Dolná Lehota (okres Brezno)

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Dolná Lehota (pol. Dolná Lehota, węg. AlsĂłszabadi) – wieś (obec) na Słowacji połoĹĽona w kraju baĹ„skobystrzyckim, w powiecie Brezno. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z roku 1424[1].

Historia

Osada została załoĹĽona w 1358 roku na terenie dĂłbr Ä˝upčianskeho paĹ„stwa przez dziedzicznego burmistrza Petrika z Predajnej i przez ponad sto lat nosiła swoją nazwę. Podobnie jak w okolicznych wioskach ludność zajmowała się rolnictwem, hodowlą bydła i hodowlą ĹĽelaza.

W XVIII - XX wieku Dolná Lehota naleĹĽała do tzw. čipkárske (koronkowych?) wiosek. Domowi handlarze koronkami, ceramiką, wyrobami grzebieniowymi, modrotlačou i noĹĽami znani byli nie tylko na Węgrzech, ale takĹĽe na Bałkanach. MieszkaĹ„cy powrĂłcili do gĂłrnictwa w XIX wieku, ale złoto i srebro zostały zastąpione rudą antymonu przetwarzaną w [Podbrezová|Vajskovej]] (Podbrezowej).

Dolná Lehota uĹĽyła do swojego herbu historycznego wzoru z miejskiej pieczęci z 1706 r. Przedstawia popularną i częstą w heraldyce scenę − św. Jerzy zabijający włĂłcznią smoka. Kult tego świętego rozpowszechnił się zwłaszcza w XIV wieku i stał się patronem wielu miast i wsi.

Historia nazwy miejscowości

Dolná Lehot, dawniej Dolná LehĂ´tka (po niemiecku Peterslehotta; po węgiersku AlsĂłszabadi), starsze nazwy gminy:

  • 1424 − Petwrlehota
  • 1455 − Lehota Petri
  • 1464 − Petrik Lehathaya
  • 1528 − Inferior Lehotha
  • 1536 − Lehotka
  • do 1907 − AlsĂłlehota

Populacja

Według danych z dnia 31 grudnia 2012, wieś zamieszkiwało 779 osĂłb, w tym 372 kobiety i 407 męĹĽczyzn[2].

W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynaleĹĽności etnicznej wyglądał następująco[3]:

Wyznania

Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkaĹ„cĂłw kształtowała się w 2001 roku następująco[3]:

Kultura i atrakcje

Pomniki

  • KościĂłł rzymskokatolicki św. Jana Chrzciciela, prosta jednonawowa budowla z prezentowaną wieĹĽą z 1914 r. Obraz kościoła z 1915 r. jest dziełem JĂłzefa Hanula.[4] Fasada kościoła podzielona jest listwami lizenowymi, wieĹĽa zwieĹ„czona jest piramidalnym hełmem.
  • Kaplica św. Jana Chrzciciela z 1818 roku.

Osobowości wioski

Tubylcy

  • Krištof Ĺ kultĂ©ty (* XVI w.), pierwszy drukarz w BaĹ„skiej Bystrzycy.
  • SeverĂ­n Ĺ kultĂ©ty (* 1550, † 30 czerwca 1600, Bardejov), kapłan ewangelicki, pedagog, pisarz religijny.
  • Adalbert Ĺ imšík (* 1900, † 1982), skrzypek, nauczyciel skrzypiec, skrzypek samouk, ktĂłry uczył w szkole podstawowej oraz skrzypiec w Ludowej Szkole Artystycznej i Instytucie Pedagogicznym w BaĹ„skiej Bystrzycy. Wykonał narzędzia według wzoru Stradivariego, częściowo z pĂłłfabrykatĂłw. Jego skrzypce z 1966 roku są w posiadaniu Muzeum Literacko-Muzycznego (LHM) w BaĹ„skiej Bystrzycy, gdzie przechowywany jest rĂłwnieĹĽ sprzęt jego pracowni muzycznej. Zdobył nagrodę na Konkursie ProducentĂłw InstrumentĂłw Ludowych w Detva (1980).[5]
  • Koloman Ĺ imšík (* 1905, †?), urzędnik techniczny, skrzypek-samouk, od 1951 r. Zajmuje się lutnictwem, wykonując skrzypce na wzĂłr Stradivariego (od 1962). Ostatni z jego warsztatĂłw (1962) naleĹĽy do LHM w BaĹ„skiej Bystrzycy.[5]
  • Ivan Bella (* 21 maja 1964), były słowacki pilot myśliwski i pierwszy słowacki kosmonauta. W kosmos poleciał w 1999 roku.[6]

Linki zewnętrzne

Dolná Lehota
wieś
Dolna Lehota.png
KościĂłł pw. św. Jána KrstiteÄľa
Państwo Słowacja Słowacja
Kraj BanskobystrickĂ˝ kraj
Okres Brezno
Vodný tok VajskovskĂ˝ potok
Populacja 710
Gęstość 12,81 os./km²
Pierwsza pisemna
wzmianka
1358[5]/1424[6]
Starosta Viera HudĂ­ková[7] (SMER-SD)
Adres
siedziby urzędu
Dolná Lehota 162
Adres e-mail [email protected]
Fax 617 93 03
Wikimedia Commons: Dolná Lehota (okres Brezno)
Strona: dolnalehota.sk
Portal mapowy GKU: mapa katastralna
WMA button2b.png {{{współrzędne}}}
Chýba kód obce

Przypisy

  1. Statystyki ogĂłlne miejscowości (ang.). Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09].
  2. Dane statystyczne dotyczące liczby mieszkaĹ„cĂłw (słow.). Ĺ tatistickĂ˝ Ăşrad Slovenskej republiky. [dostęp 2013-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  3. 3,0 3,1 Statystyki mieszkaĹ„cĂłw na podstawie spisu statystycznego z roku 2001 (ang.). Statistical Office of the Slovak Republic. [dostęp 2013-09-09].
  4. Szablon:Citácia elektronickĂ©ho dokumentu
  5. 5,0 5,1 Klimová, Anna; NĂ©methová, Mária; Lauková, OÄľga, edi. (2002a), „Šimšík, Adalbert“, Kto bol kto v histĂłrii Banskej Bystrice 1255 – 2000, Banská Bystrica: Ĺ tátna vedecká kniĹľnica v Banskej Bystrici, str. 188, ISBN 8085169622
  6. SĂĽLE, Peter; SĂĽLE, Peter, ml. EncyklopĂ©dia miest a obcĂ­ Slovenska. Lučenec : [s.n.], 2005. 960 s. . S. 522.
  7. Voľby do orgánov samosprávy obcí 2018 : Zoznam zvolených starostov [online]. Bratislava : Štatistický úrad SR, 2018-11-13. Dostupné online.