Hronec (okres Brezno)

Strona	Autorzy	Nota
[2]	[3]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku słowackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku słowackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[4]	[5]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Hronec (pol. Hronec, węg. Kisgaram) – wieś (obec) o charakterze osady przemysłowej w środkowej Słowacji, w powiecie breźnieńskim, w kraju bańskobystrzyckim, w historycznym regionie Horehronie. Topografia Hronec leży niespełna 5 km na zachód od Brezna, na pograniczu Kotliny Brezneńskiej i Rudaw Weporskich, w dolnej części doliny Czarnego Hronu, u ujścia do niego potoku Osrblianka. Centrum miejscowości znajduje się na wysokości ok. 490 m n.p.m. Powierzchnia: 35,15 km². Liczba ludności: 1220 mieszkańców (2011). Historia miejscowości Hronec jest jedną z najstarszych wsi w dolinie Hronu. Wspominany był już w 1357 r. jako osada założona przez Pawła, strażnika królewskiego rewiru łowieckiego (słow. Zvolenský les). W roku 1361 król Ludwik I Wielki uczynił go dziedzicznym sołtysem nowej wsi. W XV w. jej teren został jednak włączony w granice i pod jurysdykcję sołtysa sąsiedniej pasterskiej wsi Valaská. Należała ona do tzw. „Państwa Lupczańskiego” z siedzibą na zamku w Slovenskiej Ľupčy. W 1527 r. rozpoczęto tu wydobycie rud żelaza i od tego czasu dzieje wsi na stałe już związały się z hutnictwem. Miejscowa produkcja hutnicza promieniowała w następnych wiekach na okoliczne miejscowości, a tutejsza huta stała się zalążkiem przemysłu hutniczego w tej części doliny Hronu. W 1895 r. uruchomiona została linia kolejowa z Bańskiej Bystrzycy do Brezna. W tym samym czasie powstało jej krótkie odgałęzienie od stacji Chvatimech do hroneckiej odlewni. W 1908 r. rozpoczęto budowę pierwszego odcinka tzw. Czarnohrońskiej Kolei Leśnej (ČHŽ) z Hronca do Čiernego Balogu. Po wybudowaniu całej sieci wspomnianej wąskotorowej kolei leśnej miejscowość stała się punktem przeładunkowym, w którym na wagony o normalnym rozstawie kół przeładowywano rocznie do 300 tys. m³ drewna. Działały tu również parowozownia i warsztaty naprawcze ČHŽ. Kolej leśna przestała przewozić towary definitywnie w 1982 r. W okresie słowackiego powstania narodowego w 1944 r. w odlewni i warsztatach kolejowych produkowano elementy do powstańczego uzbrojenia. Działał tu też powstańczy szpital. Obecnie obok podupadającej odlewni działa we wsi duży tartak, przerabiający drewno dostarczane z lasów w dolinie Czarnego Hronu. Mieszkańcy pracują również w hucie w sąsiedniej Podbrezovej lub w Breźnie. Dla miejscowości ważna jest również turystyka związana z pobliskim biathlonem w Osrblí i Čiernohronskou železnicou, prowadzącą z Hronca do Čierneho Balogu. Od kilku lat poważnie rozważana jest również odnowienie linii kolejowej do rejonu biathlonu. Historia hutnictwa w Hroncu Równolegle z rozpoczęciem wydobycia rudy żelaza powstała w Hroncu prymitywna huta i kuźnice, przetwarzające jej produkcję na gotowe wyroby. Funkcjonowały one nieprzerwanie do końca XVIII w. W latach 1795–1808 wzniesiono tu dwa pierwsze w regionie wielkie piece, co zdecydowanie zwiększyło produkcję huty i jej jakość. Ponieważ miejscowa ruda nadawała się dobrze do produkcji żeliwa, szybko rozwinęło się odlewnictwo. Zakład wyspecjalizował się w wykonywaniu dużych odlewów, a w I połowie XIX w. był