Demeter

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

Demeter (pol. Demetriusz, łac. Demetrius) (* nieznana, † 20 lutego 1387), węgierski kardynał i polityk, który służył jako arcybiskup Ostrzyhomia i biskup Zagrzebia i Transylwanii oraz kanclerz.

Pochodzenie i wczesna kariera

Nic nie wiadomo o pochodzeniu Demetera, który sięgnął po najwyższe tytuły kościelne, ale przypuszcza się, że pochodził z rodziny chłopskiej. Jego ojcem był niejaki Peter. Inni historycy twierdzili, że należał do rodziny Kaplai z rodu Kaplon lub był członkiem szlacheckiej rodziny Bajoni. Pod koniec życia pojawiał się we współczesnych źródłach jako Demetrius z Vaskút (węg. Vaskúti Demeter), po otrzymaniu darowizn ziemi w komitatach Nógrád i Gömör w 1381 roku.

Wraz ze swoim bratem Filipem wychowywał się wraz z najstarszym synem króla Karola I, Ludwikiem, który w 1342 r. został królem Ludwikiem I. Demeter w 1356 r. został Strażnikiem Pieczęci, więc na stałe należał do eskorty Ludwika I. Trzy lata później powierzono mu zarządzanie skarbem królewskim. Na tym stanowisku nadzorował dobra i dary skarbu (munera), a także zachowywał i przechowywał królewskie statuty dla darowizn majątkowych. Według historyka Pála Engela, urząd skarbnika uzyskał stały status w 1377 roku, prawdopodobnie z inicjatywy samego Demetera. W tym czasie Demeter rozpoczął karierę kościelną, zostając w 1363 r. kanonikiem Peczu i prepozytem w Egerze. W lipcu 1364 r. papież Urban V mianował go biskupem Syrmii, ale Demeter objął urząd dopiero 1 kwietnia 1365 r. 28 czerwca 1368 r. Demeter został również biskupem Transylwanii. Podczas swojej kadencji biskupa Transylwanii Demeter zbudował klasztor dla Zakonu Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika. Od maja do lipca 1375 r. wymieniany był także jako tajny kanclerz na dworze królewskim. W tym samym roku brał udział w negocjacjach dotyczących przyszłego małżeństwa Zygmunta Luksemburskiego i księżnej Marii.

Kanclerz i kardynał

Demeter, niedawno mianowany kanclerzem królestwa (stanowisko, które piastował aż do śmierci), musiał niebawem opuścić dwór, ponieważ 23 stycznia 1376 r. papież Grzegorz XI nadał mu biskupstwo Zagrzebia. 16 sierpnia 1378 r. papież Urban VI mianował go arcybiskupem Ostrzyhomia i uczynił go kardynałem oraz tytularnym kardynałem-kapłanem Santi Quattro Coronati 18 października. Demeter nigdy nie odwiedził Rzymu jako kardynał i został ambasadorem papieskim na Węgrzech. Jako (lord) kanclerz, Demeter był także szefem nowo powstałego sądu specjalnej obecności (poprzedniej instytucji naczelnego sędziego), jednak funkcję sędziowską pełnili jego zastępcy (najbardziej godnym uwagi był Jan z Küküllő). Jako arcybiskup Ostrzyhomia, 16 września 1382 r. Demeter odprawił uroczystość pogrzebową króla Ludwika I i następnego dnia w bazylice Székesfehérvár ukoronował Marię, starszą córkę Ludwika I, na następczynię na tronie Węgier. W 1384 r. kardynał Demeter udał się do Polski ze znaczącą eskortą zbrojną, towarzysząc młodszej córce Ludwika I, Jadwidze, która została wybrana na następcę swego ojca na tronie polskim.

W sierpniu 1385 r. arcybiskup odprawił ceremonię zaślubin królowej Marii z Zygmuntem Luksemburskim, doprowadzając do wściekłości matkę królowej i regentkę, Elżbietę Bośniacką. Królowa-wdowa chciała zemścić się na małżeństwie, próbując pozbawić arcybiskupa jego stolicy[1]. Zygmunt wkrótce opuścił królestwo, umożliwiając węgierskiej szlachcie zaproszenie króla Neapolu Karola III do objęccia tronu po królu Ludwiku I. Karol z powodzeniem najechał Węgry i zdetronizował Marię. 31 grudnia 1385 roku Demeter koronował go na króla Węgier w obecności byłej królowej Marii i królowej-wdowy Elżbiety. Jednak królowa Elżbieta zadźgała na śmierć nowego króla Karola w swoich apartamentach w lutym 1386 r. Zygmunt wrócił na Węgry wkrótce potem, by zostać koronowanym na króla jako współwładca Marii. Demeter zmarł przed koronacją.

