Tekst źródłowy strony Jogaila Algirdaitis

[[Kategoria:0+]]
[[Kategoria:Strony importowane z polskiej Wikipedii]]
{{Uwaga polska|
|strona  = https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o
|autorzy = https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o&action=history
|nota    = polski
}}
{{W}}
{|
 |-style="vertical-align:top;"
 |
== Notka ==

[[Plik:Pieczęć majestatyczna duża Władysława II Jagiełły króla polskiiegi przy dokumencie zatwierdzającym miastu Poznaniowi w uznaniu jego wierności wszystkie dotychczasowe wolności i prawa..png|thumb|left|200px|Pieczęć majestatyczna duża Władysława II Jagiełły z 1389 roku]]
[[Plik:Jogaila (Władysław II).jpg|thumb|left|200px|Portret Władysława Jagiełły, fragment gotyckiego ołtarza z [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie|Katedry Wawelskiej]], ok. 1475–1480]]
[[Plik:Wladislaus II of Poland.PNG|thumb|left|200px|Władysław II Jagiełło z [[Wizerunki królów polskich|wizerunków królów polskich]] autorstwa [[Aleksander Lesser|Aleksandra Lessera]] z XIX w.]]

'''Jogaila Algirdaitis''' (pol. ''Władysław II Jagiełło'', węg. ''Jagelló II. Ulászló'', cz. ''Vladislav II. Jagello'', słow. ''Vladislav II.'', biał. ''Ягайла'', niem. ''Władysław II. Jagiełło'') (* ok.1362 lub ok.1352, † 1 czerwca [[1434]] w [[Gródek (obwód lwowski)|Gródku]]) – [[władcy Litwy|wielki książę litewski]] w latach 1377–1381 i 1382–1401, od 1386 mąż [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigi Andegaweńskiej]] i ''[[iure uxoris]]'' [[król Polski]], najwyższy książę litewski 1401–1434. Syn [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i jego drugiej żony [[Julianna twerska|Julianny]], córki księcia twerskiego [[Aleksander twerski|Aleksandra]], wnuk [[Giedymin]]a. Założyciel dynastii [[Jagiellonowie|Jagiellonów]].

Objął tron wielkoksiążęcy w [[Wilno|Wilnie]] po śmierci ojca w 1377. Odsunął od władzy swojego stryja, współksięcia Kiejstuta. W 1385 zawarł z [[Polska|Polską]] [[Unia w Krewie|unię]] w [[Krewo|Krewie]], zobowiązując się do przyjęcia [[chrzest|chrztu]] i chrystianizacji Litwy oraz poślubienia królowej polskiej [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigi]] w zamian za tron polski, który objął rok później. W 1401 oddał władzę na Litwie swojemu stryjecznemu bratu, księciu [[Witold Kiejstutowicz|Witoldowi]], zachowując tytuł ''najwyższego księcia'' Litwy (''supremus dux Lituaniae''). Prowadził [[Wielka wojna z zakonem krzyżackim|wielką wojnę z zakonem krzyżackim]] (1409–1411) i dowodził zwycięskimi wojskami polsko-litewskimi w [[bitwa pod Grunwaldem|bitwie pod Grunwaldem]]. Pokojami [[Pokój toruński (1411)|toruńskim]] i [[Pokój mełneński|melneńskim]] uregulował stosunki Polski i Litwy z [[państwo zakonu krzyżackiego|Krzyżakami]]. Nie przyjął zaproponowanego mu przez [[Husytyzm|husytów]] tronu [[Czechy|czeskiego]]. Za cenę licznych [[Przywilej|przywilejów szlacheckich]] wywalczył sukcesję tronu polskiego dla syna [[Władysław III Warneńczyk|Władysława]].

== Wczesne lata ==

Kwestia daty urodzenia Jagiełły pozostaje sporna. Jeszcze do 1990 roku uznawano, że urodził się on około roku 1352 i taka data funkcjonowała w obiegu naukowym{{fusd|1}}<ref name="KiO"/><ref>Zygmunt Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005,  ss. 56–57. (pierwodruk: 1968)</ref>. Wówczas byłby on drugim dzieckiem ze związku księcia litewskiego [[Olgierd Giedyminowic|Olgierda]] i księżniczki twerskiej [[Julianna twerska|Julianny]]<ref name="KiO">Jadwiga Krzyżaniakowa, Jerzy Ochmański: ''Władysław II Jagiełło''. Wyd. 2 uzup. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2006. ss. 28–43, 45–62, 64, 67–84, 91–100, 122–123, 166–176, 182–187, 192–196, 200, 209–212, 216–252, 256–284, 287–352, 302–304.ISBN 83-04-04778-0.</ref>. Po 1990 po próbie rewizji wieku Jagiełły zaistniała data około roku 1362 (zakres lat 1362–1363<ref name="Wasilewski">Tadeusz Wasilewski, „Przegląd Wschodni”, 1, 1991, z. 1,  ss. 15–34.</ref> lub 1358–1363{{fusd|1}}.<ref name="KiO"/>.), a tym samym opowiedziano się za tym, że Jagiełło był szóstym<ref name="Wasilewski"/> (w kolejności) lub ósmym<ref name="Tęgowski">Jan Tęgowski, '''Pierwsze pokolenia Giedyminowiczów''', Wrocław – Poznań 1999,  ss. 124–125.</ref> dzieckiem pary wielkoksiążęcej. Za pierwotnie ustaloną datą urodzin (około 1352) Jagiełły nadal opowiadają się niektórzy badacze<ref>J. Nikodem, ''Jadwiga. Król Polski'', Ossolineum, Wrocław 2009,  ss. 350–362.</ref>. Z dwunastu synów to właśnie Jagielle Olgierd chciał zapewnić następstwo po sobie<ref name="KiO"/>.

Dziedziczone przez Jagiełłę państwo litewskie było zaludnione przez około 2 miliony mieszkańców i obejmowało obszar około 900 tys. km², z czego zaledwie 10% stanowiła Litwa właściwa, pozostałą zaś część – ziemie ruskie. Społeczeństwo litewskie było rozwarstwione na cztery stany: bojarstwo, mieszczaństwo, niezależne feudalnie od bojarstwa włościaństwo oraz czeladź niewolną, składającą się z jeńców wojennych. Mieszczaństwo nie stanowiło na Litwie wielkiej siły, jako że istniało tam niewiele rozwiniętych ośrodków miejskich<ref name="KiO"/>.

Państwo litewskie w chwili objęcia władzy przez Jagiełłę było administracyjnie zorganizowane na wzór ruskich księstw, z podziałem na okręgi grodowe zarządzane przez namiestników. [[Monarchia patrymonialna|Patrymonialną]] władzę dziedziczną sprawowali wielcy książęta z rodu [[Giedyminowicze|Giedyminowiczów]]; w chwili narodzin Jagiełły dwuwładzę sprawowali Olgierd i Kiejstut. Wśród Litwinów dominowały [[wierzenia]] pierwotne, powiązane z kultem sił przyrody<ref name="KiO"/>. Państwo litewskie prowadziło nieustanne wojny z księstwami ruskimi, Polską oraz [[zakon krzyżacki|zakonem krzyżackim]]<ref name="KiO"/><ref name="Szajnocha">Karol Szajnocha: ''Jadwiga i Jagiełło 1374-1413: Opowiadanie historyczne''. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969. ss. 251, 284–288, 300–327, 332–333, 440–464. OCLC 2108921.</ref>.

