Tatárjárás Magyarországon
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
|
Pierwsza inwazja Mongołów na Węgry rozpoczęła się w marcu 1241 r., a zakończyła się pod koniec 1242 r. TłoInwazja Mongołów na EuropęWęgrzy po raz pierwszy dowiedzieli się o zagrożeniu ze strony Mongołów w 1229 r., gdy król Andrzej II udzielił azylu niektórym uciekającym rosyjskim bojarom. Niektórzy Madziarowie (Węgrzy) pozostawieni podczas głównej migracji do basenu panońskiego, nadal mieszkali na brzegach górnej Wołgi (niektórzy potomkowie tej grupy wierzyli, że są współczesnymi Baszkirami, chociaż ludzie teraz mówią językiem tureckim, a nie węgierski). W 1237 r. dominikanin, Julianus, wyruszył na wyprawę, by przyprowadzić ich z powrotem, i został odesłany do króla Beli z listem od Batu Khana. W liście tym Batu wezwał króla węgierskiego do bezwarunkowego oddania królestwa siłom tatarskim lub zapowiedział całkowite zniszczenie. Bela nie odpowiedziała, a dwie kolejne wiadomości zostały później dostarczone na Węgry. Pierwszy, w 1239 r., został wysłany przez pokonane plemiona Kumanów, które poprosiły o azyl na Węgrzech. Drugi został wysłany w lutym 1241 r. z Polski, którą czekała inwazja innych sił mongolskich. Uchodźcy kumańscyPo klęsce w 1239 r., krótko po inwazji Mongołów na Ruś, wiele ludów Kuman-Kipchak zostało przepędzonych ze swojego stepu dalej na zachód lub południe. Jednenu z takich plemion przewodził chan Kocjan (Kötöny). Według Rogeriusa Kocjan poprowadził grupę 40 000 rodzin (łacińskie zdanie o wielu znaczeniach) na Węgry. Niektórzy historycy interpretują to jako plemię Köten z 40 000 rodzinami, choć jak zauważył węgierski historyk András Pálóczi-Horváth, miało osiedlić się tylko w 17 000 rodzin, co sugeruje, że Köten poprowadził 40 000 ludzi.[1][2] Tom szukał azylu w pobliskim królestwie Węgier; król odpowiedział, że mogą to zrobić, o ile Kumanie nawrócą się na katolicyzm i uznają go za swojego zwierzchnika, pełniącego służbę wojskową[3]. Kocjan zgodził się na warunki Beli, obiecując przejście na chrześcijaństwo i walkę z Mongołami (zwanymi przez Węgrów „Tatarami”).[4] Król natychmiast pozwolił im osiedlić się na równinach wzdłuż rzeki Cisy. Jednak Kumanie, przyzwyczajeni do koczowniczego stylu życia opartego na nalotach, nie radzili sobie dobrze z siedzącym trybem życia na Węgrzech. Wiele przypadków rozboju i gwałtu zostało przypisanych Kumanom jako sprawców; Bela często odmawiał ukarania tych przestępstw, ponieważ nie chciał rozpocząć konfliktu z Kumanami, zwłaszcza gdy już spodziewał się inwazji Mongołów. Mieszkańcy oskarżali także Kumanów o bycie agentami Mongołów[5]. Węgierskie przygotowaniaInwazjaPięć oddzielnych armii mongolskich zaatakowało Węgry w 1241 roku. Główna armia pod dowództwem Batu i Subutai przeszła przez Przełęcz Werecką. Armia Qadan i Büri przekroczyła przełęcz Tihuța. Dwie mniejsze armie pod dowództwem Böcheka i nojona Bogutai weszły na Węgry z południowego wschodu. Armia, która najechała Polskę, dowodzona przez pod Ordę i Bajdara, zaatakowała Węgry od północnego zachodu.