Hadadi csata

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

A hadadi csata lub vadkerti csata (pol. Bitwa pod Hadad lub Bitwa pod Vadkert, rum. Bătălia de la Hodod, niem. Schlacht bei Kriegsdorf) było starciem pomiędzy armią habsbursko-węgierską a armią transylwańską, które miało miejsce 4 marca 1562 roku w pobliżu zamku Hadad w Tövishát, pod adresem miejsce zwane Vadkert. Dowódcą tej ostatniej armii był książę János Zsigmond, który jednak poniósł ciężką klęskę. W ślad za Hadadem utraciły przywileje siedziby publiczne rozpoczęły powstanie przeciwko księciu, co postawiło Transylwanię w trudnej sytuacji.

Tło

Po utracie Budy w 1541 r. Sulejman I zdecydował się opuścić Transylwanię i część ziem za Cisą ze starego królestwa Jánosa Szapolyaia w rękach wdowy królowej Izabelli i jej młodego syna Jánosa Zsigmonda, które odtąd stały się wasalem tureckim wraz z Wołoszczyzną i Mołdawią.

Ludność Transylwanii współpracowała z chorwackim mnichem paulinem Fráterem Györgym, byłym ministrem Szapolyaia, aby zjednoczyć Węgry Królewskie i Transylwanię, aby móc znieść wciąż niewielki zakres zniewolenia i wypędzić Turków.

Pierwsza próba podjęta w 1542 r. zakończyła się straszliwą stratą, ale w 1550 r. Sulejman zadowolił się działaniami György Frátera i Transylwanii i zaatakował kraj armią. Lud Transylwanii, walcząc wspólnie z napływającymi oddziałami Habsburgów i cesarstwa, początkowo skutecznie odepchnął wroga, jednak gdy zamordowano Frátera Györgyego, armia chrześcijańska w Transylwanii coraz bardziej się rozpadała.

Izabella wraz z synem ostatecznie opuścili kraj, a w ramach rekompensaty za Transylwanię otrzymaliby dwa księstwa śląskie: opolskie i raciborskie. Jednak jesienią 1556 r. parlament w Kolozsváru odwołał królową i jej syna.

Austriacki arcyksiążę Ferdynand I wyrzekłby się Transylwanii, ale tylko obszaru przed Mohaczem, gdyby odzyskał Trans-Tiszántúl i północno-wschodnie Węgry. Ani wskazane obszary, ani królowa nie chcieli spełnić żądania. Ferdynand wysłał armię, ale nikt go nie wspierał. Z drugiej strony sytuacja Jánosa Zsigmonda i jego matki była ponura, gdyż indywidualne ambicje królowej stawiały ją w sprzeczności z szlachtą kraju. Po śmierci Izabeli w 1559 r. János Zsigmond mógł rządzić samodzielnie, jednak od razu stanął twarzą w twarz z Austrią i w 1560 r. wybuchła wojna, która wkrótce przerodziła się w kolejną wojnę habsbursko-turecką.

Balassa Menyhért, utalentowany, ale bardzo pozbawiony skrupułów generał poddał się Ferdynandowi jako władcy i oddał w ręce arcyksięcia zamki Nagybánya, Németi i Szatmár.

Przebieg bitwy

Idąc za przykładem Balassy, ​​przenieśli się także kapitan strategicznie ważnego Hadad, György Sulyok oraz dowódca zamków Nagyfalu i Valkó, István Serédi. Zsigmond János i jego porucznicy, István Báthory i Ferenc Némethi, wyruszyli na oblężenie Hadadu. Armia Niemców i Węgrów dowodzona przez kapitana Balassę Menyhérta i Ferenca Zaya z Kassa maszerowała, by odciążyć fortecę. Balassa i Zay byli szczególnie doświadczonymi dowódcami, ten ostatni również brał udział w wojnie szmalkaldzkiej.

Báthoryemu i Némethiemu powierzono obserwowanie wroga, podczas gdy główna armia znajdowała się pod Hadadem. Książę rozkazał swoim dwóm porucznikom, zwłaszcza Némethiemu, aby nie atakowali Balassy, ​​ale bronili się przed nim, dopóki on i reszta armii nie będzie wkraczać do bitwy i nie pokona wroga. Prawdopodobnie z powodu Némethiego placówki transylwańskie zaatakowały przewagę liczebną armii Habsburgów-Węgier. Balassa zdołał wyprzedzić siły Némethiego, a Báthory również był zmuszony do walki, ale też nie był w stanie stanąć na swoim. Niemieckie zamieszanie dało wrogowi możliwość pokonania jednego po drugim wojsk transylwańskich.

Báthory został ranny, János Zsigmond uciekł.

Konsekwencje

Siły János Zsigmonda już powoli przemieszczały się w kierunku Polski. Jego szanse dodatkowo pogorszył fakt, że w sześciu siedzibach w Székelyföldzie wybuchło powstanie.

János Zsigmond, uwięziony między dwoma wojnami, został uratowany dzięki pomocy tureckiej. Armie paszy z Temesváru i Budy zaatakowały armię Balassy wciąż stacjonującą na terytoriach Hadada, Szatmáru i Németi i wypędziły je, z wyjątkiem Hadada. Następnie książę zwrócił swoją uwagę na powstanie Seklerów i stłumił je krwawo. Udało mu się także dojść do tymczasowego porozumienia z Habsburgami i na jakiś czas w Transylwanii zapanował pokój, ale napięta atmosfera nadal trwała.

W 1563 roku Hadad nadal znajdował się w rękach Ferdynanda. W 1564 roku odbił je jednak János Zsigmond, a rok później wybuchła nowa wojna habsbursko-turecka, która zakończyła się pokojem w Drinapoly. TRansylwania i Austria zakończyły swoje spory w 1571 r. traktatem w Spirze i wtedy zaczęło się krystalizować Księstwo Transylwanii.

Źródła

  • Hadad története[martwy link]
  • Magyarország története 1526–1686. Főszerk.: Pach Zsigmond, Szerk.: R. Várkonyi Ágnes, 1. kötet, Budapest:Akadémiai. 1985. ISBN 963-05-0929-6
  • Markó László: A Magyar Állam Főméltóságai Szent Istvántól napjainkig, Budapest: Magyar Könyvklub. 1999. ISBN 963-547-085-1
Bitwa pod Hadad
Hadadi csata (węg.)
Wojna habsbursko-turecka (1560–64)
Data 4 marca 1562
Lokalizacja Hadad pod Vadkertenem, komitat Szatmár, w Tövishát w Szilágyság.
Wynik zwycięstwo habsbursko–węgierskie
Walczące strony
Arms of Transylvania in Cod. icon. 391.svg Tranyslwania

Coa Hungary Country History John I of Hungary (Szapolyai) (1526-1540).svg Królestwo Węgier Jánosa Zsigmonda

Greater Coat of Arms of Ferdinand I, Holy Roman Emperor.svg Habsburgowie Austria

Habsburg Ferdinánd magyar királysága.JPG Królestwo Węgier Ferdynanda Habsburg

Dowódcy
János Zsigmond książę Transylwanii

István Báthory, kapitan Nagyváradu
Ferenc Némethi

Balassa Menyhért
Ferenc Zay, kapitan Kassy
Szablon