== Przejęcie władzy na Litwie ==
Po śmierci Olgierda w maju 1377 roku Jagiełło został mianowany wielkim księciem litewskim. Znalazł się pod opieką Kiejstuta, który uznał jego zwierzchnictwo i wspomagał w sprawowaniu i utrzymywaniu władzy. Korzystając bowiem z zamieszania powstałego po śmierci Olgierda, w 1377 roku na Litwę (Bełz, Chełm, Horodło) najechała wyprawa polsko-węgierska pod przywództwem [[Ludwik Węgierski|Ludwika Andegaweńskiego]] w odwecie za mający miejsce rok wcześniej najazd Kiejstuta i Lubarta. Litwę nękać zaczęło również państwo krzyżackie. Zimą 1377/1378 roku przeciwko Jagielle wystąpił jego starszy przyrodni brat [[Andrzej Olgierdowic|Andrzej Garbaty]], który zbiegł do Moskwy i ściągnął najazd na Litwę wielkiego księcia [[Wielkie Księstwo Moskiewskie|moskiewskiego]] [[Dymitr Doński|Dymitra Dońskiego]]. Za to Jagiełło usunął Andrzeja z tronu [[Księstwo połockie|połockiego]]. W celu załagodzenia sytuacji Jagiełło zawarł rozejm najpierw z Węgrami, a później z Zakonem w 1379 roku<ref name="KiO"/>.

=== Litewska wojna domowa ===

Jagiełło stopniowo odsuwał się od swego stryja, korzystając z doradztwa brata [[Skirgiełło|Skirgiełły]] i dążąc do prowadzenia niezależnej polityki. W maju 1380 roku zawarł z Zakonem tajny [[traktat w Dawidyszkach]] wymierzony w Kiejstuta, na mocy którego zobowiązał się nie wspierać Kiejstuta w przypadku najazdów krzyżackich na zarządzane przez tegoż posiadłości trockie<ref name="KiO"/><ref name="Szajnocha"/>. Dla przeciwwagi wobec coraz groźniejszej Moskwy zawarł również sojusz z chanem [[Złota Orda|Złotej Ordy]] [[Mamaj]]em. Wspólna wyprawa przeciwko Dymitrowi Dońskiemu zakończyła się jednak klęską Tatarów w [[bitwa na Kulikowym Polu|bitwie na Kulikowym Polu]] (wojska Jagiełły nie wzięły udziału w bitwie)<ref name="KiO"/>. Na domiar złego Kiejstut, zaniepokojony zakulisowymi rozmowami Jagiełły z Zakonem, w październiku 1381 roku zajął [[Wilno]], obalił władzę Jagiełły i wziął go wraz z jego matką i braćmi do niewoli. Za cenę uzyskania wolności Jagiełło miał zrzec się praw do litewskiego tronu na rzecz Kiejstuta i jego syna [[Witold Kiejstutowicz|Witolda]]<ref name="KiO"/>.

Gdy na początku 1382 roku Kiejstut wyruszył na wyprawę przeciwko Zakonowi i najechał Prusy, Jagiełło namówił mieszczan Wilna do buntu i zajęcia miasta. Prowadzili oni bowiem interesy z [[Ryga|Rygą]], które mogły układać się tylko w trakcie pokoju z Zakonem. Jagiełło odzyskał władzę i kontrolę nad sytuacją w państwie. W lipcu zawarł pokój z Krzyżakami, a w sierpniu pod pozorem ugody pojmał Kiejstuta oraz Witolda. Stryj został uwięziony w wieży zamku w Krewie<ref>[https://histmag.org/Wladyslaw-II-Jagiello-litewski-niedzwiedz-na-tronie-17975 Władysław II Jagiełło – litewski niedźwiedź na tronie]</ref>, gdzie wkrótce potem zmarł. Witoldowi udało się jednak zbiec z niewoli, po czym wyruszył on na ziemie Zakonu i poprosił marszałka [[Konrad von Wallenrode|Konrada Wallenroda]] o interwencję. Mimo groźby kolejnej wojny domowej sytuacja zaczęła obracać się na korzyść Jagiełły; zmarł Ludwik Andegaweński, którego zwierzchnictwo Litwini odrzucili, a Moskwa została rozgromiona przez sprzymierzonego chana [[Tochtamysz]]a. 1 listopada 1382 roku wielki książę litewski zawarł rozejm z Krzyżakami, ofiarowując im większą część spornej [[Żmudź|Żmudzi]], potrzebnej Zakonowi do połączenia swego terytorium z Inflantami<ref name="KiO"/>.

Zakon jednak nadal wywierał presję na pogańską Litwę, toteż w 1383 roku Jagiełło doprowadził do układu z Dymitrem Dońskim. Zabezpieczywszy wschodnie połacie kraju, Jagiełło mógł skoncentrować się na sprawie krzyżackiej. W lipcu wybuchła wojna z Zakonem, przed którą jeszcze wielki książę dokonał zwrotu we wrogich dotąd relacjach z Polską, przyznając przywileje handlowe mieszczanom lubelskim. Wojna dla Witolda miała niekorzystny przebieg; siły krzyżackie dążące do intronizacji Kiejstutowego syna na tronie litewskim zostały rozbite przez Jagiełłę. Witold zdecydował się więc stanąć po stronie Jagiełły i prowadzić wojnę z sojuszniczym dotąd Zakonem<ref name="KiO"/>.

== Jagiełło królem Polski ==
[[Plik:Uładzisłaŭ Jagajła, Jadwiga Andegaweńska. Уладзіслаў Ягайла, Ядвіга Анжуйская (XVII).jpg|mały|Obraz przedstawiający Władysława i [[Jadwiga Andegaweńska|Jadwigę]] pod krzyżem, autor [[Tomasz Dolabella]], I połowa XVII w.]]
Nadal dostrzegając zagrożenie ze strony zakonu krzyżackiego, Jagiełło zaczął poszukiwać kolejnego sojusznika w walce z nim. Znalazł go w [[Zjednoczone Królestwo Polskie|Królestwie Polskim]], na którego tronie w październiku 1384 roku zasiadła [[Jadwiga Andegaweńska]], córka Ludwika. Szlachta polska była zaniepokojona faktem jej zaręczenia z [[Wilhelm Habsburg|Wilhelmem Habsburgiem]], gdyż nie poszukiwano sojusznika w prokrzyżackim obozie habsburskim, a znaczniejsze korzyści dla [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] mogło przynieść małżeństwo Jadwigi z królem poganinem. Stosunki polsko-litewskie zaczęły się ocieplać. 14 sierpnia 1385 roku Jagiełło wystawił [[Unia w Krewie|akt krewski]], w którym zobowiązał się do zawarcia [[unia personalna|unii personalnej]] między Koroną a Litwą, poślubienia Jadwigi i chrystianizacji Litwy. 2 lutego 1386 roku w [[Lublin]]ie na jednym z pierwszych [[Sejm Korony Królestwa Polskiego|sejmów walnych]] Jagiełło został wybrany królem Polski<ref>Anna Sochacka, Zjazdy polsko-litewskie w Lublinie i Parczewie w czasach Władysława Jagiełły, w: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia Vol. 41/42 (1986/1987),  ss. 66–67. 55	Borkowska 2011 ˇ,  ss. 272 i n., 290 i n.</ref>. 15 lutego 1386 roku Jagiełło uroczyście przyjął chrzest oraz imię Władysław. Wybór imienia nie był przypadkowy. Św. Władysław był królem węgierskim w XI wieku, szczególnie czczonym na andegaweńskich Węgrzech, a także przez kujawskich Piastów i poprzedników Jagiełły na tronie polskim – Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego<ref name="KiO"/>.

