Felvidék

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Strona Autorzy Nota
[1] [2] Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.
"Cassovia: Superioris Hungariae Civitas Primaria",[1] the prospect from Civitates orbis terrarum. Cassovia (Slovak: Košice, German: Kaschau, Hungarian: Kassa), the "capital" of Upper Hungary in 1617.

Felvidék (pol. Górne Węgry), węgierski termin oznaczający obszar, który był historycznie północną częścią Królestwa Węgier, obecnie głównie dzisiejszą Słowacją.[2][3][4][5] Region został również nazwany Felső-Magyarország (sł. Horné Uhorsko).

Podczas wojen habsbursko-osmańskich Górne Węgry oznaczały tylko północno-wschodnie części Królestwa Węgier. Regiony północno-zachodnie (dzisiejsza zachodnia i środkowa Słowacja) należały do ​​Dolnych Węgier. Jakiś czas w XVIII lub XIX wieku Górne Węgry zaczęły implikować całe północne regiony królestwa. Ludność Górnych Węgier była mieszana i składała się głównie ze Słowaków, Węgrów, Niemców i Rusinów. Pierwsze złożone dane demograficzne pochodzą z XVIII wieku, w którym Słowacy stanowili większość ludności Górnych Węgier[6]. Słowacy nazwali to terytorium „Slovensko” (Słowacja), który to termin pojawia się w dokumentach pisemnych z XV wieku, ale nie został precyzyjnie zdefiniowany[7], a region zamieszkały przez Słowaków nie posiadał wyraźnego statusu prawnego, konstytucyjnego ani politycznego na Górnych Węgrzech.[8]

Etymologia

Wykorzystanie historyczne

Historycznie istnieją różne znaczenia:

  1. Starszy węgierski termin Felső-Magyarország (pol. „Górne Węgry”, słow. Horné Uhorsko, niem. Oberungarn, ukr. Верхня Угорщина, ros. Верхняя Венгрия) formalnie nawiązywał do dzisiejszej Słowacji w XVI-XVIII wieku i nieformalnie do wszystkich północnych części Królestwa Węgier w XIX wieku.
  2. Istnieje kilka źródeł z XVI wieku, które odnoszą się do terytorium Królestwa Węgier zamieszkałego na Słowacji jako „Sclavonia” lub „Slováky”, nazwy, które wyróżniają region zarówno pod względem etnicznym, jak i geograficznym[8].
  3. Węgierski Felvidék (dosłownie: „Górna Kraina”, „Wyżyna”, „Średniogórze”, a dokładniej słow. Horná zem; niem. Oberland, jidysz: אױבערלאַנד) ma miał kilka nieformalnych znaczeń:

W XIX wieku i części XVIII używano go zwykle:

  • dla oznaczenia górzystej północnej części Królestwa Węgier w przeciwieństwie do południowych nizin;
  • bardziej ogólnie, aby wskazać regiony lub terytoria położone na większej wysokości niż osada mówiącego;
  • jako synonim ówczesnego znaczenia Felső-Magyarország.

Po Wielkiej Wojnie (1914-1918) znaczenie w języku węgierskim ograniczono do Słowacji i Rusi Karpackiej, a po II wojnie tylko do Słowacji. Jednocześnie słowo „felvidék” pozostaje wspólnym rzeczownikiem węgierskim stosowanym do obszarów na wyższych wysokościach, np. Balaton-felvidék, [9] pagórkowaty region i park narodowy [10] przylegający do Balatonu

Nowoczesne zastosowanie

Po I wojnie światowej znaczenie Felvidék w języku węgierskim (Felső-Magyarország nie było już używane) zostało ograniczone do słowackiej i karpackiej ruskiej części Czechosłowacji. Dziś termin Felvidék jest czasami używany na Węgrzech, gdy mówi się o Słowacji, i jest używany wyłącznie (i anachronicznie) w węgierskiej literaturze historycznej, gdy mówi się o średniowieczu, tj. zanim nazwa faktycznie powstała. Trzy komitaty regionu, które pozostały na Węgrzech po I wojnie światowej, nie są dziś jednak nazywane Górnymi Węgrami, tylko Północnymi Węgrami (Észak-Magyarország). Każde użycie słowa Felvidék w odniesieniu do całej współczesnej Słowacji jest uważane przez Słowaków za obraźliwe, [11] i nieodpowiednie przez niektórych Węgrów[12], ale obecnie jest powszechnie używane przez znaczną mniejszość węgierską w południowej strefie przygranicznej Słowacji w celu wskazania obszarów, w których mieszkają większość węgierska[13][14]

