Goroszlói csata
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku węgierskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku węgierskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
NotkaA goroszlói csata (pol. Bitwa pod Goroszló) miała miejsce 3 sierpnia 1601 roku pomiędzy monarchią habsburską, armią hospodara mołdawskiego Michała II i armią Księstwa Transylwanii. Dowódcą armii cesarskiej był generał Giorgio Basta. Michał II dowodził grupą Kozaków, Serbów i śląskich najemników. Po drugiej stronie znajdowały się wojska transylwańskie i mołdawskie pod wodzą Zsigmonda Báthory. Bitwa ostatecznie zakończyła się zwycięstwem cesarskim. HistoriaPo zwycięskiej bitwie pod Șelimbărem 28 października 1599 r. Mihály II. 20 listopada dał się wybrać księciem Transylwanii. Chociaż książę Wołoszczyzny rozpoczął kampanię przeciwko Transylwanii za wiedzą i wsparciem finansowym cesarza Rudolfa II, wsparcie zostało wstrzymane, gdy stało się jasne, że Mihály nie odda cesarzowi Transylwanii, a nawet zajął Partium, które znajdowało się wówczas pod kontrolą Habsburgów. Bez pomocy finansowej cesarza Mihály nie był w stanie opłacić żołdu swoim żołnierzom, mimo że w Transylwanii podniósł podatki ponad pięciokrotnie. W celu zdobycia łupów i osiągnięcia własnych celów władzy zaatakował sąsiednią Mołdawię, a w maju 1600 r. wypędził księcia Jeremiása, jednak to chwilowo złagodziło jego problemy finansowe: pod koniec lata armia Mihályego utrzymywała się wyłącznie z grabieży . W związku z beznadziejną sytuacją transylwańska opozycja zwróciła się o pomoc do Giorgia Basty. We wrześniu 1600 r. armia cesarska wkroczyła do Transylwanii i 18 września wygrała z Mihálym bitwę pod Miriszló; Transylwania przysięgła wierność cesarzowi, a Mihály, który uciekł do Wołoszczyzny, stawił czoła własnym bojarom, którzy zamiast tego osadzili na tronie Szymona Mohyłę.[1] Potem zamiast najemników Mihályego ludność Transylwanii nękali – także słabo opłacani – żołnierze Basty. Odwołały go stany transylwańskie i 3 lutego 1601 roku Zsigmond Báthory został ponownie wybrany na księcia. Basta zreorganizował swoje wojska i przygotował się do odbicia Transylwanii, a cesarz pomógł Mihályemu, który ponownie był na jego korzyść, ale Basta miał do niego silną urazę. 12 lipca 1601 roku armia Mihályego złożona z Kozaków, Serbów i śląskich najemników, niezwiązana z Wołoszczyzną, dołączyła do Basty na polu Majtényi.[2]Dowiedziawszy się o przygotowaniach Basty i Mihályego, Zsigmond Báthory zwołał także armię, która zebrała się w Szamosfalvie. Z prośbą o pomoc wysłał posłów do wielkiego wodza Ibrahima, który ze swoją armią obozował pod Belgradem, a także do paszy z Budy i Temesváru oraz mołdawskiego księcia Jeremiása. Jednocześnie próbował rozwiązać sytuację w drodze negocjacji: dwukrotnie wysyłał Lestára Gyulaffyego z poselstwem do Basty, ten jednak upierał się, że wykonuje rozkazy cesarza. Turcy byli gotowi udzielić Batoremu pomocy zbrojnej, 6-tysięczna grupa wyruszyła już z Eszéku w stronę Transylwanii, gdy Mihály wysłał w imieniu Zygmunta Batorego sfałszowany list do paszy, w którym z podziękowaniem odrzucił pomoc. Tymczasem armia Zygmunta Batorego wyruszyła do obrony granicy i była już w okolicach Szilágysomlyó i Tasnád, gdy usłyszał o tym podstępie. Następnie zawrócił swoje wojska, aby zyskać na czasie, ale armia Basty ścigała ich i natknęła się na nich pod Goroszló.