W dawnej literaturze utrzymywano, że ojcem chrzestnym Jagiełły był [[Władysław Opolczyk]]. Tezę taką zaproponował niemiecki historyk [[Jakub Caro]], opierając się na zbieżności imion. Jednak analiza archiwaliów dowodzi, że książę opolski dwa dni po chrzcie przebywał w oddalonych 90 kilometrów od Wawelu Woźnikach, gdzie podpisał dwa nadania. Musiałby zatem opuścić ślub swojego chrześniaka, co wydaje się mało prawdopodobne<ref>Stanisław Sroka, ''Czy Władysław Opolczyk był ojcem chrzestnym Władysława Jagiełły?'', „Nasza Przeszłość”, nr 74, 1990.</ref>. Matką chrzestną została najprawdopodobniej [[Jadwiga z Melsztyna (starsza)|Jadwiga Pilecka]]. Planowany na ojca chrzestnego był wielki mistrz zakonu krzyżackiego [[Konrad Zöllner von Rotenstein]], który jednak złożoną propozycję odrzucił<ref>Marek Borucki, Jak w dawnej Polsce królów obierano Warszawa 1976,  s. 28.</ref>. Trzy dni później Jagiełło ożenił się z Jadwigą, a 4 marca został koronowany na króla Polski. Unia personalna dawała korzyści obu państwom; Polska miała ułatwioną ekspansję handlową na Wschód, Litwa zaś zyskała ochronę przed najazdem krzyżackim<ref name="KiO"/>. W roku 1387 Władysław Jagiełło ufundował w [[Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie|Wilnie katedrę pw. śś. Stanisława i Władysława]]<ref>Piotr Węcowski, „Dwa przyczynki do piastowskiej legitymizacji władzy Jagiellonów. Imiona i liczebniki w tytulaturze polskich Jagiellonów”.</ref>.

=== Pierwsze problemy ===
[[Plik:Stefan wojewoda moldawski slubuje wiernosc.png|mały|[[Stefan I (hospodar mołdawski)]] i panowie ślubują wierność królowi Władysławowi i królowej Jadwidze w 1395 roku]]
[[Plik:Wojciech-Gerson-Kiejstut i Witold.jpg|mały|Uwięzienie Kiejstuta i Witolda przez Jagiełłę – obraz [[Wojciech Gerson|Wojciecha Gersona]]]]

Wyznaczonym nowemu królowi przez szlachtę polską priorytetem w polityce zagranicznej Polski było odzyskanie [[Ruś Czerwona|Rusi Halickiej]], odebranej Koronie przez Ludwika Andegaweńskiego. W 1387 roku Jadwiga zajęła owo terytorium, natomiast Władysław Jagiełło przyjął hołd od hospodara mołdawskiego [[Piotr I (hospodar mołdawski)|Piotra I]]. W tym samym roku, odparłszy dzięki Skirgielle najazd Światosława IV smoleńskiego, Władysław publicznie oznajmił bojarom decyzję o chrystianizacji Litwy; utworzone zostało biskupstwo w Wilnie, a bojarzy 22 lutego 1387 roku przyjęli chrzest. O wiele większy opór wobec nowej katolickiej wiary stawiał lud litewski, wobec którego Jagiełło postępował bezwzględnie; kazał burzyć świątynie pogańskie i niszczyć wizerunki bóstw. Jednocześnie posłusznym bojarom wielki książę nadał przywilej przyznający im pełne prawa i swobody, a ster rządów na Litwie przejął Skirgiełło<ref name="KiO"/>.

Po odparciu kolejnych najazdów krzyżackich w latach 1388–1390<ref name="Szajnocha"/>, Jagiełło przejściowo rozszerzył swe wpływy na republiki: [[Republika Nowogrodzka|nowogrodzką]] oraz [[Republika Pskowska|pskowską]]. Jednak ponowny konflikt z Witoldem, który wybuchł w 1389 roku, spowodował wybuch kolejnej wojny domowej. Witold bowiem ponownie wsparł Krzyżaków, dążąc do zdobycia tronu litewskiego. Ostatecznie 4 sierpnia 1392 roku w Ostrowiu zawarta została ugoda, na mocy której Witold otrzymał dożywotni tytuł namiestnika państwa litewskiego, przy zachowaniu unii polsko-litewskiej<ref name="KiO"/>.

W 1390 roku w [[Pyzdry|Pyzdrach]] złożył mu [[hołd lenny]] książę [[Warcisław VII]]<ref name="Michalski">Łukasz Michalski: ''Średniowieczne posiadłości Borków w ziemi sławieńskiej i białogardzkiej w kontekście udziału rodu w życiu politycznym''. W: ''Historia i kultura ziemi sławieńskiej''. Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka (red.). T. IV: Gmina Malechowo. Sławno: Fundacja Dziedzictwo, 2005. ss. 152, 154. {{ISBN|isbn=83-89178-85-0}}.</ref>.

Nadal przeciwko Koronie i Litwie knuły zaniepokojone zaistniałą sytuacją środowiska prokrzyżackie. Urażony z powodu utraty Rusi Halickiej [[Zygmunt Luksemburski|Zygmunt Luksemburczyk]], ówczesny władca Węgier, zaoferował Krzyżakom kupno [[Nowa Marchia|Nowej Marchii]]; jednocześnie książę [[Władysław Opolczyk]] zamierzał sprzedać Zakonowi należącą do niego [[Ziemia dobrzyńska|ziemię dobrzyńską]]<ref name="Szajnocha"/>. Jagiełło zdecydował się podjąć kroki mające na celu polityczną izolację księcia. Poparł króla niemieckiego [[Wacław IV Luksemburski|Wacława IV]] w sporze z Zakonem dotyczącym arcybiskupstwa ryskiego. W maju 1391 roku Władysław Opolczyk zastawił Krzyżakom [[zamek w Złotorii]] co doprowadziło do konfliktu z Jagiełłą. W związku z tym w 1391 roku [[Krystyn z Ostrowa]] zajął Ziemię gniewkowską, a następnie całą Ziemię dobrzyńską z Dobrzyniem i Rypinem, oprócz zamku w Bobrownikach. Wojska królewskie w październiku zajęły wszystkie ziemie Opolczyka w ziemi wieluńskiej, sieradzkiej i krakowskiej, z wyjątkiem zamków w Bolesławcu i Ostrzeszowie. W lipcu 1392 r. Władysław Opolczyk zastawił Krzyżakom swoje prawa do ziemi dobrzyńskiej, co w styczniu 1393 roku doprowadziło do kolejnej wojny Jagiełły z Opolczykiem, który stracił zamek w Ostrzeszowie oraz poparcie bratanków: Jana Kropidły, Bolesława IV i Bernarda, którzy podpisali rozejm z Jagiełłą. Kolejne wyprawy [[Spytko II z Melsztyna|Spytka z Melsztyna]] i Jana z Tęczyna spowodowały, że Opolczyk w kwietniu 1394 roku podpisał rozejm, który zawiesił starcia do lipca 1396, gdy wojska królewskie podjęły ofensywę i zdobyły [[Strzelce Opolskie]], Gorzów Śląski, Olesno, Lubliniec, Bolesławiec i posiadłości Opolczyka na Kujawach. W 1395 roku Jagiełło zawarł traktat sojuszniczy z książętami pomorskimi [[Świętobor I|Świętoborem I]] i [[Bogusław VIII|Bogusławem VIII]]. Jadwiga z kolei zgłosiła roszczenia do tronu węgierskiego po śmierci żony Zygmunta, przez co był on zmuszony do koncentracji swych sił na granicy z Polską. W 1397 roku Jagiełło podpisał w Starej Wsi Spiskiej na 16 lat traktat pokojowy z Zygmuntem Luksemburskim, który objął też Opolczyka. Tymczasem Jadwiga pertraktowała z Zakonem w sprawie zwrotu zastawionej przez księcia opolskiego ziemi dobrzyńskiej, jednak zjazd w 1398 roku w Toruniu zakończył się niepowodzeniem<ref>79. W: ''Źródła do kaszubsko-polskich aspektów Pomorza Zachodniego do roku 1945''. T. I: Pomorze Zachodnie pod rządami książąt plemiennych i władców z dynastii Gryfitów. Poznań – Gdańsk: Wydawnictwo Poznańskie, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, 2006,  s. 123. {{ISBN|isbn=83-7177-459-1}}.</ref><ref name="KiO"/>.