Niektórzy z nich nazywają siebie magyarok felvidéki, tj. „wyżynni Węgrzy”. Słowo felvidék jest również używane jako element toponimu Balaton-felvidék, opisującego pagórkowaty obszar na północ od jeziora Balaton, bez związku z historycznymi Górnymi Węgrami[15]

History

Captaincy of Upper Hungary in 1572.
Principality of Upper Hungary in 1683.

Średniowiecze

Termin „Górne Węgry” często pojawia się w publikacjach historycznych jako nieco anachroniczne tłumaczenie innych wcześniejszych (wówczas łacińskich) oznaczeń w przybliżeniu tego samego terytorium. Niektóre inne terminy to Partes Danubii septentrionales (Terytoria na północ od Dunaju) lub Partes regni superiores (Górne części Królestwa). Rzeczywista nazwa „Górne Węgry” powstała później z tej ostatniej frazy.

W XV wieku „Somorja (Šamorín), Nagyszombat (Trnava), Galgóc (Hlohovec), Nyitra (Nitra), Léva (Levice), Losonc (Lučenec), Rimaszombat (Rimavská Sobota), Rozsnyó (Rožňava), Jászó ( Jasov), Kassa (Košice), Gálszécs (Sečovce), Nagymihály (Michalovce) „linia” była północną „granicą” węgierskiego obszaru etnicznego[6].

Przynależność do Węgier

Księstwo Nitrzańskie powstało w VIII wieku i rozwinęło się w niezależne państwo słowiańskie; chociaż polityka mogła stracić swoją niezależność, gdy była jeszcze na etapie rozwoju.[16][17] Na początku IX wieku państwo znajdowało się na północno-zachodnich terytoriach dzisiejszej Słowacji.

XVI – XVII wiek

Termin pojawił się w przybliżeniu po podboju dzisiejszych Węgier przez Turków w XVI wieku, gdy Felső-Magyarország (niem. Oberungarn, słow. Horné Uhorsko) odnosi się do dzisiejszej wschodniej Słowacji oraz sąsiednich terytoriów dzisiejszych Węgier i Ukrainy, które nie były okupowane przez Imperium Osmańskie. Terytorium to stanowiło odrębny okręg wojskowy („of Upper Hungary Kapitan Górnych Węgier” (1564–1686) z siedzibą w Kassie/Kaschau/Koszycach) na terenie Węgier Królewskich. W tym czasie dzisiejsza zachodnia Słowacja, a czasem także pozostałe terytoria królewskich Węgier na południu, nazywane były Dolnymi Węgrami (węg. Alsó-Magyarország, niem. Niederungarn, słow. Dolné Uhorsko).

Był to krótko odrębny stan wasalny Imperium Osmańskiego pod rządami Imre Thököly w latach 80. XVI wieku.

Takie użycie występuje w wielu tekstach do około 1800 r. – na przykład słynna szkoła górnicza Schemnitz/Selmecbánya/Bańska Szczawnica we współczesnej środkowej Słowacji została założona na Węgrzech „Dolnych” (nie na „Górnych” Węgrzech) w XVIII wieku i Pozsony (dzisiejsza Bratysława) były również określane jako „dolne” Węgry pod koniec XVIII wieku.

