Jajce ostroma
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
NotkaOblężenie Jajce w 1463 roku i było częścią wojen osmańsko-węgierskich. Zwycięstwo Węgier oznaczało powrót północnej części Bośni pod kontrolę Węgier (ich nominalnego zwierzchnika od wczesnego średniowiecza) oraz − wraz z odparciem wojsk osmańskich − ochronę terytoriów węgierskich w XV wieku.[1] TłoPocząwszy od diety w Budzie w 1462 r. niektóre bośniacko-węgierskie twierdze graniczne były już strzeżone przez Królestwo Węgier, a król Bośni Stjepan Tomašević został przyjęty jako jego wasal.[2][potrzebne źródło] Król Bośni odmówił złożenia hołdu następnie Porcie. W rezultacie zarówno strona osmańska, jak i chrześcijańska rozpoczęły przygotowania do wojny.[3] Sułtan Mehmed II zebrał 150-tysięczną armię w Adrianopolis i wyruszył w rejon Dolnego Dunaju w kwietniu 1463 roku.[4] W ramach ataku dywersyjnego rozkazał Ali Bey Mihaloğlu najechać południowe części Królestwa Węgier. Bey przeszedł do Syrmii, ale został odepchnięty przez Andrása Pongrácza wysokiego podczaszego Węgier. Nagle wykonał flankowy ruch w kierunku centrum Węgier, aż dotarł do Temesvár, gdzie spotkał się z wojewodą Siedmiogrodu János Pongrácza i został pokonany w zaciętej bitwie.[5] Tymczasem Mehmed II zbliżył się do Travnika, który oblegał. Następnie przeniósł się pod stolicę Bobovac, która upadła w ciągu trzech dni. Stephen Tomašević radzony, aby okopał się w wysokich górach, lecz on zdecydował się wycofać do Jajce, a później do Ključ i spalił mosty na drogach.[6] Turahanoğlu Ömer Bey podążył swoim tropem, zdobywając Jajce bez walki i przedarł się do Ključ przez rzekę Sawę i okoliczne góry pomimo podmokłego terenu i ogólnie niedostępnego miasta. Widząc siebie w sytuacji bez wyjścia, Tomašević wysłał swoją żonę i matkę w podróż przez Raguzę na Węgry w celu znalezienia schronienia.[7] Ufortyfikował się w twierdzy Ključ. Po przybyciu Osmanowie podpalili miasto, zmuszając w ten sposób mieszkańców do poddania się w rozpaczy. Mahmud Pasha Angelović zaproponował królowi Bośni, by ten złożył przysięgę sułtanowi i skapitulował, w zamian obiecując mu bezpieczny odwrót. Musiał rozprowadzić tę umowę na pozostałych kapitanów fortu w ciągu 8 dni, w wyniku czego Porta otrzymała 70 miejscowości i milion florenów. Niezadowolony z tej umowy Mehmet zganił Mahmuda i polecił mu przetransportować króla Bośni na jego dwór. Tomašević został podwójnie skrzyżowany i pomimo przysięgi złożonej sułtanowi, ostatni władca Bośni został ścięty w Carevo Polje niedaleko Jajce.[8] Sułtan podzielił swoją armię ekspedycyjną na trzy części, jedną dowodzoną przez niego, drugą przez Ömera Beya i trzecią przez Mahmuda Paszę, i najechał na sąsiednie kraje, a także zakończył podbój Bośni.[9][potrzebne źródło] Ömer Bey skierował się ku Królestwu Chorwacji, a Mehmed skierował się w stronę księstwa Świętego Sawy. W Chorwacji Ömer Bey zderzył się i pokonał [[Pavao Špirančić]ia, bana Chorwacji i jego świtę 800 ludzi.[10][potrzebne źródło] Z pomocą bogomiłów, Stjepan Vukčić Kosača był w stanie wytrzymać przez krótki czas najazd Mehmeta, przed wysłaniem swojego najmłodszego syna jako zakładnika do Stambułu i oddaniem wszystkich swoich ziem na północ od fortu Blagaj Cesarstwu.[11] PrzesłankaMehmet II zdecydował się nie angażować w operacje zimowe i wycofał się, uprowadzając 100 000[wątpliwe − do dyskusji] jeńców i pozostawiając Mimerta (Minnet) Beya na czele w Bośni.