[6] SiedmiogródBrassóNagyszebenWegryMohiPestOstrzyhomOblężenie Ostrzyhomia (1241) ChorwacjaWycofanie MongołówLatem i jesienią 1241 r. większość sił mongolskich przebywała na równinie węgierskiej. Pod koniec marca 1242 r. zaczęli się wycofywać. Najczęściej podawanym powodem tego wycofania była śmierć wielkiego chana Ugedeja w dniu 11 grudnia 1241 r., która rzekomo zmusił Mongołów do wycofania się do Mongolii, by książęta krwi mogli być obecni przy wyborze nowego wielkiego chana. Potwierdza to jedno główne źródło: kronika Giovanniego da Pian del Carpine, który po wizycie w sądzie mongolskim stwierdził, że Mongołowie wycofali się z tego powodu; stwierdził ponadto, że Bóg spowodował śmierć Wielkiego Khana, aby chronić chrześcijaństwo łacińskie[7]. Jednak Raszidoddin, wysoki minister i historyk mongolskich Ilchanidów, wyraźnie stwierdza, że Batu nie wiedział o śmierci Ugedeja, gdy decydował o wycofaniu. Twierdzi, że wycofali się z Węgier, by stłumić bunt Kumanów, a następnie opuścili Europę w 1242 r., gdyż zakończyli swoją misję, a nie z powodu wpływu jakiejkolwiek siły zewnętrznej[8]. Rashid miał dostęp do oficjalnej historii mongolskiej, pisząc historię Ilchanidów (Altan Debter); dodatkowo, jak zauważa historyk John Andrew Boyle, sekcja, w której Rashid zajmuje się kwestią wycofania się Mongołów z Europy Środkowej, zawiera ortografię wskazującą, że wziął tę wersję wydarzeń bezpośrednio z wcześniejszych zapisów mongolskich.[9]. Według relacji Carpiniego posłaniec mógłby odbyć podróż z Mongolii do Europy Środkowej w nieco ponad 3 miesiące w środku zimy. Sam Carpini towarzyszył oddziałowi mongolskiemu w znacznie krótszej podróży (z Kijowa do Mongolii) latem i jesienią 1246 r., gdy oddział „osiągnął wielką prędkość”, by zdążyć na czas na ceremonię wyborczą, i korzystał z kilka koni podczas gdy osoba jechała prawie cały dzień i noc. Zajęło to pięć miesięcy.[10] Historia Yuan nie wspomina o żadnym konkretnym powodzie wycofania się, ale zauważa, że Batu wcale nie starał się uczestniczyć w kurultai, a Subutai przekonał go jedynie w roku 1244, długo po jego wycofaniu się z Węgier.[11] Prawdziwe przyczyny wycofania się Mongołów nie są w pełni znane, ale istnieje wiele wiarygodnych wyjaśnień. Inwazja Mongołów przekształciła się w serię kosztownych i frustrujących oblężeń, w których zdobyli niewiele łupów i napotkali twardy opór. Mimo zwycięstw stracili dużą liczbę ludzi (patrz wyżej). W końcu zostali rozciągnięci na całym teatrze europejskim i przeżyli bunt Kumanów w dzisiejszej południowej Rosji oraz na Kaukazie (Batu wrócił, by to odłożyć i spędził na tym mniej więcej rok)[12]. Inna teoria odwołuje się do pogody w Europie: Węgry mają wysoki poziom wody i łatwo były zalewana. Analiza słojów drzew przeprowadzona przez współczesnych badaczy wykazała, że na początku 1242 roku Węgry miały mroźną mokrą zimę (przyczyniając się do głodu), co prawdopodobnie przekształciło środkową równinę Węgier w ogromne bagno. Nie mając pastwisk dla koni, Mongołowie musieliby wrócić do Rosji w poszukiwaniu lepszych pastwisk[13]. Bez względu na powód, Mongołowie zostali całkowicie wycofani z Europy Środkowej do połowy 1242 r., Choć w tym czasie nadal podejmowali działania wojskowe na zachodzie, w szczególności inwazję Mongołów na Anatolię[14]. Po wycofaniu wojsk mongolskich Subutai został ponownie przydzielony przez Guyuka do wspierania dynastii Song i zmarł w podeszłym wieku w 1248 roku. NastępstwaDewastacja WęgierSkutki inwazji Mongołów były ogromne w królestwie Węgier. Najgorsze szkody wyrządziła na równinach, gdzie zniszczono 50–80% osad[15]. Suma masakr popełnionych przez Mongołów, głód wywołany ich rabunkami i jednoczesne spustoszenie wsi przez ucieczkę Kumanów to szacowana utrata 15-25% populacji Węgier, tj. łącznie około 300 000-500 000 osób.