Tymczasem Witold konsekwentnie dążył do separacji Litwy związanej unią z Koroną. W październiku 1398 roku zawarł z Krzyżakami [[pokój na wyspie Salin]], oddając im we władanie Żmudź, sam zaś skoncentrował się na ekspansji na wschód. Został jednak pokonany przez wojska mongolskie w 1399 roku w [[Bitwa nad Worsklą|bitwie nad rzeką Worsklą]]. Skomplikowaną sytuację zarówno Korony, jak i Litwy pogłębiła śmierć Jadwigi 17 lipca 1399 roku<ref name="KiO"/>.

Pozbawiony oparcia w Jadwidze Jagiełło prowadził odtąd samodzielną politykę. 26 lipca 1400 roku ufundował odnowiony uniwersytet w Krakowie, nazwany później na jego cześć [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetem Jagiellońskim]]. Zimą 1400 roku doprowadził do spotkania z Witoldem, na mocy którego przyznał mu dożywotnio tytuł wielkiego księcia litewskiego; postanowienia te umocnił układ zawarty 11 marca 1401 roku w Radomiu. Po [[Unia wileńsko-radomska|unii wileńsko-radomskiej]] Jagiełło podpisał w 1404 roku [[Pokój w Raciążku|pokój z Zakonem w Raciążku]], przyznający Polsce prawo do wykupienia ziemi dobrzyńskiej<ref name="KiO"/>.

=== Wielka wojna ===
[[Plik:Grunwald Wojciech Kossak.jpg|mały|[[Wojciech Kossak]], ''[[Grunwald (obraz Wojciecha Kossaka)|Grunwald]]'', 1931]]
[[Plik:Suess Portrait of Jogaila.JPG|mały|100px|[[Hans von Kulmbach]], ''Władysław Jagiełło'', XVI w.]]

Pokój w Raciążku stanowił chwilę wytchnienia dla Jagiełły i Witolda. Wkrótce po nim wybuchły jednak kolejne spory z Zakonem. Jagiełło domagał się praw do należącego do Zakonu [[Drezdenko|Drezdenka]], z kolei Witold dążył do odzyskania Żmudzi. Obaj władcy w 1408 roku ustalili, że wywołają powstanie na Żmudzi i sprowokują Zakon do wypowiedzenia wojny Polsce i Litwie. Wybuchła zatem rewolta na spornym terenie. Wiosną 1409 roku w odwecie siły Zakonu przejęły statki polskie ze zbożem dla Litwy. W odpowiedzi Witold wysłał swe wojska do Żmudzi, by wesprzeć powstańców. Poselstwu krzyżackiemu, które domagało się wyjaśnień w tej sprawie, Jagiełło udzielił wymijającej odpowiedzi. Sprowokowany Zakon ogłosił wypowiedzenie wojny, co stawiało Polskę i Litwę w pozycji prowadzących wojnę obronną (sprawiedliwą)<ref name="KiO"/>.

Zakon energicznie podszedł do wielkiej wojny. Jeszcze w 1409 roku zajęta została ziemia dobrzyńska. W celu pokonania Polski i Litwy Krzyżacy pod wodzą [[Ulrich von Jungingen|Ulricha von Jungingena]] zawarli sojusz z Zygmuntem Luksemburskim, na ich stronę przeszły również państwa pomorskie. Wsparcia mieli też udzielić [[Zakon krzyżacki#Inflancka gałąź zakonu krzyżackiego|krzyżacy z inflanckiej gałęzi zakonu]], ale z powodu ich obaw przed atakiem ze strony Nowogrodu i Pskowa, posiłki z Inflant nie dotarły<ref name="KiO"/>. Działania wojenne ze strony polsko-litewskiej Jagiełło rozpoczął w pierwszej połowie 1410 roku; 30 czerwca przeprawił swoje siły przez Wisłę na zbudowanym moście pod [[Czerwińsk nad Wisłą|Czerwińskiem]]. Siły polsko-litewskie oraz krzyżackie spotkały się 15 lipca 1410 roku pod [[Bitwa pod Grunwaldem|Grunwaldem]]. W wyniku wielkiej bitwy siły krzyżackie zostały rozgromione; śmierć poniósł Ulrich von Jungingen<ref name="Szajnocha"/>.

Zwycięstwo jednak nie zostało wykorzystane. Polskie siły bezskutecznie oblegały stolicę Zakonu – [[Malbork]], a w końcu były zmuszone do podpisania z nim [[Pokój toruński (1411)|pokoju w Toruniu]]. Malbork nie został zdobyty głównie z powodu zachowania się Jagiełły, który opóźniał wymarsz armii pod krzyżacką stolicę. Jagiełło prawdopodobnie obawiał się, że upadek Malborka będzie oznaczać likwidację państwa zakonnego, co znacząco umocniłoby przewagę Polski nad Litwą, i zdecydował o wykorzystaniu Krzyżaków jako przeciwwagi wobec Polski<ref>[http://buk.wzks.uj.edu.pl/grunwald/skutki/krolewiec.html Problem Królewca]. [dostęp 2016-12-02].</ref>.

29 sierpnia 1410 roku złożył Władysławowi Jagielle hołd lenny książę [[Bogusław VIII]]<ref name="Michalski"/>.

Na mocy pokoju toruńskiego Litwa odzyskała wprawdzie Żmudź, ale tylko do końca żywota Jagiełły i Witolda. Ziemia dobrzyńska powróciła do korony. Nie udało się odzyskać [[Pomorze Gdańskie|Pomorza Gdańskiego]], kontrolowanego przez Zakon od 1309 roku; w zamian za to Krzyżacy wypłacili wysoką kontrybucję. Po raz pierwszy jednak Zakon przegrał wojnę z Polską, a jego siła militarna została złamana<ref name="KiO"/><ref>Jerzy Wyrozumski: ''Historia Polski do roku 1505''. Wyd. 11. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-03732-6.</ref>.

