Мара Бранковић
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
NotkaМара Бранковић (Mara Branković) (chor. Jelena Branković (Mara), pol. Maria z Serbii, węg. Brankovics Mária) (* ok.1447, † ok.1500), szlachcianka, najstarsza córka Despota Serbii Lazara Brankovića. Ostatnia królowa Bośni i Despotina Serbii. Ochrzczona w kościele wschodnim jako Helena (Jelena/Јелена), w wieku 12 lat została wydana za mąż za bośniackiego księcia Stefana Tomaševicia w 1459 r. Potem przyjęła imię Maria, a jej mąż uzyskał dzieki niej tytuł Despota Serbii. Niestety Serbia został podbita przez Turków w ciągu kilku miesięcy, a para uciekła do Bośni. Mąż Marii wstąpił na tron bośniacki w 1461 r., ale dwa lata później królestwo wpadło w w ręce Turków, a król został stracony. Owdowiała królowa uniknęła schwytania, uciekając na wybrzeże. Po kilku latach spędzonych w Dalmacji Weneckiej i prawdopodobnie na Węgrzech, Maria osiadła w osmańskiej Grecji, na dworze ciotek: Marii i Katarzyny]. Szereg konfliktów i sporów prawnych z ciotkami, Republiką Ragusa i klasztorami Athos przyniosło jej złą reputację, a mnisi określali ją jako „złą kobietę”. MłodośćMaria była najstarszą z trojga dzieci urodzonych przez Lazara Brankovića, syna Despota Serbii Đurađ Brankovića i jego żony, Heleny Helena_Paleologiny. Urodziła się prawdopodobnie w 1447 roku i została ochrzczona jako Helena. Dwie siostry podążyły za nią: Milica i Irene. [1][2] Lazar zastąpił ojca jako despota 24 grudnia 1456 r., ale jego panowanie zostało przerwane przez jego śmierć 28 stycznia 1458 r. Despotina Helena i brat Lazara, Stefan, przejęli władzę i zaczęli negocjować małżeństwo między jej najstarszą córką a Stefanem Tomaševićiem, starszym ocalałym synem króla Tomasza z Bośni.[3] Chodziło o konsolidację sojuszu przeciwko zagrożeniu rozszerzającego się Imperium Osmańskiemu, które już zredukowało Despotat Serbii do pasa ziemi zarządzanego z twierdzy Smederevo. Stefan Tomašević przybył do Smederewa podczas Wielkiego Tygodnia 1459, przejmując fortecę i rząd 21 marca.[4] Ślub odbył się 1 kwietnia[2][3] w pierwszą niedzielę po Wielkanocy.[4] Panna młoda wkrótce potem dołączyła do Kościoła katolickiego[5] i przyjęła imię Maria.[1][5] MałżeństwoRządy Stefan Tomaševicia w Serbii były krótkotrwałe. Osmański sułtan [Zdobywca] uznał to porozumienie za obrazę jego praw jako władcy Serbii[4]. 20 czerwca 1459 r. siły osmańskie zdobyły Smederevo bez walki[4] i przystąpiły do aneksji resztek państwa serbskiego do swojego Imperium[3]. Stefan i Maria uciekli do Bośni, szukając schronienia na dworze swojego ojca w Jajce.[3] Maria nosiła ze sobą relikwie świętego Łukasza Ewangelisty, jej cennej pamiątki rodzinnej[2]. Po śmierci króla Tomasza latem 1461 r. mąż Marii wstąpił na tron króla Bośni. Maria została nową małżonką królowej, a jej macocha Katarzyna prawdopodobnie wycofała się z dworu jako królowa-wdowa[6]. Królowanie Marii też nie trwało długo; w 1462 r. jej mąż podjął śmiertelną decyzję odmowy oddania hołdu Turkom, którzy rozpoczęli przygotowania do ataku, który zakończył niepodległość Królestwa Bośni. Po inwazji osmańskiej w maju 1463 r. rodzina królewska postanowiła rozdzielić się i uciec w kierunku sąsiedniej Chorwacji i Dalmacji w różnych kierunkach, aby zmylić i wprowadzić w błąd napastników[6]. Król Stefan, który wraz z relikwiami Świętego Łukasza wysłał Marię do Dalmacji, został schwytany i stracony. Dwie królowe, Maria i Katarzyna, były jedynymi członkami rodziny królewskiej, którzy uciekli przed najeźdźcami i ostatecznie dotarli na terytoria Republiki Ragusy.[6] Kronikarz z XVI wieku Mavro Orbini napisał, że królowa Maria została pojmana przez bana Chorwacji Pavao Špirančića podczas jej podróży na wybrzeże[6], ale jest to mało prawdopodobne, ponieważ sam Pavao był w tym czasie w niewoli tureckiej[1][2] Lata wędrówkiMaria, chcąc uniknąć wpadnięcia w ręce osmańskie, zgubiła relikwie świętego Łukasza. Bracia franciszkańscy z Bośni odzyskali je i udali się w kierunku Raguzy, ale zostali przechwyceni w Poljicach przez Ivaniša Vlatkovića, miejscowego szlachcica i przyjaciela królowej, który nie pozwolił zakonnikom przejść bez jej pozwolenia. Rozgniewało to Raguzę, która wymogła na Ivaniua oddanie im relikwii[5]. 