[16] Jedynymi miejscami, które oparły się atakom mongolskim, to około osiemdziesięciu umocnionych miejsc, w tym wszystkie nieliczne kamienne zamki w królestwie. Wśród tych miejsc były Ostrzyhom, Székesfehérvár i opactwo Pannonhalma. [17] Jednak miejsc tych było stosunkowo niewiele; niemiecki kronikarz w 1241 r. zauważył, że Węgry „prawie nie miały miasta chronionego silnymi murami lub fortecami”, więc większość osad była wyjątkowo narażona[18]. Reakcja innych władców europejskichPodczas gdy król był na bieżąco informowany o sytuacji w pozostałej części kraju, podejmował liczne próby skontaktowania się z innymi władcami Europy, w tym Papieżem, Świętym Cesarzem Rzymskim i Królem Francji. Żaden z nich nie była gotowy udzielić znaczącego wsparcia Węgrom, zarówno podczas inwazji, jak i po niej. Papież Grzegorz XI zwołał Krucjatę przeciwko Mongołom, napisał do licznych niemieckich książąt, prosząc ich o zebranie sił, i nakazał duchowieństwu chronienie króla węgierskiego, a jego poddani powinni szukać schronienia przed Mongołami. Ostrzegł jednak króla węgierskiego, że pomoc nie może się zmaterializować, dopóki Święty Cesarz Rzymski będzie w konflikcie z kościołem[19]. Ta prognoza była w końcu prawidłowa, ponieważ Święte Cesarstwo Rzymskie wzięło niewielki udział w walce z Mongołami, odrzucając drobne grupy zwiadowcze w Czechach, na Morawach, Bawarii i Austrii. Cesarz Fryderyk II w liście ostrzegawczym do Christiandoma ponuro ocenił sytuację, ale również próbował wykorzystać ją jako nacisk w stosunku do papiestwa[20]. Jednak Fryderyk był świadomy zagrożenia, jakie stanowili. Jeszcze przed wezwaniem papieża cesarz Fryderyk II i jego syn Konrad IV zwołali Landfrieden w całych Niemczech. Konrad nakazał magnatom zarejestrować ich armie, a Fryderyk II nakazał im wzmocnienie ich obrony[21]. Stany Świętego Cesarstwa Rzymskiego mają na celu zasadzenie Mongołów na oblężeniu tysięcy zamków i miast obronnych i walkę z tysiącami małych sił zbrojnych, zamiast jechać na spotkanie Mongołów w jednej wielkiej bitwie polowej, tak jak zrobili to Węgrzy i Polacy , List napisany przez cesarza Fryderyka II, znaleziony w Regesta Imperii, z dnia 20 czerwca 1241 r., Przeznaczony dla wszystkich jego wasali w Szwabii, Austrii i Czechach, zawiera szereg szczegółowych instrukcji wojskowych. Jego siły miały unikać angażowania Mongołów w bitwy polowe, gromadzenia zapasów żywności w każdej fortecy i warowni oraz uzbrojenia wszystkich możliwych opłat, a także ogólnej populacji. Książę Fryderyk z Austrii wzmocnił zamki graniczne na własny koszt[22]. W Czechach król Wacław wzmocnił każdy zamek i rozbudował, a także zapewnił żołnierzy i uzbrojenie, by przyjąć do nich uchodźców i ludność cywilną.[23] W końcu przygotowania te były niepotrzebne, gdyż Mongołowie nigdy nie rozpoczęli pełnej inwazji na Święte Cesarstwo Rzymskie. Po zwycięstwach w Polsce i na Węgrzech miały miejsce najazdy i oblężenia Mongolii w krajach przygranicznych cesarstwa, w których wydawało się, że instrukcje Fryderyka były przestrzegane, ale były to drobne sprawy i szybko porzucono.