=== Polityka zagraniczna po wielkiej wojnie ===
[[Plik:Władysław Jagiełło (Wizerunki książąt i królów polskich).jpg|thumb|Władysław Jagiełło w cyklu [[Wizerunki książąt i królów polskich]] [[Ksawery Pillati|Ksawerego Pillatiego]] z 1888.]]
Mimo podpisania pokoju między stroną polsko-litewską a Krzyżakami nadal trwał spór z Zakonem. Jagiełło próbował złamać sojusz Zygmunta Luksembuczyka, wtedy już króla niemieckiego, z zakonem krzyżackim. Efektem tego było podpisanie 15 marca 1412 roku [[Pokój w Lubowli|traktatu w Lubowli]]. Na jego mocy, za cenę podania w wątpliwość praw Korony do Rusi Halickiej i Podola, Jagiełło zyskał zgodę Zygmunta na uwzględnienie sporu z Krzyżakami w królewskim sądzie polubownym; pół roku później król niemiecki [[zastaw spiski|zastawił]] Polsce 13 miast spiskich w zamian za pożyczkę udzieloną przez Jagiełłę. Sąd polubowny, rozpatrujący spór polsko-krzyżacki do 1414 roku, nie wydał ostatecznie wyroku, co spowodowało wybuch krótkotrwałej [[wojna głodowa|wojny w 1414 roku]], przerwanej na prośbę Zygmunta. W międzyczasie Jagiełło zdecydował się umocnić unię polsko-litewską. W 1413 roku zawarta została [[unia horodelska|unia w Horodle]]. Na jej mocy oba państwa prowadziły wspólną politykę zagraniczną, bojarstwo zrównano w prawach ze szlachtą polską, a administrację litewską zorganizowano na wzór polskiej<ref name="KiO"/>.

Po niepowodzeniach sądu polubownego Jagiełło poszukiwał rozstrzygnięcia sporu z zakonem krzyżackim na [[sobór w Konstancji|soborze w Konstancji]], na który wysłał polską delegację z arcybiskupem gnieźnieńskim [[Mikołaj Trąba|Mikołajem Trąbą]] na czele. Poruszona została tam sprawa pogańskiej Żmudzi, której chrystanizacja faktycznie rozpoczęła się dopiero po jej odzyskaniu przez Litwę. W obronie pogan [[Paweł Włodkowic]] napisał traktat ''O władzy cesarza i papieża w stosunku do wiernych'', w którym bronił praw innowierców do zakładania własnych państw i do obrony przez najazdami. Sporu polsko-krzyżackiego na soborze nie udało się rozstrzygnąć, ale paszkwil prokrzyżacki [[Johannes Falkenberg|Jana Falkenberga]] skierowany przeciwko Polsce osłabił pozycję Zakonu na arenie międzynarodowej<ref name="KiO"/>.

Jagiełło ponownie [[Wyprawa odwrotowa|był zmuszony]] uciec się do sądu Zygmunta Luksemburskiego, który w styczniu 1420 roku we Wrocławiu wydał wyrok niekorzystny dla Polski i zatwierdził postanowienia pokoju w Toruniu. Król Polski podjął więc działania zmierzające do przełamania izolacji politycznej Polski na arenie międzynarodowej. W tym celu delegacja polska poprosiła papieża [[Marcin V|Marcina V]] o rozstrzygnięcie sporu polsko-krzyżackiego. Rokowania jednak nie pomogły i w 1422 roku znowu wybuchła wojna (tzw. [[wojna golubska]]), przerwana [[Pokój mełneński|pokojem nad jeziorem Melno]]. Na jego mocy Polska otrzymała [[Nieszawa|Nieszawę]], Murzynowo i Orłowo, natomiast Litwa definitywnie zachowała Żmudź. Jagiełło zawarł też w 1422 roku sojusz z margrabią brandenburskim [[Fryderyk I (elektor Brandenburgii)|Fryderykiem I Hohenzollernem]]. Rozważał również propozycję objęcia tronu czeskiego ze strony walczących z Zygmuntem [[Husytyzm|husytów]], którą ostatecznie odrzucił. Wysłał jednak Witoldowego przedstawiciela [[Zygmunt Korybutowicz|Zygmunta Korybutowicza]] do Pragi, gdzie objął on tymczasową władzę. Król niemiecki był zmuszony do ustępstw; podczas spotkania w [[Kieżmark]]u w 1423 roku zobowiązał się nie wspierać Zakonu, natomiast Jagiełło miał przestać udzielać wsparcia husytom. Wespół z objęciem stanowiska biskupa krakowskiego przez proluksemburskiego [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniewa Oleśnickiego]] wpłynęło to na zwrot w stosunkach z Zygmuntem Luksemburskim<ref name="KiO"/>.

=== Walka o utrzymanie dynastii ===
Pierwsze trzy żony władcy nie urodziły mu syna, którego urodziła mu dopiero czwarta żona Zofia Holszańska. Gdy 31 października 1424 roku narodził się pierworodny syn Jagiełły, [[Władysław III Warneńczyk|Władysław]], polityka króla została podporządkowana staraniom o zapewnienie synowi sukcesji. Władysław Jagiełło nie miał dziedzicznych praw do tronu Polski i zasiadał na tronie tylko dzięki prawom sukcesyjnym swojej poprzedniej żony Jadwigi i możnowładcy nie musieli przekazać praw do tronu jego synowi. Najpierw Jagiełło uzyskał na to zgodę miast, a następnie ustąpił przed żądaniami polskiej szlachty i w zamian za wyrażenie przez nią zgody na sukcesję syna nadał jej liczne przywileje. W 1430 r. wydał w Jedlni przywilej, który nadawał szlachcie nietykalność osobistą (zasada Neminem captivabimus nisi iure victum). Gdy na [[Zjazd łucki|zjeździe w Łucku]] w 1429 roku Zygmunt Luksemburski wysunął propozycję koronacji Witolda na króla, Jagiełło wsparł te plany, obawiając się reakcji Litwinów. Przeciwko koronacji Witolda wystąpiła jednak szlachta polska oraz Oleśnicki. Witold zmarł 27 października 1430 roku, ostatecznie nie doczekawszy koronacji<ref name="KiO"/>.

Na wielkiego księcia litewskiego Jagiełło wyznaczył swego najmłodszego brata [[Świdrygiełło|Świdrygiełłę]], co jednak wzbudziło gwałtowną reakcję polskiej szlachty, gdyż łamało to postanowienia unii w Horodle. Wojska koronne w akcie samowoli zajęły wówczas Podole. Na dodatek Świdrygiełło zawarł przymierze z Zakonem, wskutek czego doszło do wyprawy Jagiełły przeciwko zbuntowanemu bratu w 1431 roku i [[wojna polsko-krzyżacka (1431–1435)|kolejnej wojny z Krzyżakami]]<ref name="KiO"/>.

Sprawę sukcesji w Polsce i na Litwie rozstrzygnął zjazd w Sieradzu w 1432 roku. Król wówczas zyskał od panów polskich – za cenę przywilejów – zgodę na koronację Władysława tuż po własnej śmierci, a także uznana została władza Świdrygiełły na Litwie. Mimo to problematyczny wielki książę nie zerwał sojuszu z Krzyżakami. Wówczas 1 września 1432 roku w zamachu stanu na Litwie władzę objął [[Zygmunt Kiejstutowicz]]. 15 września poselstwo królewskie spisało [[Unia grodzieńska|unię w Grodnie]], w której zabroniło wielkiemu księciu dziedziczenia tronu litewskiego oraz wymusiło na nim zerwanie sojuszu z Zakonem. Jagielle nie udało się zapewnić dziedziczenia tronu swemu synowi, który miał być wybrany w ramach elekcji. Krótkotrwały sojusz z husytami w latach 1432–1434, który doprowadził do zawarcia z Zakonem [[Rozejm w Łęczycy|rozejmu w Łęczycy]], został przerwany po [[bitwa pod Lipanami|bitwie pod Lipanami]], w wyniku której Zygmunt Luksemburski odzyskał władzę w Czechach<ref name="KiO"/>.