największą odlewnią na terenie ówczesnych Węgier. W 1810 roku zbudowano tu pierwszy żeliwny most w Europie Środkowej. W pobliskiej górskiej dolinie (miejscowość Trzy Wody) znajdują się pozostałości wielkiego pieca, nawet z 1795 roku. W 1853 r. hronecka huta uruchomiła w Podbrezovej walcownię, która w krótkim czasie stała się zaczątkiem nowej, dużej huty, istniejącej do dziś. Po kryzysie gospodarczym w II połowie XIX w. zakład w Hroncu podupadł. W 1883 r. wygaszono ostatni wielki piec, pozostawiając jedynie odlewnię, do której surowiec zaczęto dowozić od 1895 r. koleją m.in. z niedalekiej Podbrezovej. W 1919 r. zakład został wykupiony przez nowo powstałe państwo czechosłowackie, a następnie znacznie zmodernizowany. Po II wojnie światowej odlewnię, częściowo zniszczoną, w 1946 r. odbudowano. W znacznie ograniczonym zakresie funkcjonuje ona do chwili obecnej. Turystyka Hronec jest punktem wyjściowym znakowanych szlaków turystycznych: na pobliski szczyt Chvatimech (880 m n.p.m.) oraz na Štromp (958 m n.p.m.) w Rudawach Weporskich. Uznaną atrakcją turystyczną jest Czarnohrońska Kolej Leśna kursująca ponownie od 1992 r. na odcinku Hronec – Čierny Balog (obecnie: Chvatimech – Hronec – Čierny Balog – Vydrová dolina). Kultura i atrakcje Pomniki dawna siedziba cesarskiego urzędnika (słow. komorský dom) z połowy XVIII w., barokowy, częściowo przebudowany; kościół pw. św. Klemensa z lat 1821–1826 - murowany, klasycystyczny, jednonawowy, z półkoliście zamkniętym prezbiterium i wieżą na osi, wtopioną w korpus budowli; wielki piec z 1795 r., częściowo w ruinie – w górnej części miejscowości, na tzw. Trzech Wodach (słow. Tri vody); Żeliwny most drogowy z 1810 roku, przypuszczalnie pierwszy żeliwny most w Europie Środkowej. wykonany w tutejszej hucie – eksponowany przed zabudowaniami odlewni; żeliwne, odlewane latarnie z przełomu XIX i XX w. – nielicznie w centrum miejscowości. Zabytkowy budynek dworca, zabytek techniki z 1912 r. Jest to budynek parterowy z dachem dwuspadowym. Kaplice Świętej Trójcy z 1937 roku. Kościół pw. św. Klemensa Fragment historuycznego żeliwsnego mostu Budynek stacji kolejowej Osobowości wioski Tubylcy Ján Schwarzkönig (* 1745, † 1804), ekspert w dziedzinie żelaza i wynalazca Alojz Sokol (* 1871, † 1932), słowacki sportowiec reprezentujący Węgry, brązowy medal w biegu na 100 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1896 w Atenach Ladislav Chudík (* 1924, † 2015), aktor i nauczyciel teatru Zoltán Schmidt (* 1928, † 2008), ksiądz rzymskokatolicki, salezjanin, paleobiogeograf, autor pierwszej ekspozycji geologicznej Słowackiej Narodowej Muzeum. Dezider Kollár (* 1931), językoznawca i nauczyciel akademicki Jozef Kučerák (* 1939), ekonomista i były polityk Linki zewnętrzne Oficiálna stránka obce Najkrajší kraj- turistické atrakcie v obci

Hronec wieś Budynek Urzędu Państwo Słowacja Kraj Banskobystrický kraj Okres Brezno Region Horehronie Powierzchnia 35,15 km² (3515 ha) Populacja 1 182 (31. 12. 2020) Gęstość 33,63 os./km² Pierwsza pisemna wzmianka 1357 Starosta Bohuslav Nemky (SMER-SD) PSČ 976 45 ŠÚJ 508667 EČV BR Tel. kierunkowy +421-48 Adres siedziby urzędu Zlievarenská 516 Położenie gminy na Słowacji Położenie gminy w granicach Banskobystrického kraja Wikimedia Commons: Hronec Strona: hronecobec.sk Portal mapowy GKU: mapa katastralna 48°47′41″S 19°34′55″V