[24][25]. Książę Austrii i Styrii, Fryderyk I, wykorzystał chaos inwazji, aby zająć trzy hrabstwa węgierskie, które następnie ufortyfikował drugiej połowie 1242 r., po wycofaniu się Mongołów, Węgrzy zebrali pozostałe wojska i zaatakowali sporne hrabstwa. Przez następne cztery lata walczyli o to incydentalnie, aż do bitwy nad rzeką Litawą, kiedy śmierć Fryderyka spowodowała powrót hrabstw do Węgier[26]. Reformy Węgier i późniejsze najazdyPodczas dewastacji królestwo Węgier pozostało nietknięte. W ciągu roku od wycofania się z Mongołów trzy najbardziej wysunięte na zachód komitaty (Moson, Sopron i Vas), które zostały zajęte jako okup przez księcia Fryderyka Austrii, zostały odzyskane, a lokalne powstanie w Slawonii zostało stłumione. W następnych dziesięcioleciach chanowie Złotej Ordy będą wielokrotnie żądać od Węgier – na przykład Berke raz w 1259 r. zażądał, aby Węgry stały się częścią jego imperium i w zamian włączyły swoją armię do planowanej inwazji na Europę Środkową w zamian za zwolnienia podatkowe i częściowy udział w grabieży – ale zawsze były ignorowane.[27] Zagrożenie kolejną inwazją Mongołów, tym razem potraktowane poważnie, było źródłem jedności narodowej i dało impuls do szerokiej ekspansji obrony węgierskiej Beli IV, zwłaszcza budowy nowych kamiennych zamków (czterdzieści cztery w ciągu pierwszych dziesięciu lat) i rewitalizacja armii, w tym zwiększenie liczby ciężko opancerzonych kawalerii i rycerzy w armii królewskiej. Bela IV jest obecnie postrzegany jako drugi założyciel narodu, częściowo w uznaniu za wszystko, co za jego rządów zrobiono, aby odbudować i wzmocnić kraj przed zagraniczną inwazją ze wschodu. Te ulepszenia miały się opłacić w 1285 r., gdy chan Nogaj podjął próbę inwazji na kraj (najazdy wzdłuż granicy były częste w kolejnych latach, ale atak Nogaja był pierwszą dużą inwazją od 1242 r.). W tym przypadku inwazja została szybko pokonana[28], podobnie jak liczba innych ataków przed i po. Zobacz takżeŹródła
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
- ↑ Salagean, str. 16
- ↑ Nora Berend. "At the Gate of Christendom: Jews, Muslims and 'Pagans' in Medieval Hungary." str. 71.
- ↑ Salagean, str. 15
- ↑ Cartledge, str. 29
- ↑ Cartledge, str. 29-30.
- ↑ Jackson 2005 ↓, ss. 63–64
- ↑ John of Plano Carpini, “History of the Mongols,” in The Mission to Asia, ed. Christopher Dawson (London:Sheed and Ward, 1955), 44
- ↑ 7 Rashid al-Din, "Successors of Genghis Khan", trans. John Boyle 1971, str. 70-71: "Książęta, idąc tymi pięcioma drogami, zajęli wszystkie terytoria Bashgh'irda, Majara i Sasa [wszystkie odnoszą się do Węgrów] i skazali ich króla, Kelera [Belę] na ucieczkę. Lato spędzili nad rzekami Tisa i Tanha. Qadan podbił teraz pole z armią, zdobył tereny Taqut (Chorwaci), Arbaraq (Serbowie) i Asraf (Vlachs) i ścigał Kelera, króla tych krajów, do wybrzeża. Gdy [Keler] zaokrętował się na statek, Qadan zawrócił ... Wiadomość o śmierci Qa'ana (Ogodei) jeszcze do nich nie dotarła ... Jesienią wrócili i przeszli w rejon Temur-Qahalqa (Kaukaz) ... poszli tam i pokonali Qipchaqa (Kipchaków/Kumanów, którzy uciekli do tego regionu ... Na początku taulai yil, czyli Roku Zająca, odpowiadającego miesiącom roku 640/1242, wykonawszy zadanie podboju kraju, zawrócili."