[10][potrzebne źródło do weryfikacji] Nie miał też innego wyboru, ponieważ jego konie były wyczerpane a linie zaopatrzeniowe były nieefektywne.[12] Król Maciej Korwin wysłał kilka tysięcy kościelnych armii do Doliny Dolnej Sawy i Czarną Armię dowodzoną przez Jana Pongrácza de Dengelega i uzupełnionej przez Szeklerów do wioski Keve. Maciej miał wielu czeskich najemników. Wysłał również garnizon do swojego adriatyckiego poddanego, [[Republika Raguzy|Republiki Ragusy, jako środek zapobiegawczy.[13] Mianował także ambasadorów w Signorii Wenecji i u papieża Piusa II, którzy obiecali pomoc finansową, Stolica Apostolska przyznała kwotę wystarczającą na opłacenie służby wojskowej 1000 kawalerzystów.[14][potrzebne źródło do weryfikacji] na rok. Wenecja zaoferowała 20000 dukatów na obronę przed armią osmańską. Maciej nakazał wszystkim zbędnym promom transportowym popłynąć do punktu zbornego w Petrovaradinie. Maciej szukał długoterminowego sojuszu z Wenecją. 12 września, tuż przed rozpoczęciem ataku, w obozie w Petrovaradinie spotkali się Maciej i wenecki mówca Giovanni Emo.[15] Warunki były następujące:[15]
Księstwo Świętego Sawy wahało się między Osmanami, Wenecją i Węgrami, komu się poddać. W październiku podjęło decyzję o poddaniu się Wenecji. Będąc już sojusznikiem Węgier, Doża Wenecji, Cristoforo Moro spokojnie odpowiedział, że Węgry podjęły już niezbędne kroki w celu uwolnienia Bośni, jej armie wkroczyły do Bośni i oblegały Jajce, a także inne fortece. Po wydarzeniach Stjepan Vukčić Kosača poddał się Maciejowi, który przyjął jego gotowość. W zamian Vladislav Hercegović awansował na węgierskiego chorążego i zapewnił majątek Stjepana. Ten pomocniczy sojusz został podpisany 6 grudnia.[16] Skład armiiKállay V. János,[17] ParlagiGyörgy ,[18] Kállay I. Pál,[18] prepozytor Bak Gaspar,[18] Geréb Mátyás,[18] Gerendi István,[18] Vladislav Hercegović,[19] Drágffy Bertalan,[18] Vitovec János,[18] Pongrácz János de Dengeleg,[18] Martin Frankopan,[20] Stjepan Frankopan,[18] Szapolyai Imre,[18] Újlaki V. Miklós,[18] Országh Mihály de Guthi,[18] biskup Vitéz János,[18] biskup Janus Pannonius,[18] i Nagyváradi István.[18] to dowódcy armii węgierskiej Macieja Korwina, Dowódcami armii osmańskiej byli: Mehmed Bey Minnetoğlu,[21] Ilyas Bey,[22] Yusuf Bey,[23] i Mustafa Bey,[24] oraz inni. Oblężenie pierwszeMaciej rozdzielił swoją armię na dwie części. Pierwsza, prowadzona przez Imre Szapolyaia, zbliżała się do Jajce od północy wzdłuż rzeki Vrbas, druga, prowadzona przez samego Korwina, ciągnęła broń oblężniczą i wybrała sieć utwardzonych dróg (kaldrma) z północnego zachodu do Ključ, wyzwalając każde z napotkanych miast. Mianował Jánosa Pongrácza de Dengelega na nadzorcę zaopatrzenia i rektora Gaspara Baka z Berend na dysponenta amunicji i machin oblężniczych. Trzeci kontyngent został zwerbowany w Chorwacji, przybył więc od zachodu z kierunku Bihać i dowodził nim Martin Frankopan[25], natomiast posiłki z Księstwa Świętego Sawy blokowały Jajce od południa (Prozor, Donji Vakuf). W listopadzie[26] Maciej dotarł do miasta w czterodniowym marszu (4 lub 5), co uważa się za dość szybki postęp, jeśli chodzi o stan infrastruktury średniowiecznej. Po niedawnym sukcesie wśród ludności Bośni, Maciej spodziewał się lokalnego wsparcia[wątpliwe − do dyskusji] i w ten sposób natychmiast zaatakował miasto Jajce w dniach 5–6 października, zdobywając je za pierwszym razem. Po krótkiej walce garnizon osmański zamknął się w twierdzy.