Hunyadi János
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
Hunyadi János (pol. János (Jan) Hunyady / Janko Sibińanin, łac. Ioannes Corvinus, rum. Iancu de Hunedoara, srb. Сибињанин Јанко (Sibinjanin Janko), chor. Janko Hunjadi) (*. ok.1387 w Hunyady, obecnie Hunedoara w Rumunii, † 11 sierpnia 1456 w Zemunie, dziś część Belgradu) – magnat węgierski, dowódca wojsk węgierskich, wojewoda siedmiogrodzki, węgierski bohater narodowy, pogromca Turków w bitwie pod Belgradem zwany przez nich Przeklętym Jankiem. W latach 1416–1456 gubernator Węgier, a w okresie 1446–1453 regent Węgier. Pochodzenie i rodzinaJános urodził się w rodzinie szlacheckiej ok. 1387 r. (według niektórych źródeł w 1400 r.) jako syn Vojka (Voyka, Vajka lub Voicu), syna Serba (Sorba lub Serbe). Jego matką była Erzsébet (Elżbieta) Morzsinay (Elisabeta Mărgean z Cinciș), szlachcianka z Hunyady, pochodząca ze znaczącej rodziny Morzsinay. Jego żoną była Erzsébet (Elżbieta) Szilágyi, pochodząca ze znaczącej rodziny szlacheckiej Szilágy (ich nazwisko pochodziło od nazwy hrabstwa, obecnie nazywanego Sălaj). János i Elżbieta mieli dwóch synów: Władysława i Macieja Korwina. Na dworze Hunyadego wychował się Stefan Zápolya, mąż Jadwigi Piastówny, założyciel rodu władców Siedmiogrodu związanego później z Polską. Nauczycielem jego synów był Grzegorz z Sanoka. Dopomógł uzyskać tron Władysławowi III. Kariera wojskowaJános brał udział w wojnach husyckich w 1420 r. Opanował chaos, który nastał na Węgrzech po przegranej bitwie pod Warną i śmierci Władysława Warneńczyka w 1444 r. Został pokonany przez Turków w drugiej bitwie na Kosowym Polu w 1448 r. Wykupiony z niewoli w 1456 r. odparł natarcie tureckie na Belgrad broniony przez brata jego żony, Michała Szilágyiego. Tam też zmarł w wyniku zarazy. Został pochowany w katedrze w Alba Iulia (Gyulafehérvár) obok swojego starszego brata. Do dziś jest uważany za bohatera Węgier, dającego przykład walki o niepodległość państwa. János Hunyady był poważany i ceniony w średniowieczu jako genialny strateg.potrzebne źródło W pełni zasłużył sobie na swą sławę w czasie oblężenia Belgradu. Gdy król Węgier wraz z magnatami zostawili kraj na pewną klęskę wobec wielkiej przewagi armii tureckiej liczącej ok. 150 tys. ludzi, János Hunyady, posiadając jedynie elitarne oddziały jazdy utrzymywane z własnej kiesy, powołał pod broń mieszczan i chłopów stawiając w gotowości bojowej ok. 50–60 tys. ludzi. Śmiałym atakiem zniszczył blokującą Belgrad flotę turecką na Dunaju i przedarł się do miasta. Sułtan turecki Mehmed II Zdobywca rozkazał do skutku prowadzić ciągły ostrzał miasta. Podczas jednego ze szturmów doborowa piechota turecka – janczarzy – pokonała fortyfikacje i wtargnęła do doliny rozdzielającej Belgrad na dwie części. Jednak wkrótce cała dolina stanęła w ogniu, bowiem obrońcy zawczasu wyścielili ją słomą i polali olejem. Podpalone wiechcie zmieniły się w wielki piec, w którym zginęło kilkanaście tysięcy janczarówpotrzebne źródło. Decydujące starcie odbyło się 21 i 22 lipca 1456. Hunyadyemu udało się opanować turecki obóz i zająć stanowiska artylerii. Co ważniejsze, w zamieszaniu został ranny sułtan. Na wieść o tym w szeregach tureckich wybuchła panika. Bitwa zamieniła się w rzeź. Na polu bitwy zostało 50 tys. ciał Turków, a dalsze 25 tys. zginęło z rąk bałkańskich chłopówpotrzebne źródło. To świetne zwycięstwo, które odepchnęło Turków od granic Węgier, zostało okupione dotkliwymi stratami. Jedną z nich była śmierć Jánosa Hunyadyego na tyfus. Bitwa pod Belgradem (Nándorfehérvár)(4–22 lipca 1456) – starcie zbrojne wojsk węgierskich dowodzonych przez Jana Hunyadyego z wojskami osmańskimi dowodzonymi przez Mehmeda II. Jednym z przekazów na temat oblężenia jest dokument znany jako Pamiętnik Janczara dzieła Serba Konstantina Mihailovica, walczącego po stronie Turków. Po przybyciu pod Belgrad, broniony przez Mihályego Szilágyiego, sułtan Mehmed II zwołał naradę, aby zastanowić się nad sposobem zdobycia miasta. Zdecydowano się na oblężenie. Turcy mieli ze sobą około 300 armat, z czego 22 dużego kalibru bombardy oblężnicze. Dwunastodniowe bombardowanie wyrządziło ogromne wyrwy w murach od strony lądu, nie spowodowało jednakże większych strat w ludziach, którzy w porę ostrzegani o bombardowaniu chronili się w bezpiecznym miejscu. W momencie, gdy mury Belgradu zaczęły przypominać gruzowisko, pojawiła się prowadzona przez Jana Hunyadyego odsiecz, która przełamała turecką blokadę na Dunaju. Węgrzy wkroczyli wówczas do miasta przynosząc zaopatrzenie. Wtedy to nastąpił szturm janczarów, którzy wkroczyli do niższej części miasta. W trakcie plądrowania domów stali się oni jednak celem gwałtownego przeciwnatarcia, w wyniku którego Turcy zostali wyparci z zajętych pozycji. Następnego dnia Jan Kapistran poprowadził obrońców do natarcia na tureckie pozycje oblężnicze, powodując paniczną ucieczkę Turków. W walce ranny w udo został Mehmed, którego odciągnięto w porę z pola walki. Armia turecka rozpoczęła odwrót. Bibliografia
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
_v2.svg)