- ↑ Rashid al-Din, Successors, 10-11. Translated by John Andrew Boyle. Boyle's preamble notes: "Nie ma rzadkich interpolacji z kroniki mongolskiej, a nawet przyjmuje jej wadliwą chronologię, zgodnie z którą wydarzenia kampanii europejskiej mają miejsce rok później niż w rzeczywistości. W obecnym tomie Juvaini sprowadza się do panowania głównego autorytetu Mongke (1251-1259) Rashida al-Dina, ale zawiera znaczne dodatkowe materiały z innych źródeł. Tak więc wcześniejsze sprawozdanie historyka o inwazji na Europę Wschodnią (1241-1242) jest powtarzane niemal dosłownie, a następnie, w późniejszym rozdziale, następuje znacznie bardziej szczegółowa wersja tych samych wydarzeń, oparta, podobnie jak poprzedni opis kampanii w Rosji (1237-1240), według mongolskich zapisów, jak wynika z ortografii nazw własnych."
- ↑ Carpini, “History of the Mongols,” 60.
- ↑ "Journal of the North-China Branch of Royal Asiatic Society. ”Tom 10, strona 168. Przetłumaczony fragment z Yuanshi:„ Po śmierci Ogotaia zwołano wielkie spotkanie wszystkich książąt w 1243 roku. Batu odmówił przybycia, lecz przekonał go Subutai, mówiąc: „Jesteście teraz najstarsi spośród książąt; nie należy odmawiać”. W związku z tym Batu wyjechał w przyszłym roku na spotkanie."
- ↑ Rashid al-Din, Successors, 71–72.
- ↑ Nicola Di Cosmo and Ulf Bungten. "Climactic and environmental aspects of the Mongol withdrawal from Hungary in 1242 CE." nature.com. Published 26 May 2016.
- ↑ J. J. Saunders, The History of the Mongol Conquests (London: Routledge & Kegan Paul, 1971), 79.
- ↑ Peter F. Sugar, Péter Hanák, Tibor Frank -- A History of Hungary. Page 28.
- ↑ Makkai, László (1994a). "Transformation into a Western-type state, 1196–1301". In Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor. A History of Hungary. Indiana University Press. str. 23–33. ISBN 963-7081-01-1.
- ↑ Makkai, László (1994a). "Transformation into a Western-type state, 1196–1301". In Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor. A History of Hungary. Indiana University Press. str. 23–33. ISBN 963-7081-01-1.
- ↑ Peter Jackson, "The Mongols and the West", str. 66
- ↑ Jackson, str. 65–66
- ↑ Matthew Paris, 341-344.
- ↑ Regesta Imperii, (RI V) n. 3210, http://regesten.regesta-imperii.de/ Zarchiwizowano 2009-07-17 z Wayback Machine.
- ↑ Master Roger, Epistle, 195
- ↑ Harold T. Cheshire, “The Great Tartar Invasion of Europe,” The Slavonic Review 5 (1926): 97.
- ↑ Howorth, Sir Henry Hoyle. History of the Mongols: From the 9th to the 19th Century, Volume 1. Forgotten Books (June 15, 2012). str. 152.
- ↑ de Hartog, Leo. Genghis Khan: Conqueror of the World. Tauris Parke Paperbacks (January 17, 2004). str. 173. ISBN 978-1860649721
- ↑ Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). Az Árpádok királysága, 1000–1301 [Monarchia Arpadów, 1000–1301]. W: Solymosi, László. Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Chronologia historyczna Węgier, Tom I: Od początku do 1526 r]. Akadémiai Kiadó. str. 149.
