Drobna szlachta

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Drobna szlachta to niĹĽsze warstwy szlachty.

Finlandia

Information icon4.svg GłĂłwny artykuł: Finnish nobility

Początki drobnej szlachty w Finlandii sięgają co najmniej XIII wieku i została utworzona przez szlachtę wokĂłł jej strategicznych interesĂłw. Pomysł polegał na tym, ĹĽe bardziej zdolni chłopi pełniący role przywĂłdcze w lokalnej społeczności otrzymali zwolnienie z podatku za świadczenie usług takich jak obowiązki wartownicze w lokalnych twierdzach. Od tych drobnych rodzin szlacheckich nie wymagano słuĹĽby kawalerii. Później wiele z tych drobnych rodzin szlacheckich uzyskało pełny stopieĹ„ szlachecki.

FiĹ„ski Vehkalahti jest szczegĂłlnie znany w literaturze jako przykład takiej drobnej szlachty (fiĹ„ski: knaappiaateli).

Niemcy

Information icon4.svg GłĂłwny artykuł: German nobility

Deutscher Adel, ktĂłry do 1918 r. posiadał przywileje prawne większe niĹĽ te, ktĂłrymi cieszyło się pospĂłlstwo, ale mniejsze niĹĽ te, ktĂłrymi cieszył się Hochadel, byli uwaĹĽani za część niĹĽszej szlachty, czyli Niederer Adel. Większość z nich nie miała tytułu, a jedynie wykorzystywała von w nazwiskach.

Polska

Drobna szlachta to właściciele części wsi lub w ogĂłle nie posiadający ziemi, często określani różnymi barwnymi polskimi terminami, takimi jak:

  • szaraczkowa – szara szlachta, od swoich szarych, wełnianych, bezbarwnych ĹĽupanĂłw
  • okoliczna – miejscowa szlachta, podobna do zaściankowej
  • zagrodowa – od zagrody, gospodarstwo rolne, często nieco różniące się od mieszkania chłopskiego
  • zagonowa – z zagonu, mała jednostka miary ziemi, kryjąca szlachtę
  • cząstkowa – częściowa, posiadająca tylko część jednej wsi
  • panek – mały pan, określenie uĹĽywane na Kaszubach, na Kaszubach, takĹĽe jedno z określeĹ„ prawnych prawnie wyodrębnionej szlachty niĹĽszej w Polsce późnośredniowiecznej i nowoĹĽytnej
  • hreczkosiej – siewcy gryki – ci, ktĂłrzy sami musieli uprawiać swoje pola
  • zaściankowa – od zaścianek, nazwa osady szlacheckiej w liczbie mnogiej, szlachty sąsiedzkiej. Podobnie jak hreczkosiej, szlachta zaściankowa nie miała chłopĂłw.
  • brukowa – brukowana szlachta, mieszkających w miastach jak mieszczanie
  • gołota – naga szlachta, czyli bezrolna, uznawana za „najniĹĽszą z wysokich”
  • pĂłłpanek („pĂłł-pan”); takĹĽe podpanek/pidpanek („pod-pan”) na Podolu i ukraiĹ„skim akcentem[1] – drobny szlachcic udający zamoĹĽnego.

Serbia

Information icon4.svg Więcej: Serbian nobility in the Middle Ages

Szlachta (vlastela) Serbii w średniowieczu jest z grubsza podzielona na magnatĂłw (velikaši), szlachtę (vlastela) i drobną szlachtę (vlasteličići). Czasami dokonuje się podziału na vlastela (w tym „wielkich” i „małych”) i vlasteličići.

Vlasteličići (властеличићи) byli niĹĽszą klasą szlachecką w Serbii.[2] Była to stosunkowo liczna klasa drobnej, wojowniczej szlachty, wywodząca się z vojnici (wojownikĂłw) ze ĹşrĂłdeł z koĹ„ca XII i początku XIII wieku.[3] Posiadali wsie z pełnymi prawami,[2] a pod względem społeczno-ekonomicznym i prawnym znajdowali się poniĹĽej vlasteli.[4] Mieli obowiązki militarne, takie jak wstąpienie do wojska indywidualnie lub w grupie męĹĽczyzn (ĹĽołnierzy), w zaleĹĽności od ich zamoĹĽności.[5]

Zobacz takĹĽe

Przypisy

  1. LwĂłw i Wilno / [publ. by J. Godlewski]. (1948) nr 98
  2. 2,0 2,1 Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade (1999). Лексикон српског средњег века. Knowledge. ss. 91–92. ISBN 9788683233014.
  3. Srđan Srednjovekovno srpsko pravo. wyd. Matica srpska. (1996) s. 27. ISBN 9788636303696.
  4. Dragoslav Istorija drĹľave i prava feudalne Srbije, XII-XV vek. wyd. Naućna knjiga. (1961) s. 46.
  5. Nikola Stijepović. Srpska feudalna vojska. (1954) s. 50.