== Śmierć ==
[[Plik:Jagiełło sarcophagus figure.jpg|mały|[[Nagrobek Władysława II Jagiełły|Nagrobek Władysława II Jagiełły na Wawelu]], lata 20./30. XV wieku]]
Jak donosi [[Jan Długosz]], w drodze na Ruś król zatrzymał się w [[Medyka|Medyce]], gdzie przeziębił się, słuchając śpiewu słowików<ref>Małgorzata Duczmal: Jagiellonowie. Leksykon biograficzny. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1996,  s. 474. {{ISBN|isbn=83-08-02577-3}}.</ref>. Władysław II Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku w [[Gródek (obwód lwowski)|Gródku]]. Jego zwłoki zostały przywiezione do Krakowa 11 czerwca, gdzie złożono je do czasu pogrzebu w [[Kościół św. Michała na Wawelu|kościele św. Michała]]<ref>[https://histmag.org/smierc-wladyslawa-jagielly-rex-mortuus-est-12669/ Śmierć Władysława Jagiełły: Rex mortuus est…]</ref>. Ciało pogrzebano na [[Wawel]]u tydzień później; uroczystości pogrzebowe poprowadził arcybiskup gnieźnieński [[Wojciech Jastrzębiec]]. Serce królewskie zostało pochowane w kościele franciszkanów w [[Gródek (obwód lwowski)|Gródku Jagiellońskim]]<ref>Michał Rożek: ''Groby królewskie na Wawelu''.  s. 174.</ref>. Po Władysławie II Jagielle królem Polski został jego syn [[Władysław III Warneńczyk]]<ref name="KiO"/>.

== Żony, dzieci, osobowość władcy ==
Władysław II Jagiełło był czterokrotnie żonaty. Pierwszą jego żoną została 18 lutego 1386 roku [[Jadwiga Andegaweńska]]<ref name="KiO"/>. Jego jedyne dziecko w związku z nią, Elżbieta Bonifacja, zmarło 13 lipca 1399 roku po trzech tygodniach od narodzin; 17 lipca tego samego roku żywota dokonała sama królowa<ref name="KiO"/>. Dotychczas podstawą rządów Jagiełły było ''de iure'' małżeństwo z Jadwigą jako królem Polski. W związku z tym, po śmierci Jadwigi, Jagiełło był niepewny swojej pozycji na tronie. Jadwiga, przeczuwając swoją śmierć, zaleciła Jagielle, aby ten ożenił się z Anną z Celje, córką hrabiego Celje [[Wilhelm (hrabia Celje)|Wilhelma]], w Polsce zwaną [[Anna Cylejska|Anną Cylejską]]. Anna była wnuczką [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]], więc jej pokrewieństwo z Piastami zapewnić miało królowi utrzymanie tronu. Anna Cylejska była według podań nieurodziwa, stąd Jagiełło początkowo był do niej negatywnie nastawiony<ref name="Besala">Jerzy Besala: ''Małżeństwa Królewskie. Jagiellonowie''. Warszawa: Bellona, 2006. {{ISBN|isbn=978-83-11-12877-4}}.</ref>. Do ślubu z Anną Cylejską doszło 29 stycznia 1402 r. Anna zmarła w 1416 roku, Jagiełło miał z nią córkę [[Jadwiga Jagiellonka (1408–1431)|Jadwigę]]. [[Jan Długosz]] owo małżeństwo uznał za udane<ref name="KiO"/>.

Dwa pierwsze małżeństwa Jagiełły były zawarte z pobudek politycznych. Po śmierci Anny [[Ślub króla Władysława II Jagiełły i Elżbiety Granowskiej|król poślubił 2 maja 1417 roku w Sanoku]] [[Elżbieta Granowska|Elżbietę Granowską]], córkę [[Otton z Pilczy|Ottona z Pilczy]], którą tym razem sam sobie obrał jako żonę. Małżeństwo to wywołało skandal, jako że Jagiełło pojął za żonę trzykrotną wdowę<ref name="KiO"/>. Zmarła ona w 1420 roku. Wówczas Jagiełło ożenił się po raz czwarty – z [[Zofia Holszańska|Zofią Holszańską]], córką księcia [[Andrzej Holszański|Andrzeja Holszańskiego]]<ref name="KiO"/>. Z małżeństwa z nią narodzili się trzej synowie: [[Władysław III Warneńczyk|Władysław]], Kazimierz (zmarł rok po narodzeniu) oraz [[Kazimierz IV Jagiellończyk|Kazimierz Andrzej]].
{| class="wikitable"
!Obraz !! Imię !! Data urodzenia !! Data zawarcia małżeństwa !! Data śmierci !! Dzieci ze związku
|-
|[[Plik:Matejko Jadwiga.jpg|90px]] || [[Jadwiga Andegaweńska]] || 1373/1374 || 1386 || 1399 ||[[Elżbieta Bonifacja]]
|-
|[[Plik:Annacelje.png|90px]] || [[Anna Cylejska]] || 1380/1381 || 1402 || 1416 ||[[Jadwiga Jagiellonka (1408–1431)|Jadwiga Jagiellonka]]
|-
|[[Plik:Elżbieta z Pileckich Granowska.PNG|90px]] || [[Elżbieta Granowska]] || ok. 1372 || 1417 || 1420 || brak
|-
|[[Plik:Zofia Holszańska.jpg|90px]] || [[Zofia Holszańska]] || ok. 1405 || 1422 || 1461 ||[[Władysław III Warneńczyk]]<br />Kazimierz<br />[[Kazimierz IV Jagiellończyk]]
|}
Jagiełło pod względem osobowości był różnie oceniany przez współczesnych. O ile mistrz Mikołaj Kozłowski oceniał go jako osobę wstrzemięźliwą i łagodną, o tyle Jan Długosz przedstawiał go jako człowieka ograniczonego, „prostaka” i „barbarzyńcę”, krytykując również jego zamiłowanie do polowań; kronikarz doceniał jednak łagodność Jagiełły, skromność jego ubioru i abstynencję<ref name="KiO"/>. Był ostrożny i roztropny w działaniu. Posiadał wielką trzeźwość umysłu i niechęć do zewnętrznej pompy władzy. Był mądry i rycerski<ref>Andrzej Nowak, ''Dzieje Polski. Tom III. '''„'''Królestwo zwycięskiego orła'''”, 165, 2017.</ref>. Podawany jest także w wątpliwość przekaz Długosza o barbarzyństwie króla; na podstawie rachunków królewskich wnosi się, że król ubierał się i jadał zgodnie z ówczesną modą<ref>Urszula Borkowska: ''Dynastia Jagiellonów w Polsce''. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. str=272 i n., 290 i n. {{ISBN|isbn=978-83-01-16692-2}}.</ref>. Jagiełło pił jedynie wodę i często zażywał gorącej łaźni<ref name="Besala"/>.

== Bilans panowania ==
[[Plik:Poland under Jagello.jpg|mały|Obszar państwa w okresie panowania Władysława Jagiełły. Mapa pochodzi z XIX-wiecznego atlasu niemieckiego historyka [[Johann Gustav Bernhard Droysen|Gustava Droysena]]]]
[[Plik:Polska 1386 - 1434.png|mały|Polska i Litwa w okresie panowania Władysława Jagiełły]]
Władysław II Jagiełło odziedziczył trony Polski i Litwy znajdujące się w trudnej sytuacji politycznej. Udało mu się jednak zhołdować Mołdawię, złamać potęgę militarną [[zakon krzyżacki|zakonu krzyżackiego]] i zawrzeć sojusz z wrogą dotąd [[Marchia Brandenburska|Brandenburgią]], który przełamywał izolację Polski na arenie międzynarodowej. Nie szło to wszakże z istotnymi nabytkami terytorialnymi; za panowania [[Władysław II Jagiełło|Jagiełły]] do Korony przyłączone zostały [[ziemia dobrzyńska]] i [[Kujawy]], natomiast nie udało się zdobyć [[Pomorze Gdańskie|Pomorza Gdańskiego]]. Również Litwa otrzymała jedynie Żmudź utraconą za sprawą Witolda. Mimo to pozostawione przez Jagiełłę [[państwo Polsko-litewskie]] było względnie bezpieczne, a także stanowiło najpotężniejszą terytorialnie monarchię europejską. Do zasług Jagiełły należy też umocnienie więzi między Polską i Litwą i chrystianizacja Litwy<ref name="KiO"/>.