[27] Oblężenie prawdopodobnie rozpoczęło się u zbiegu Pliva-Vrbas, a machiny oblężnicze zostały zainstalowane w półkolu Carevo Polje-Borci-Baščeluci. Armaty mogły spowodować niewielkie uszkodzenia ścian, ponieważ ich zasięg ognia wahał się od 300 do 900 metrów, co było również zasięgiem broniącym się przez osmańskich łuczników. Korwin wezwał swoje wojska, wysyłając listy o darowiźnie ziemi tym, którzy ocaleją w bitwie. Aby oficjalnie wprowadzić te darowizny, założył w obozie własną kancelarię, która nimi zarządzała. W dniu planowanej generalnej ofensywy kapitanowie twierdzy wezwali do rozmów kapitulacyjnych, które doprowadziły do porozumienia jeszcze tego samego dnia. Według Thallóczyego ci, którzy chcieli odejść, mogli to zrobić bez swoich niewolników, podczas gdy reszta mogła dołączyć do Czarnej Armii; około 400 żołnierzy zdecydowało się na wstąpienie do armii węgierskiej, w tym kapitan Yusuf Bey.[28][nierzetelne źródło?] NastępstwaMniejsze forty w regionie zostały szybko odzyskane i zreorganizowane w ramach węgierskiego banatu Jajce.[wątpliwe][29][28] Główny korpus armii osmańskiej oblegał Jajce w lipcu 1464 r., ale obrona węgierska przetrwała do odwrotu osmańskiego we wrześniu 1464 r. z powodu zbliżania się wojsk węgierskich.[30] Maciej Korwin mianował Jánosa Székely de Hídvég nowym kapitanem, a Imre Szapolaia gubernatorem Bośni.[28] Vladislav Hercegović otrzymał żupanie Gornji Vakuf-Uskoplje i Prozor-Rama.[16] Król Maciej podarował również fortecę Medvedgrad Frangepanom za ich zasługi w oblężeniu.[31] István Gerendi uratował mu życie, kiedy podczas oblężenia zastrzelił zbłąkanego Turka i tym samym otrzymał prawo do noszenia osobistego herbu.[32] Konflikt wenecko-osmański przerodził się w wojnę osmańsko-wenecką.[33] |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_big.svg){kind=small}
Oblężenie drugie
|
Główne oddziały armii osmańskiej oblegały Jajce w lipcu, ale to, co pozostało z obrony Bośni, przetrwało do odwrotu osmańskiego we wrześniu 1464 roku z powodu zbliżania się wojsk węgierskich.[37][38] Jajce został przekazany Węgrom w grudniu 1463 roku, po oblężeniu, które nastąpiło po ofensywie Macieja Korwina na Bośnię pod koniec września 1463 roku.[39] Mówi się, że Korwinowi udało się przejąć sześćdziesiąt miejscowości w Bośni, z których wiele zostało ufortyfikowanych.[39] W lipcu i sierpniu 1464 r. sułtan Murad II osobiście rozkazał oblężeniu odbić Jajce.[39] Według C. Imbera armia osmańska prawdopodobnie wyruszyła z Edirne pod koniec maja, „ponieważ Malipiero datuje oblężenie Jajce na okres od 10 lipca do 24 sierpnia, a Enveri [...] mówi również, że rozpoczęło się w lipcu”.[40] Węgierska obrona oparła się atakowi, gdyż wiadomość o zbliżającym się Korwinie znad Sawy dotarła do armii osmańskiej i zmusiła Murada II do porzucenia bagażu, zrzucenia armat do rzeki i wycofania się do Sofii w sierpniu[39] lub wrześniu[37], gdzie armia zimowała.[41] Mehmed Bey Minnetoğlu został mianowany gubernatorem Bośni po tym drugim oblężeniu Jajce.[42] |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg){kind=small}
Referencje
Przypisy
- ↑ Fodor (2000), s. 10.