9 lipca władze republiki wydały dekret zezwalający królowej na schronienie na jednej ze swoich wysp. Dekret zawierał także odniesienie do ważnej kwestii, którą Ragusanie chcieli z nią omówić, najprawdopodobniej sprzedaży relikwii[2]. Republika Wenecka wyraziła również zainteresowanie pamiątką po Marii, ale została poważnie obrażona w sierpniu, gdy władze weneckie skąpiąc próbowały zakwestionować autentyczność relikwii[5]. Wenecjanom w końcu udało się sfinalizować kupno relikwii za pośrednictwem Ivaniša Vlatkovića[1]. Królowa żałowała póxniej tej transakcji po tym, jak węgierski król Maciej Korwin zaoferował jej trzy lub cztery miasta w zamian za relikwie, ale jej próba odzyskania ich przez Ivaniša pod koniec sierpnia nie powiodła się[2]. Zarówno Ivaniš, jak i Maria zostali nagrodzeni przez Wenecję, gdyż królowa mogła osiedlić się w klasztorze benedyktynów św. Stefana/Szczepana pod sosnami w pobliżu Spalato.[2][1] Mieszkając w klasztorze królowa Maria przyjmowała wizyty Bośniaków i Węgrów, co wzbudziło podejrzenia władz weneckich. Wkrótce poinstruowali rząd Spalato, aby zalecił jej przeniesienie do Sebenico lub na wyspę z powodu złych warunków życia w klasztorze, z zamiarem trwałego usunięcia jej z ich terytorium[2]. W przeciwieństwie do macochy (a nawet króla Węgier) 16-letnia królowa Maria powstrzymała się od roszczeń o dziedzictwo królów bośniackich podczas wygnania w Dalmacji i Ragusie[2]. Możliwe, że po opuszczeniu Dalmacji spędził trochę czasu na Węgrzech, póxniej królowa Maria osiadła w osmańskiej Grecji. Prawdopodobnie dołączyła do swoich ciotek ze strony ojca, Marii (cenionej i wpływowej macochy Mehmeda) i [Katarina Branković Katarzyny Kantakouzene], w ich majątku w pobliżu Serres[2]. Konflikt, który wybuchł w 1476 r. między Marią a katarzyna Kantakouzene, doprowadził do krótkiego uwięzienia tej ostatniej po tym, jak królowa złożyła skargę do Mehmeda[1]. Walka mogła spowodować, że królowa przeniosła się do Konstantynopola, stolicy osmańskiej, gdzie cieszyła się ochroną Mehmeda i jego następcy, Bayezida II. Spędziła lata „oczerniając i intrygując swoich najbliższych krewnych”[4], a także pozywając każdego, od kogo mogłaby skorzystać.[2] Pozwy i oszustwaW październiku 1484 r. Królowa Maria zwróciła się do Wysokiej Porty z prośbą o pomoc sułtana w odzyskaniu jednej trzeciej depozytu jej dziadka ze strony ojca w Ragusie, który, jak nalegała, nie został zwrócony ojcu. Bayezid napisał do Ragusy i wysłał wysłannika, aby przyniósł złoto, ale Ragusanie odpowiedzieli listem potwierdzającym, że depozyt został zwrócony Lazarowi. Maria zakwestionowała jednak autentyczność pieczęci ojca, a Bayezid opowiedział się po jej stronie[2]. Nie wiadomo, czy Ragusanie zastosowali się do rozkazu Bayezida, by wysłać złoto królowej, ale istnieje mnóstwo dowodów przeciwko jej zarzutom w listach ojca i wuja[2]. Po śmierci ciotek Marii i Katarzyny odpowiednio w 1487 i 1490 r. Maria odziedziczyła swój majątek zgodnie z prawem szariatu. Natychmiast zgłosiła roszczenie do ikon pozostawionych przez Marę w klasztorze Wielkiej Ławry na Górze Athos. Ponieważ jej płeć uniemożliwiła dostęp do świętej góry, interwencja sułtana Bajazyda w 1492 r. wymogła na nich zwrot ikon. Wkrótce potem wezwała na dwór szariacki mnichów z klasztoru Xeropotamou, twierdząc, że jeden z nich ukradł pieniądze ciotki Kantakouzene podczas jej służby, ale nie mogła tego udowodnić[2]. około 1495 roku, Maria zaangażowała się w kolejny spór prawny z Raguzą, tym razem dotyczący hołdu Stona. Ragusa oddał hołd serbskim władcom od czasów Stefana Dušana, ale dochód został przekazany klasztorowi świętych Archaniołów Michała i Gabriela w Jerozolimie. Maria odzyskała dochód po zamknięciu klasztoru, a po jej śmierci zarządzała nim Kantakouzene. Maria postanowiła się uznać za legalnego spadkobiercę ciotek, ale klasztory w Chilandar i św. Pawła przywołały nieformalny zapis jej ciotek[2]. Królowa Maria, opisana wprost przez mnichów jako „zła kobieta”, zmarła ok. 1500 r., gdy to Chilandar i św. Pawła zostały zarejestrowane jako zapewniające dochód[2]. Uważa się, że zmarła w Çorlu i została pochowana w lokalnym kościele wraz ze swoim wujem ze strony matki, Manuelem Paleologiem[1]. Nie jest jasne, dlaczego Maria cieszyła się tak silnym wsparciem sułtanów w jej różnych konfliktach i zwykłych oszustwach. Wyjaśnieniem może być narracja jej krewnego Teodora Spandounesa, który mieszkał przez pewien czas z ciotkami i którego rodzina utrzymywała bliskie stosunki z dynastią Branković. Napisał, że królowa Maria poślubiła sipahi, z którym nie miała dzieci, ale posunął się nawet do twierdzenia, że została schwytana przez Turków w Bośni i zmuszona do małżeństwa, co jest oczywiście nieprawdą[2]. Przodkowie
Przypisy
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