Obejmując tron [[Polska|polski]], Jagiełło znalazł się w niekorzystnej sytuacji do sprawowania rządów, gdyż nie posiadał w Polsce oddanych doradców. Sytuacja ta zmieniła się jednak na jego korzyść; w miarę panowania otoczył się takimi osobistościami, jak [[Mikołaj Trąba]], [[Mikołaj Kurowski]] i [[Wojciech Jastrzębiec]]. Nadal wszakże znajdował grono przeciwników wewnętrznych, skupionych wokół [[Zbigniew Oleśnicki (kardynał)|Zbigniewa Oleśnickiego]]. Wydatnie do osłabienia władzy Jagiełły jako króla Polski przyczyniły się przywileje nadawane [[szlachta|szlachcie]] w celu utrzymania dynastii w Polsce: [[Przywilej piotrkowski z 1388|piotrkowski]] (1388), [[Przywilej czerwiński|czerwiński]] (1422), brzeski (1425) oraz [[Przywilej jedlneńsko-krakowski|jedlneńsko-krakowski]] (1430, 1433)<ref name="KiO"/>.

Panowaniu Władysława Jagiełły towarzyszył natomiast dynamiczny rozwój demograficzny oraz gospodarczy Polski. Unia polsko-litewska doprowadziła do wzmożenia wymiany gospodarczej między obojgiem państw. Król hojnie wspierał działalność misyjną w Polsce i na Rusi, czym zyskał jako neofita sojusznika w Kościele katolickim. Mimo że Jagiełło był analfabetą, przyczynił się do rozwoju kultury polskiej, odnawiając podupadający [[Uniwersytet Jagielloński|uniwersytet w Krakowie]]<ref name="KiO"/>. W 1393 Jagiełło zdecydował się przeprowadzić reformę pieniądza, w wyniku której podjęto emisję srebrnej monety o wartości 3 denarów (a więc pół grosza), zwanej „kwartnikiem dużym” lub częściej „[[półgrosz]]em”<ref>[https://histmag.org/rachunek-za-grunwald-jak-jagiello-gospodarka-walczyl-z-zakonem-12334 Rachunek za Grunwald. Jak Jagiełło pokonał zakon monetą]</ref>.

== Genealogia ==
<!-- To drzewo genealogiczne zostało wygenerowane skryptem. Jeżeli potrzebujesz podobne, skontaktuj się z wikipedystami: WarX lub Wiktoryn. --><!-- Przodkowie -->
{| width="100%" style="text-align:center; vertical-align:middle;" cellspacing="0" cellpadding="0"
| colspan="2"| [[Giedymin]]<br />ur. ok. 1275<br />zm. zima 1341
| colspan="2"|
| colspan="2"| [[Jewna]]<br />ur. ok. 1280<br />zm. 1344
| colspan="2"|
| colspan="2"| [[Aleksander twerski|Aleksander Twerski]]<br />ur. 1301<br />zm. 22 X 1339
| colspan="2"|
| colspan="2"| [[Anastazja halicka|Anastazja Halicka]]<br />zm. 20 XI 1365
|-
| style="border-right:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="4" style="border-bottom:1px black solid; border-right:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="4"| &nbsp;
| colspan="4" style="border-bottom:1px black solid; border-left:1px black solid;"| &nbsp;
| style="border-left:1px black solid;"| &nbsp;
|-
| colspan="4"| &nbsp;
| colspan="8" style="border-left:1px black solid; border-right:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="3"| &nbsp;
|-
| colspan="2"| &nbsp;
| colspan="2"| [[Olgierd Giedyminowic|Olgierd]]<br />ur. ok. 1296<br />zm. maj 1377
| colspan="6"|
| colspan="2"| [[Julianna twerska|Julianna Twerska]]<br />ur. ok. 1330<br />zm. jesień 1392
| colspan="2"|
|-
| colspan="3" style="border-right:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="8" style="border-bottom:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="3" style="border-left:1px black solid;"| &nbsp;
|-
| colspan="7" style="border-right:1px black solid;"| &nbsp;
| colspan="7"| &nbsp;
|-
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
| width="7.14%"|
|}
<!-- Żony i dzieci -->
{| style="width:100%; text-align:center; vertical-align:top;" cellspacing="0" cellpadding="0"
|- style="vertical-align:top;"
| colspan="2"| 1<br />[[Jadwiga Andegaweńska]]<br />ur. 1374<br />zm. 17 VII 1399<br /><span style="letter-spacing: -6pt;">OO</span> &nbsp;&nbsp;18 II 1386
| colspan="2"| 2<br />[[Anna Cylejska]]<br />ur. 1380/1381<br />zm. 20/21 III 1416<br /><span style="letter-spacing: -6pt;">OO</span> &nbsp;&nbsp;29 I 1402
| colspan="2" style="vertical-align:middle;"| '''Władysław II Jagiełło'''<br />ur. ok. 1352 (1362)<br />zm. 1 VI 1434
| colspan="2"| 3<br />[[Elżbieta Granowska]]<br />ur. 1372<br />zm. 12 V 1420<br /><span style="letter-spacing: -6pt;">OO</span> &nbsp;&nbsp;2 V 1417
| colspan="2"| 4<br />[[Zofia Holszańska]]<br />ur. ok. 1405<br />zm. 21 IX 1461<br /><span style="letter-spacing: -6pt;">OO</span> &nbsp;&nbsp;7 II 1422
|-
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;"| &nbsp;
|- style="text-align:left;"
| style="width:10%;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;border-top:1px solid black;"| &nbsp;1
| style="width:10%;border-top:1px solid black;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;border-top:1px solid black;"| &nbsp;2
| style="width:10%;border-top:1px solid black;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;border-top:1px solid black;"| &nbsp;4
| style="width:10%;border-top:1px solid black;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;border-top:1px solid black;"| &nbsp;4
| style="width:10%;border-top:1px solid black;"| &nbsp;
| style="width:10%;border-left:1px solid black;"| &nbsp;4
|- style="vertical-align:top;"
| colspan="2"| [[Elżbieta Bonifacja]]<br />&nbsp;ur. 22 VI 1399<br />&nbsp;zm. 13 VII 1399<br />&nbsp;
| colspan="2"| [[Jadwiga Jagiellonka (1408–1431)|Jadwiga]]<br />&nbsp;ur. 8 IV 1408<br />&nbsp;zm. 8 XII 1431<br />&nbsp;
| colspan="2"| [[Władysław III Warneńczyk]]<br />&nbsp;ur. 31 X 1424<br />&nbsp;zm. 10 XI 1444<br />&nbsp;
| colspan="2"| Kazimierz<br />&nbsp;ur. 16 V 1426<br />&nbsp;zm. 2 III 1427<br />&nbsp;
| colspan="2"| [[Kazimierz IV Jagiellończyk]]<br />&nbsp;ur. 30 XI 1427<br />&nbsp;zm. 7 VI 1492<br />&nbsp;
|}
<!-- nie kasuj tego szablonu --><!-- koniec drzewa genealogicznego -->