- ↑ Bánlaky (1929), s. 39.
- ↑ Stavrides (2001), s. 146.
- ↑ Fessler (1867), s. 103. (liczba z wyłączeniem piechoty i świtą)
- ↑ Borovszky (1898), s. 357.
- ↑ Stavrides (2001), s. 147.
- ↑ Villari (1904), s. 243.
- ↑ Stavrides (2001), s. 148.
- ↑ Bánlaky (1929), ss. 60–61
- ↑ 10,0 10,1 Zinkeisen (1854), s. 156.
- ↑ Bašagić 1900 ↓, s. 20.
- ↑ Hunyadi (2001), s. 179.
- ↑ Villari (1904), s. 245.
- ↑ Bánlaky (1929), ss. 56–57
- ↑ 15,0 15,1 15,2 Thallóczy (1915), s. 93.
- ↑ 16,0 16,1 Thallóczy (1915), p. 103
- ↑ Nagy 1868 ↓, s. 427.
- ↑ 18,00 18,01 18,02 18,03 18,04 18,05 18,06 18,07 18,08 18,09 18,10 18,11 18,12 18,13 18,14 Thallóczy 1915 ↓, s. 97.
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, s. 102.
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, ss. 95, 97.
- ↑ Tursun Beg 1978 ↓, s. 54.
- ↑ ,
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, s. 101–107.
- ↑ Bánlaky 1929 ↓, s. 66.
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, s. 95.
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, s. 103.
- ↑ Thallóczy 1915 ↓, ss. 94–96.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 Thallóczy (1915), ss. 101–107
- ↑ 29,0 29,1 29,2 Villari (1904), s. 251.
- ↑ Zsolt Hunyadi; József Laszlovszky; Central European University. Dept. of Medieval Studies (2001). The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity. Central European University Press. s. 182. ISBN 978-963-9241-42-8.
- ↑ Thallóczy (1915), s. 336.
- ↑ Thallóczy (1915), s. 97.
- ↑ 33,0 33,1 Setton (1978), s. 250.
- ↑ 34,0 34,1 34,2 Bánlaky (1929), s. 66.
- ↑ Tošić (2002), s. 2.
- ↑ Thallóczy (1915), s. 102.
- ↑ 37,0 37,1 Hunyadi i Laszlovszky 2001 ↓, s. 182.
- ↑ Istorija srednjovekovne bosanske države. wyd. Srpska književna zadruga. s. 334.
- ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 Setton 1978 ↓, s. 250.
- ↑ Imber 1990 ↓, s. 190.
- ↑ The Ottoman empire: myths, realities and 'black holes' : contributions in honour of Colin Imber. wyd. Isis. (2006). ISBN 978-975-428-322-8.
- ↑ Šabanović 1959 ↓, s. 40.
Bibliografia
- rozdz. The Ottoman Turks and the Crusades, 1451–1522. W: A History of the Crusades, Vol. VI: The Impact of the Crusades on Europe. wyd. University of Wisconsin Press. (1969). ISBN 978-0-299-10744-4.
- Ludwig Thallóczy. Jajcza (bánság, vár és város) története 1450–1527. Budapest, Hungary: wyd. Hornyánszky Viktor cstr. és kir. udv. könyvnyomdája [Históriaantik Könyvesház Kiadó, reprint]. (1915). ISBN 978-2-253-05575-4.[dostęp: 11 lipca 2011].
- Iván Nagy. Magyarország családai czimerekkel és nemzékrendi táblákkal, volume 2.. Pest, Hungary: wyd. Ráth Mór, [Helikon Kiadó, reprint]. (1857–1868). ISBN 963-207-774-1.[dostęp: 11 lipca 2011].
