Tekst źródłowy strony I. Mária

[[Kategoria:0+]]
[[Kategoria:Strony importowane z polskiej Wikipedii]]
{{Uwaga polska|
|strona  = https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Andegawe%C5%84ska
|autorzy = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Maria_Andegawe%C5%84ska&action=history
|nota    = polski
}}
{{W}}
{|
 |-style="vertical-align:top;"
 |
== Notka ==

'''Mária''' ''magyar királynő'' (pol. ''Maria Andegaweńska'', chor. ''Marija'', cz. ''Marie Uherská'', sł. ''Mária z Anjou'') (* [[1371]],&nbsp;† 17 maja [[1395]]) – [[Władcy Węgier|królowa Węgier i Chorwacji]] od 1382.

== Życiorys ==
Była córką króla Polski i Węgier [[Ludwik Węgierski|Ludwika Węgierskiego]] i [[Elżbieta Bośniaczka|Elżbiety Bośniaczki]]. Już w dzieciństwie ojciec zaaranżował jej małżeństwo z [[Zygmunt Luksemburski|Zygmuntem Luksemburskim]], jej siostra [[Jadwiga Andegaweńska]] miała poślubić [https://pl.wikipedia.org/wiki/Wilhelm_Habsburg Wilhelma Habsburga]<ref>J. Dąbrowski, ''Ostatnie lata Ludwika Wielkiego. 1370-1382'', Kraków 2009, ss. 303–304.</ref>.

W 1382 po śmierci Ludwika została królową Węgier, rzeczywista władza spoczęła jednak w ręku jej matki [[Elżbieta Bośniaczka|Elżbiety Bośniaczki]].
Po władzę sięgnął wtedy najstarszy żyjący potomek Andegawenów – [[władcy Neapolu i Sycylii|król Neapolu]] [[Karol III z Durazzo]]. W grudniu [[1385]] strącił Marię z tronu i koronował się na króla Węgier jako Karol II<ref name="Nikodem">J. Nikodem, ''Jadwiga król Polski'', Wrocław 2009, s. 248.</ref>. W wyniku spisku Elżbiety Bośniaczki i [[Palatyn (tytuł)|palatyna]] [[Garai I. Miklós|Mikołaja z Gary]] nowy król został w lutym 1386 zamordowany. Władzę w wewnętrznie osłabionym kraju ponownie objęły Elżbieta z córką<ref name="Nikodem" />. W obawie przed zwolennikami zamordowanego monarchy obie kobiety schroniły się w posiadłości [[Garai (ród)|rodu z Gary]] w południowych [[Węgry|Węgrzech]]. Wkrótce zostały napadnięte i uwięzione w zamku [[Nowy Grod]] nad [[Morze Adriatyckie|Adriatykiem]] z polecenia męża Marii – Zygmunta Luksemburskiego. Elżbieta nie doczekała się pomocy od zięcia, który dążył do przejęcia korony węgierskiej. Została uduszona na oczach córki przed 15 stycznia 1387<ref name="Nikodem2">J. Nikodem, ''Jadwiga król Polski'', Wrocław 2009, s. 249.</ref>. Z niewoli Marię wyzwolił dopiero Zygmunt Luksemburski, za cenę przyjęcia korony węgierskiej w czerwcu 1387<ref name="Nikodem2" />. Od tej pory Węgry miały formalnie dwoje równoprawnych władców, Marię i Zygmunta. Królowa na co dzień nie brała udziału w rządach. Sprawowała władzę w trakcie pobytów męża za granicą. Maria zmarła w Budzie 17 maja 1395 roku podczas polowania na skutek upadku z konia, który spowodował poronienie. Została pochowana w katedrze w Wielkim Waradynie (obecnie [[Oradea]]).<ref>Nikodem J., Jadwiga król Polski, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2009, {{ISBN|978-83-04-04978-9}}.</ref>

{{Tree
 | osoba = Maria Andegaweńska
 | matka = [[Elżbieta Bośniaczka]]
 | ojciec = [[Ludwik Węgierski]]
 | matka_matki = Elżbieta kujawska
 | ojciec_matki = [[Stefan II Kotromanić]]
 | matka_ojca = [[Elżbieta Łokietkówna]]
 | ojciec_ojca = [[Karol Robert]]
}}

== Przodkowie<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Mary,_Queen_of_Hungary#Ancestors Mary, Queen of Hungary]</ref> ==