[3] BitwaBitwa miała miejsce 3 sierpnia 1601 roku pod Goroszló, na północny zachód od Zilah, na drodze z Szatmárnémeti do Kolozsvár.[4] Basta podzielił swoją armię na trzy korpusy: na pierwszej linii bitwy umieścił własne wojska, kawalerię śląską i walońską, węgierskie kopje oraz piechotę węgierską i walońską. Oddzielona od nich była armia Mihályego, a za nim węgierska piechota Lajosa Rákóczego. Zsigmond Báthory podzielił armię na dwie drużyny, jedną pod dowództwem Istvána Csákyego, a drugą pod dowództwem Mózesa Székelyego. Obaj przywódcy zostali przydzieleni obok siebie, więc ich rywalizacja podważała jedność armii i osłabiała jej zdolność bojową. Batory umieścił armaty na wzgórzu, a Basta zrobił to samo na przeciwległym zboczu. Bitwa rozpoczęła się od ostrzału i trwała do późnego popołudnia. Tego dnia Basta i Mihály nie chcieli ustawić się w kolejce do decydującej bitwy, aby ich zmęczona w drodze armia mogła odpocząć, dlatego około piątej po południu rozbili namioty. Widząc to, Zygmunt Batory również chciał dać odpocząć swojej armii i wydał rozkaz rozbicia obozu. Mihály zauważył, że porządek bitwy Siedmiogrodu został załamany i zasugerował Baście, aby przypuścili nieoczekiwany atak. Sam Basta stanął na czele ataku, a po kilku próbach armia cesarska za pomocą dział transylwańskich zdobyła wzgórze, dzięki czemu armia transylwańska mogła zostać ostrzelana z dwóch stron. Wreszcie Transylwańczycy uciekli z pola bitwy. Nie ma wiarygodnych danych na temat liczby zabitych, niemniej Lajos Szádeczky uważa stwierdzenie współczesnego Ambrusa Somogyiego, że po obu stronach zginęło dwa tysiące, za bliższe prawdy niż stwierdzenie Miklósa Istvánffyego o stracie dziesięciu tysięcy ludzi z Transylwanii i stu sześćdziesięciu zabitych żołnierzy armii cesarskiej.[5] KonsekwencjeZsigmond Báthory i István Csáky uciekli do Mołdawii do księcia Jeremiasza, aby poprosić go o pomoc, podczas gdy Mózes Székely wraz z resztą armii wycofał się do południowej części Transylwanii. Wojska Basty i Mihályego zajęły północną część Transylwanii, splądrowały Tordę, Nagyenyed, Gyulafehérvár i inne miasta, oszczędzono jedynie Székelyföld. Kolozsvár zapłacił 100 000 HUF, aby uniknąć zniszczenia.[6] Basta chciał zakończyć szaleństwo, aby zapewnić swoim żołnierzom długoterminowe zaopatrzenie, ale Mihály go nie słuchał; zaostrzyło to już istniejące antagonizmy między obydwoma przywódcami; Mihály zachowywał się coraz bardziej jak władca Transylwanii, a nie jak podwładny Basty. W międzyczasie Zsigmond Báthory, który uciekł do Mołdawii, wysłał zespół do Fogaras, aby porwać żonę i dzieci Mihályego do Mołdawii; według niektórych źródeł rzeczywiście tak się stało. Mihály zaczął targować się z Batorym o uwolnienie swojej rodziny i obiecał mu, że odbije Transylwanię z rąk Basty i że sam stanie po stronie Turków. Basta przechwycił kilka listów o tej treści, dlatego postanowił rozstrzygnąć sprawę ze swoim rywalem i zabił go 19 sierpnia wraz ze swoimi walońskimi najemnikami.[7] Źródła
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ ErdTört , ss. 530–531; Panaitescu 1936 .
- ↑ Szádeczky 1893 , ss. 244–247; ErdTört , s. 531; Panaitescu 1936 .
- ↑ Kővári 1863 , s. 118; Szilágyi 1865 , s. 22; Szádeczky 1893 , ss. 248–250; Panaitescu 1936 .
- ↑ Panaitescu 1936 .
- ↑ Szádeczky 1893 , ss. 252–255.
- ↑ Kővári 1863 , s. 119; Szilágyi 1865 , s. 22; Szádeczky 1893 , ss. 255–257.
- ↑ Kővári 1863 , ss. 121–122; Szilágyi 1865 , s. 23; Szádeczky 1893 , ss. 261–267
- ↑ 8,0 8,1 Szádeczky 1893 , s. 251.