- ↑ Jean W. Sedlar, East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500 (Seattle: University of Washington Press), 379.
- ↑ Kosztolnyik, Z. J., str. 284–87
- ↑ William of Rubruck. "The journey of William of Rubruck to the eastern parts of the world, 1253-55." Translated by William Woodville Rockhill. Page 281. "It would be very easy to conquer or to pass through all these countries. The King of Hungary has not at most XXX thousand soldiers."
- ↑ Sverdrup, str.115: "A near-contemporary source says the Hungarians lost 10,000 men in the Mohi battle. This is no precise number, but as most of the army was lost it may be close to what the author believed the size of the whole army was. When Mongol officer Siban spied the Hungarian camp some weeks before the battle he counted 40 units [Rashid al-Din, 2:474]. In those days the Hungarian units, the so-called banderias, were usually between 50 and 400 men strong [See Julius Bartl, "Slovak History: Chronology and Lexicon" (Bratislava 2002), str. 191]. An average size of 250 would indeed give a total of 10,000 men." [a maximum average of 400 would have given 16,000 men].
- ↑ Carey, Brian Todd, str. 124
- ↑ 32,0 32,1 Markó, László (2000), Great Honours of the Hungarian State, Budapest: Magyar Könyvklub, ISBN 963-547-085-1
- ↑ 33,0 33,1 Liptai, Ervin (1985), Military History of Hungary, Budapest: Zrínyi Katonai Kiadó, ISBN 963-326-337-9
- ↑ Sverdrup, str. 115, citing Kosztolnyik.
- ↑ Sverdrup, str. 114-115, citing Rashid al-Din's chronicles, 1:198, 2:152. Rashid Al-Din's figures give Batu and Subutai about 40,000 horsemen total when they invaded Central Europe in 1241 (including Turkic auxiliaries recruited since the conquest of Rus), divided into five columns; one made a diversionary attacks into Poland, but rejoined with the other four in Hungary after Legnica and participated in the invasion.
- ↑ Carey states on str. 128 that Batu had 40,000 in the main body and ordered Subotai to take 30,000 troops in an encircling maneuver. Batu commanded the central prong of the Mongols' three-pronged assault on eastern Europe. This number seems correct when compared with the numbers reported at the Battles of Leignitz to the North and Hermannstadt (Sibiu) to the South. All three victories occurred in the same week.
- ↑ Sverdrup, str. 115, citing Kosztolnyik.
- ↑ Sverdrup, str. 115. Citing: Gustav Strakoschd-Grassmann. Der Einfall Der Mongolen In Mitteleuropa In Den Jahren 1241 und 1242 (Innsbruck, 1893), str.183.
- ↑ The Mongols in the West, Denis Sinor, Journal of Asian History, Vol. 33, No. 1 (1999), page 15;"...on April 11, Batu's forces executed a night attack on the Hungarian camp, inflicting terrible losses on its trapped defenders..[..]..While the outcome of the encounter is beyond dispute-some call it a massacre rather than a battle-historians disagree on their assessments of Bela's apparent ineptitude. Of course the Hungarians could have done better; but it is beyond doubt that no "ad hoc", feudal type force could have matched the well disciplined, highly trained, professional soldiers of the Mongol army. A seldom considered measure of the efficacy of the Hungarian resistance is the size of the losses sustained by the attackers. These were very heavy.."
- ↑ John France, Perilous Glory: The Rise of Western Military Power, (Yale University Press, 2011), 144.
- ↑ A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East, Vol. I, ed. Spencer C. Tucker, (ABC-CLIO, 2010), 279;"Although Mongol losses in the battle are heavy...".
- ↑ The Mongol Empire: A Historical Encyclopedia, Vol. II, ed. Timothy May, (ABC-CLIO, 2017), 103.