Karol I zrzekł się udziału w rządach (bez formalnej abdykacji) i udał się na emigrację na portugalską Maderę. Zobacz też Dziennik ustaw państwa austriackiego Uwagi  ↑ 1 Utworzenie dualistycznej monarchii austro-węgierskiej w 1867 nie likwidowało Cesarstwa Austrii.

Kaisertum Österreich Cesarstwo Austrii 1804–1918 ↑ 1 Volkshymne (Hymn ludowy) National anthem of Germany - U.S. Army 1st Armored Division Band.ogg Ustrój polityczny monarchia absolutna (1804–1867) monarchia konstytucyjna (1867–1918 ↑ 1 Konstytucja Konstytucja marcowa Stolica Wiedeń Data powstania 1804 Data likwidacji 1918 ↑ 1 Władca arcyksiążę Franciszek II Habsburg (pierwszy) Karol I Habsburg (ostatni) Powierzchnia 698 700 km² Rok 1804 Liczba ludności 21 200 000 Gęstość zaludnienia 30 os./km² Waluta gulden (do 1892) korona (od 1892) (FI, K, kr) Język urzędowy niemiecki Religia dominująca katolicyzm