- József Bánlaky. rozdz. 11. Az 1463. évi délvidéki és boszniai hadjárat. Az ugyanezen évi tolnai országgyűlés határozatai.. W: A magyar nemzet hadtörténelme. Budapest, Hungary: wyd. Grill Károly Könyvkiadó vállalata. (1929). ISBN 963-86118-7-1.[dostęp: 27 czerwca 2011].
- Luigi Villari. The republic of Ragusa : an episode of the Turkish conquest. London, United Kingdom: wyd. J.M. Dent & Co. [Kessinger Publishing, reprint]. (2007). ISBN 1-4326-4038-0.[dostęp: 11 lipca 2011].
- Ignaz Aurelius Fessler. Geschichte von Ungarn. Leipzig, Germany: wyd. Friedrich Arnold Brockhaus. (1867). [dostęp: 11 lipca 2011].
- Samu Borovszky. rozdz. A mohácsi vésztől napjainkig. W: Magyarország vármegyéi és városai. Budapest, Hungary: wyd. Országos Monográfia Társaság. (1898). ISBN 963-9374-91-1.[dostęp: 11 lipca 2011].
- Théoharis Stavrides. rozdz. III. 1463: Campaigns in Bosnia and the Morea. W: The Sultan of vezirs: the life and times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angelovic (1453–1474). Leiden, Netherlands: wyd. Koninklijke Drill. (2001). ISBN 90-04-12106-4.[dostęp: 11 lipca 2011].
- Johann Wilhelm Zinkeisen. rozdz. II. Das Reich auf der Höhe seiner Entwicklung. W: Geschichte des osmanischen Reiches in Europa. Hamburg, Germany: wyd. Friedrich Andreas Perthes. (1854). [dostęp: 12 lipca 2011].
- Ottomans, Hungarians, and Habsburgs in Central Europe: The Military Confines in the Era of Ottoman Conquest. wyd. BRILL. (2000).
- Zsolt Hunyadi. rozdz. XVI.. W: The Crusades and the military orders: expanding the frontiers of medieval Latin Christianity. Budapest, Hungary: wyd. Central European University Press. (2001). ISBN 963-9241-42-3.[dostęp: 18 lipca 2011].
- Konstantin Mihailović. Memoirs of a Janissary. wyd. Published under the auspices of the Joint Committee on Eastern Europe, American Council of Learned Societies, by the Department of Slavic Languages and Literatures, University of Michigan. (1975).
- Tursun Beg. The History of Mehmed the Conqueror. wyd. Bibliotheca Islamica. (1978). ISBN 978-0-88297-018-9.
- Đuro Tošić (2002) (w języku serbskim, streszczenie w języku angielskim) Učešće Kosača u oslobođenju Jajca od Turaka 1463. godine [Role of the Kosača family in the 1463 liberation of Jajce] (pdf), ‘Četvrti naučni skup istoričara u Gacku: Kosače – osnivači Hercegovine’, “Srpska proza danastr. Kosače – osnivači Hercegovine (Zbornik radova)”, SPKD Prosvjeta Bileća, SPKD Prosvjeta Gacko, Fond ‘Vladimir i Svetozar Ćorović’ Beograd, Bileća-Gacko-Beograd. Retrieved 14 July 2011.
- Kratka uputa u prošlost Bosne i Hercegovine, od g. 1463-1850. (1900). [dostęp: 2013-01-21].
Źródła
- The Ottoman empire: 1300-1481. wyd. Isis. (1990). s. 190. ISBN 978-975-428-015-9.
- The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity. wyd. Central European University Press. Dept. of Medieval Studies. (2001). ISBN 963-9241-42-3.
- Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century. Philadelphia: The American Philosophical Society. s. 250–. ISBN 0-87169-127-2.
- Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela. wyd. Oslobodenje. (1959).
- The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity. wyd. Central European University Press. (2001). ss. 182–. ISBN 978-963-9241-42-8.