Zobacz także

Przypisy

  1. ↑ Kniha (Matica slovenská) ISSN 1336-5436, 2008: s. 16.
  2. ↑ Gardiner, Duncan (1991). German Towns in Slovakia and Upper Hungary: A Genealogical Gazetteer. ISBN 978-0-929871-02-8. Zarchiwizowane z oryginału 2016-04-01. [dostęp:2016-01-05].
  3. ↑ Berger, Tilman (lipiec 2003). "Slovaks in Czechia — Czechs in Slovakia" (PDF). International Journal of the Sociology of Language. 2003 (162): ss. 19–39. doi:10.1515/ijsl.2003.035. ISSN 0165-2516.
  4. ↑ Hirsch, Eric (April 1997). "Voices from the Black Box: Folk Song, Boy Scouts and the Construction of Folk Nationalist Hegemony in Hungary, 1930–1944". Antipode. 29 (2): ss. 197–215. doi:10.1111/1467-8330.00043]. ISSN 1467-8330.
  5. ↑ Demarée, G.R.; Ogilvie, A.E.J. (2001). "Bons Baisers d'Islande: Climatic, Environmental, and Human Dimensions Impacts of the Lakagígar Eruption (1783-1784) in Iceland". W: Jones, Philip D (ed.). History and Climate: Memories of the Future?. Kluwer Academic Publishers. s. 234. ISBN 0306465892.
  6. ↑ 6,0 6,1 Kocsis, Károly; Kocsisné Hodosi, Eszter (1998). Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Budapest: Instytut Badań Geograficznych Centrum Badań Nauk o Ziemi. ss. 41-42. ISBN 9637395849.
  7. ↑ Kováč, Dušan (2011). "Slovakia, the Slovaks and their history". W: Teich, Mikuláš; Kováč, Dušan (eds.). Slovakia in history. Cambridge University Press. s. 3. ISBN 0521802539.
  8. ↑ 8,0 8,1 Felak, James Ramon (1994). At the Price of the Republic: Hlinka's Slovak People's Party, 1929–1938. University of Pittsburgh Press. ss. 3–. ISBN 978-0-8229-3779-1.
  9. ↑ Balaton -felvidéki Nemzeti Park
  10. ↑ Park Narodowy Wyżyny Balatonu
  11. ↑ Na przykład: Morvay, Peter (3 kwietnia 2006). "Orbán rečnil, Duray len počúval" [Viktor Orbán wygłosił mowę, Miklós Duray tylko słuchał]. SME (po słowacku).
  12. ↑ Käfer, István (2002). "Terminologia Hungaro-Sclavonica: a magyar-szlovák interetnikus összefüggések történeti vizsgálatának terminológiai kérdései". In Rozsondai, Marianne (ed.). Jubileumi csokor Csapodi Csaba tiszteletére: Tanulmányok (po węgiersku). Budapest: Argumentum. ISBN 9634462065.
  13. ↑ Lanstyák, István; Simon, Szabolcs, eds. (1998). Tanulmányok a magyar–szlovák kétnyelvűségről [Studia nad dwujęzycznością słowacko-węgierską] (po węgiersku). Bratislava: Kalligram. ISBN 80-7149-193-4.
  14. ↑ Liszka, József (2014). "Felvidék". In Urbán, Zsolt (ed.). 'A (cseh)szlovákiai magyarok lexikona — Csehszlovákia megalakulásától napjainkig [Encyklopedia Węgrów na (Czecho-) Słowacji – od założenia Czechosłowacji do naszych dni] (po węgiersku). Bratislava: Slovenské pedagogické nakladateľstvo – Mladé letá. ISBN 978-80-10-00399-0.
  15. ↑ Budai, Tamás; et al. (1999). A Balaton-felvidék földtana : magyarázó a Balaton-felvidék földtani térképéhez (1:50,000) [Geologia Wyżyny Balatońskiej: wyjaśnienie mapy geologicznej Wyżyny Balatońskiej] (po węgiersku). Budapest: Geological and Geophysical Institute of Hungary (MÁFI). ISBN 9636712247.
  16. ↑ Ďurianová, Marta (2004-07-12). "Nitra: from fields to factories". The Slovak Spectator. [dostęp:2008-04-22].
  17. ↑ Poulik, Josef (1978). "The Origins of Christianity in Slavonic Countries North of the Middle Danube Basin". World Archaeology. Taylor&Francis Ltd. 10 (2): str 158–171. doi:10.1080/00438243.1978.9979728. JSTOR 124226.
Źródło: „https://natusiewicz.pl/europa/index.php?title=Felvidék&oldid=39713”