Przypisy

  1. Goodman, 223.

Źródła

  • Bertényi Iván (2003). "Demeter [Demetrius]". W: Esztergomi érsekek 1001–2003 [Arcybiskupi Ostrzyhomia 1001–2003]. (po węgiersku) wyd. Szent István Társulat. ss. 188–196. ISBN 963-361-472-4.
  • Csukovits Enikő (2019). Az Anjouk Magyarországon. II. rész. I. (Nagy) Lajos és Mária uralma (1342‒1395) [Andegawenowie na Węgrzech, Vol. 2. The Reigns of Louis I the Great and Mary (1342‒1395)]. (po węgiersku) wyd. MTA Bölcsészettudományi Kutatóközpont Történettudományi Intézet. ISBN 978-963-9627-54-3.
  • Dobronić Lelja (1995). "Demetrij I. [Demetrius I]". W: Zagrebački biskupi i nadbiskupi [Biskupi i arcybiskupi Zagrzebia]. (po chorwacku) wyd. Školska knjiga. ss. 137–139. ISBN 953-0-60597-8.
  • Engel Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I. [Świecka archontologia Węgier, 1301–1457, Volume I]. (po węgiersku) wyd. História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
  • Gerics József (1966). „A magyar királyi kúriai bíráskodás és központi igazgatás Anjou-kori történetéhez [Do historii węgierskiego sądu królewskiego i administracji centralnej w okresie Andegawenów]”. „Jogtörténeti tanulmányok” (po węgiersku). wyd. Közgazdasági és Jogi Könyvkiadó.(1): Vol. 1 (1) ss. 285–306. ISSN 0139-2042
  • Gillespie James, Goodman Anthony (1998). Richard II: The Art of Kingship. Oxford: wyd. Clarendon Press. ISBN 0-19-820189-3.
  • Mályusz Elemér (1984). Zsigmond király uralma Magyarországon, 1387–1437 [Rządy króla Zygmunta na Węgrzech, 1387–1437]. (po węgiersku) wyd. Gondolat. ISBN 963-281-414-2.
  • Markó László (2006). A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig: Életrajzi Lexikon [Wysocy urzędnicy państwowi na Węgrzech od św. Stefana do współczesności: Encyklopedia biograficzna]. (po węgiersku) wyd. Helikon Kiadó. ISBN 963-208-970-7.
  • Rácz György (2020). "Az egyházi elit változásai [Zmiany w elicie kościelnej]". W: Az Anjou-kor hatalmi elitje. (po węgiersku) wyd. MTA Bölcsészettudományi Kutatóközpont. ss. 133–162. ISBN 978-963-416-212-4.
  • Soós Ferenc (1999). Magyarország kincstartói, 1340–1540 [Skarbnicy królewscy na Węgrzech, 1340–1540]. (po węgiersku) wyd. Argumentum. ISBN 963-446-118-2.
  • Süttő Szilárd (2003). Anjou-Magyarország alkonya I–II. [Zmierzch Andegawenów na Węgrzech]. (po węgiersku) wyd. Belvedere Meridionale. ISBN 963-86387-0-2.
  • Temesváry János (1922). Erdély középkori püspökei [Średniowieczni biskupi Transylwanii]. (po węgiersku) wyd. Minerva Irodalmi és Nyomdai Műintézet.
  • Weisz Boglárka (2015). „Ki volt az első kincstartó? A kincstartói hivatal története a 14. században [Kto był pierwszym skarbnikiem? Historia kancelarii skarbnika w XIV wieku]”. „Történelmi Szemle” (po węgiersku). wyd. Hungarian Academy of Sciences.(4): Vol. 57 (4) ss. 527–540. ISSN 0040-9634
  • Wertner Mór (1904). „Adalékok Demeter bíboros esztergomi érsek életrajzához [Dodatki do życia kardynała Demeter, arcybiskupa Esztergomu]”. „Századok” (po węgiersku). wyd. Magyar Történelmi Társulat.(4): Vol. 38 (4) ss. 800–802. ISSN 0039-8098


Linki zewnętrzne

Demetrius (łac.)
Demeter
Arcybiskup Ostrzyhomia
kardynał
ilustracja
Pieczęć arcybiskupa Demetriusa
Kraj działania  [[{{{link alias}}}]]
Urodziny nieznana
Śmierć 20 lutego 1387
Arcybiskup Ostrzyhomia
Okres sprawowania 1378–1387
Biskup Zagrzebia
Okres sprawowania 1376–1378
Biskup Transylwanii
Okres sprawowania 1368–1376
Biskup Syrmii
Okres sprawowania 1364–1368
Wyznanie katolicyzm
Kościół rzymskokatolicki
Kreacja kardynalska 18 października 1378
Urban VI