Homonnai csata

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

Bitwa pod Humiennem (węg. Homonnai csata) – bitwa stoczona w dniach 22–23 listopada 1619 między polskimi lisowczykami w służbie Habsburgów a wojskami transylwańskimi. Do starcia nazwanego pierwszą odsieczą wiedeńską doszło w czasie antyhabsburskiego powstania na Węgrzech i Morawach, będącego częścią wojny trzydziestoletniej (1618–1648)[1].

Tło historyczne

W pierwszych latach XVII wieku Habsburgowie austriaccy ograniczyli prawa protestantów w krajach wchodzących w skład ich Monarchii, co spowodowało narastanie konfliktu pomiędzy państwami protestanckimi a katolickimi. Sygnałem do wojny stała się defenestracja praska w maju 1618, czyli wyrzucenie przez okno zamku na Hradczanach dwóch namiestników cesarskich[2]. Sytuacja militarna cesarza Ferdynanda II pogorszyła się wraz z końcem roku, więc cesarz zdecydował się wysłać do Rzeczypospolitej oficjalne poselstwo z prośbą o pomoc, ale król Zygmunt III Waza nie chciał oficjalnie angażować się w wojnę[1]. W tym samym okresie Czesi nawiązali współpracę z władcą Transylwanii, księciem Gáborem Bethlenem, który w 1619 wyruszył wraz ze swoją armią pod Wiedeń i rozpoczął oblężenie habsburskiej stolicy. Zygmunt III Waza chcąc rozwiązać dwa problemy – łupiących niektóre powiaty zwolnionych ze służby królewskiej lisowczyków oraz pomoc Habsburgom – zgodził się na zaciągnięcie lisowczyków na służbę cesarską[2]. Głównie chodziło o pozbycie się lisowczyków dopuszczających się rabunków i gwałtów nawet na ziemiach polskich, np. na Podgórzu Karpackim[3]. Dowództwo objęli Jerzy Drugeth de Homannay[4], zbiegły magnat z Siedmiogrodu powiązany rodzinnie z Mniszchami oraz Stadnickimi, a także Walenty Rogowski sprawujący funkcję dowódcy lisowczyków[2].

Bitwa

Zgodnie z planem lisowczycy mieli przez Słowację przedostać się do Siedmiogrodu. Książę Bethlen chcąc zabezpieczyć się przed taką ewentualnością wydzielił siły pod dowództwem Jerzego Rakoczego w liczbie 7 tysięcy żołnierzy, którzy zastąpili drogę 10-tysięcznym wojskom polskim, zajmując na wzniesieniach niedaleko Humiennego dogodne do obrony pozycje nad rzeką Laborec u zbiegu dwóch dolin[1]. 22 listopada 1619 za radą Homannaya część polskich wojsk z sukcesem starła się z jazdą transylwańską, po czym zgrupowanie Walentego Rogowskiego spróbowało dostać się na tyły Węgrów, ale bez powodzenia. 23 listopada gdy frontalne ataki na Rakoczego nie przyniosły skutku, podjęto decyzję o próbie wyciągnięcia wojsk siedmiogrodzkich z umocnionych pozycji stosując taktykę pozorowanej ucieczki. Rogowski podzielił lisowczyków na cztery kolumny wydając polecenie odwrotu do obozu. Jerzy Rakoczy dał znak do pogoni, lisowczycy zaś zgodnie z rozkazem Walentego Rogowskiego gwałtownie zawrócili i starli się z jazdą, a następnie nieuszykowaną do starcia piechotą[1]. W wyniku bitwy wojska siedmiogrodzkie straciły około 3 tysięcy żołnierzy, a sam Rakoczy dwóch braci: jeden poległ, drugi dostał się do polskiej niewoli. Z resztą sił wycofał się do zamku Makowica, którego lisowczycy z uwagi na brak artylerii nie zdobyli. Książę Gábor Bethlen powiadomiony o klęsce Jerzego Rakoczego postanowił zwinąć oblężenie Wiednia i wycofać się za Dunaj. Do obrony swoich posiadłości skierował 15 tysięcy żołnierzy, co poprawiło wydatnie położenie militarne wojsk habsburskich i pozwoliło im na kontynuowanie wojny[2].

Podsumowanie

Zwycięska dla lisowczyków bitwa pod Humiennem uratowała koronę czeską i węgierską dla cesarza Ferdynanda II, spowodowała także wrogie stanowisko sułtana Imperium Osmańskiego Osmana II, który był suwerenem księcia transylwańskiego i była jedną z przyczyn wojny polsko-tureckiej (1620–1621)[2].

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Pierwsza odsiecz Wiednia. Polscy katolicy gromią protestantów. Do Rzeczy. [dostęp 2020-12-20]. (po polsku).
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Kalendarium dziejów oręża polskiego – Pierwsza odsiecz wiedeńska. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2020-12-20]. (po polsku).
  3. Sokołowski 2012 ↓.
  4. Pan Humieński. Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. [dostęp 2020-12-20]. (po polsku).

Bibliografia

Bitwa pod Humiennem
Homonnai csata (węg.)
Konflikt Harmincéves háború
Data . 22-23 listopada 1619
Lokalizacja komitat Zemplén, Homonna (obecnie Humenné, Słowacja)
Wynik György Drugeth pokonuje Rakoczego
Walczące strony
Dowódcy
Drugeth Vilmos címere.png György Drugeth z Homonny
Walenty Rogawski
Rakoczi family CoA.svg György I Rákóczi
Siły
11.000 lisowczyków 7.000 ludzi
Straty
650-3.000 850-3.500
Szablon
Bitwa pod Humiennem
Homonnai csata (węg.)
Wojna trzydziestoletnia
ilustracja
Czas 2223 listopada 1619
Miejsce Humienne
Terytorium Królestwo Węgier
Przyczyna oblężenie Wiednia przez wojska Gábora Bethlena
Wynik zwycięstwo lisowczyków w służbie Habsburgów
Strony konfliktu
Monarchia Habsburgów Księstwo Transylwanii
Dowódcy
Walenty Rogowski Jerzy Rakoczy
Siły
10.000 7.000
Straty
? 3.000