{{Ahnentafel-compact5
|collapsed=yes |align=center
|title=Ancestors of Mary, Queen of Hungary{{sfn|Süttő|2002|p=67}}{{sfn|Halecki|1991|pp=366–367}}
|boxstyle_1=background-color: #fcc;
|boxstyle_2=background-color: #fb9;
|boxstyle_3=background-color: #ffc;
|boxstyle_4=background-color: #bfc;
|boxstyle_5=background-color: #9fe;
|1= 1. '''Mary, Queen of Hungary'''

|2= 2. [[Louis I of Hungary]]
|3= 3. [[Elizabeth of Bosnia]]

|4= 4. [[Charles I of Hungary]]
|5= 5. [[Elisabeth of Poland]]
|6= [[Stephen II of Bosnia]]
|7= [[Elizabeth of Kuyavia]]

|8= 8. [[Charles Martel of Anjou]]
|9= 9. [[Klementia of Habsburg]]
|10= 10. [[Władysław I of Poland]]
|11= 11. [[Jadwiga of Kalisz]]
|12= 12. [[Stephen I of Bosnia]]
|13= 13. [[Elizabeth of Serbia]]
|14= 14. [[Kazimierz III of Gniewkowo]]
|15= unknown

|16= 16. [[Charles II of Naples]]
|17= 17. [[Maria Arpad of Hungary|Mary of Hungary]]
|18= 18. [[Rudolph I of Germany]]
|19= 19. [[Gertrude of Hohenburg]]
|20= 20. [[Casimir I of Kuyavia]]
|21= 21. [[Euphrosyne of Opole]]
|22= 22. [[Bolesław the Pious|Bolesław of Greater Poland]]
|23= 23. [[Yolanda of Poland|Yolanda of Hungary]]
|24= 24. [[Prijezda I of Bosnia]]
|25= 
|26= 26. [[Stephen Dragutin of Serbia]]
|27= 27. [[Catherine of Hungary, Queen of Serbia|Catherine of Hungary]]
|28= 28. [[Ziemomysł of Kuyavia]]
|29= 29. [[Salome of Pomerania]]
|30=
|31=
}}

== Przypisy ==
{{izvori}}

== Bibliografia ==
* [[Jan Dąbrowski (historyk)|Dąbrowski J.]], ''Ostatnie lata Ludwika Wielkiego. 1370-1382'', Wydawnictwo Universitas, Kraków 2009, {{ISBN|978-83-242-0917-0}}.
* Nikodem J., ''Jadwiga król Polski'', Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 2009, {{ISBN|978-83-04-04978-9}}.

|{{Dynasta infobox
 |dynasta           = Mária
 |imiona            = Maria Andegaweńska
 |obce              = Marija (chor.)<br>Marie Uherská (cz.)<br>Mária z Anjou (słow.)
 |tytulatura        = królowa Węgier i Chorwacji
 |grafika           = Mária királynő a trónon.jpg
 |opis grafiki      = 
 |herb              = 
 |opis herbu        = 
 |faksymile         = 
 |opis faksymile    = 
 |dewiza            = 

 |1. tytuł          = [[Władcy Węgier|Królowa Węgier i Chorwacji]]
 |1. od             = [[11 września]] [[1382]]
 |1. do             = [[1385]]
 |1. koronacja      = 
 |1. poprzednik     = [[I. Lajos]] (Ludwik Węgierski)
 |1. następca       = [[II. Károly]] (Karol II/III z Durazzo)
 |2. tytuł          = [[Władcy Węgier|Królowa Węgier i Chorwacji]]
 |2. od             = [[1386]]
 |2. do             = [[17 maja]] [[1395]]
 |2. koronacja      = 
 |2. poprzednik     = [[II. Károly]] (Karol II/III z Durazzo)
 |2. następca       = [[Luxemburgi Zsigmond|Zygmunt Luksemburski]]
 |dynastia          = [[Kapetyngowie]]
 |gałąź             = [[Andegawenowie węgierscy]]
 |linia             = [[węgiersko-polska]]
 |pochodzenie       = węgiersko-bośniackie
 |państwo           = [[Królestwo Węgier]]
 |data urodzenia    = [[1371]]
 |miejsce urodzenia = 
 |data śmierci      = [[17 maja]] [[1395]]
 |miejsce śmierci   = Buda
 |przyczyna śmierci = poronienie
 |miejsce spoczynku = Nagyvárad<br>(obecnie Oradea)
 |ojciec            = [[I. Lajos]] (Ludwik Węgierski)
 |matka             = [[Elżbieta Bośniaczka]]
 |rodzeństwo        = [[Katalin]] (Katarzyna)<br>[[Hedwig]] (Jadwiga)
 |1. związek        = mąż
 |1. związek z      = [[Zikmund Lucemburský|Zygmunt Luksemburski]]
 |1. związek od     = [[października]] [[1385]]
 |1. związek do     = [[17 maja]] [[1395]]
 |1. dzieci         = brak
 |dokonania         = 
 |odznaczenia       = 
 |commons           = Category:Mary of Hungary
 |wikiźródła        = 
 |wikicytaty        = 
}}
|}

{{SORTUJ:Andegawenowie Mária 1}}

[[Kategoria:Andegawenowie węgierscy]]
[[Kategoria:Dynasta]]
[[Kategoria:Władcy Węgier]]
[[Kategoria:Węgierskie królowe]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1371]]
[[Kategoria:Urodzeni w XIV wieku]]
[[Kategoria:Zmarli w XIV wieku]]
[[Kategoria:Zmarli w 1395]]