== Władysław Jagiełło w kulturze ==
Władysław Jagiełło stał się bohaterem powieści, filmów, dedykowano mu utwory artystyczne oraz dzieła sztuki:

=== Literatura popularna ===
* ''[[Semko (powieść)|Semko]]'' (1882) – powieść historyczna autorstwa [[Józef Ignacy Kraszewski|Józefa Ignacego Kraszewskiego]] z cyklu ''[[Dzieje Polski (cykl powieści)|Dzieje Polski]]'', poświęcona dojściu Jagiełły do władzy w Królestwie Polskim<ref>Józef Ignacy Kraszewski: ''Semko''. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1982.</ref>.
* ''[[Matka królów (powieść)|Matka królów]]'' (1883) – powieść Kraszewskiego z cyklu ''Dzieje Polski'', poświęcona czwartej żonie Jagiełły [[Zofia Holszańska|Zofii Holszańskiej]]<ref>Józef Ignacy Kraszewski: ''Matka królów''. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1957.</ref>.
* ''[[Krzyżacy (powieść)|Krzyżacy]]'' – [[powieść historyczna]] [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]] napisana w latach 1897–1900 i poświęcona wojnie polsko-krzyżackiej.
* ''Gdy Jagiełło szedł na Niemce. Powieść historyczna z XV wieku'' [[Włodzimierz Trąmpczyński|Włodzimierza Trąmpczyńskiego]].

=== Film ===
Postać Władysława Jagiełły ukazano w filmach:
* ''[[Krzyżacy (film)|Krzyżacy]]'' – [[Kinematografia polska|polski film]] historyczny w reż. [[Aleksander Ford|Aleksandra Forda]] z 1960 roku oparty na powieści [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]] o tym samym tytule, w którym w postać Władysława Jagiełły wcielił się [[Emil Karewicz]].
* ''[[Królewskie sny]]'' – ośmioodcinkowy serial telewizyjny z 1989 roku w reżyserii [[Grzegorz Warchoł (aktor)|Grzegorza Warchoła]] z udziałem [[Gustaw Holoubek|Gustawa Holoubka]], który zagrał króla.
* W serialu ''[[Korona królów]]'' w postać Władysława Jagiełły wciela się [[Wasyl Wasyłyk]].

== Zobacz też ==

* [[neminem captivabimus nisi iure victum]]
* [[Pomnik Władysława Jagiełły w Nowym Jorku|Pomnik Grunwaldzki w Nowym Jorku]]
* [[Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie]]
* [[Order Smoka|Zakon Smoka]]
* ''[[Hanc tibi nimbiferam quondam pie sceptriger odam]]'' – epitafium [[Grzegorz z Sanoka|Grzegorza z Sanoka]] napisane po śmierci Władysława Jagiełły
* [[500 złotych 1989 Władysław II Jagiełło]]

== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Borkowska |imię = Urszula |autor link = Urszula Borkowska |tytuł = Dynastia Jagiellonów w Polsce |wydawca = [[Wydawnictwo Naukowe PWN]] |miejsce = Warszawa |rok = 2011 |oclc = 778073316 |strony = |isbn = 9788301166922 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Krzyżaniakowa |imię = Jadwiga |nazwisko2 = Ochmański |imię2 = Jerzy |autor link2 = Jerzy Ochmański |tytuł = Władysław II Jagiełło |wydawca = [[Zakład Narodowy im. Ossolińskich]] |miejsce = Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź |rok = 1990 |strony = |isbn = 83-04-03317-8 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Krzyżaniakowa |imię = Jadwiga |nazwisko2 = Ochmański |imię2 = Jerzy |autor link2 = Jerzy Ochmański |tytuł = Władysław II Jagiełło |wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich |miejsce = Wrocław |rok = 2006 |strony = |isbn = 83-04-04778-0 |oclc = 77512040 |wydanie = 2 uzup |odn = tak}}
* [[Stefan Maria Kuczyński|Stefan M. Kuczyński]], ''Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409–1411'', Warszawa 1960.
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Szajnocha |imię = Karol |autor link = Karol Szajnocha |tytuł = Jadwiga i Jagiełło 1374-1413: Opowiadanie historyczne |wydawca = Państwowy Instytut Wydawniczy |miejsce = Warszawa |rok = 1969 |oclc = 2108921 |strony = |isbn = |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Wyrozumski |imię = Jerzy |autor link = |tytuł = Historia Polski do roku 1505 |wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe |miejsce = Warszawa |rok = 1987 |wydanie = 11 |oclc = 835889510 |strony = |isbn = 83-01-03732-6 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Kraszewski |imię = Józef Ignacy |tytuł = Semko |wydawca = [[Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza]] |miejsce = Warszawa |rok = 1982 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Kraszewski |imię = Józef Ignacy |tytuł = Matka królów |wydawca = Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza |miejsce = Warszawa |rok = 1957 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |tytuł = Historia i kultura ziemi sławieńskiej |inni = Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka (red.) |nazwisko r = Michalski |imię r = Łukasz |miejsce = Sławno |data = 2005 |tom = IV |tytuł tomu = Gmina Malechowo |isbn = 83-89178-85-0 |rozdział = Średniowieczne posiadłości Borków w ziemi sławieńskiej i białogardzkiej w kontekście udziału rodu w życiu politycznym |wydawca = Fundacja Dziedzictwo |odn = tak}}

|
{{Władca infobox
 |władca            = Jogaila Algirdaitis
 |imiona            = Władysław II Jagiełło
 |obce              = Jagelló II. Ulászló (węg.)<br>Vladislav II. Jagello (cz.)<br>Vladislav II. (słow.)<br>Ягайла (biał.)<br>Władysław II. Jagiełło (niem.)
 |tytulatura        = Z Bożej łaski król Polski, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, Kujaw, pan i dziedzic Pomorza i Rusi Czerwonej, najwyższy książę Litwy
 |grafika           = Wladyslaw Jagiello.jpg
 |opis grafiki      = Władysław Jagiełło. Rys. [[Jan Matejko]].
 |herb              = Władysław jagiełło.png
 |opis herbu        = rekonstrukcja herbu Władysława Jagiełły z pieczęci małej
 |faksymile         = 
 |opis faksymile    = 
 |dewiza            = 

 |1. tytuł          = [[Władcy Litwy|Najwyższy książę Litwy]]
 |1. od             = 1401
 |1. do             = 1 czerwca 1434
 |1. koronacja      = 
 |1. poprzednik     = 
 |1. następca       = [[Władysław III Warneńczyk]]

 |2. tytuł          = [[Władcy Polski|Król Polski]]
 |2. od             = 4 marca 1386
 |2. do             = 1 czerwca 1434
 |2. koronacja      = 4 marca 1386
 |2. poprzednik     = [[Jadwiga Andegaweńska]]
 |2. następca       = [[Władysław III Warneńczyk]]

 |3. tytuł          = [[Władcy Litwy|Wielki książę litewski]]
 |3. od             = 1382
 |3. do             = 1401
 |3. koronacja      = 
 |3. poprzednik     = [[Kiejstut Giedyminowicz]]
 |3. następca       = [[Witold Kiejstutowicz]]

 |4. tytuł          = [[Władcy Litwy|Wielki książę litewski]]
 |4. od             = 1377
 |4. do             = 1381
 |4. koronacja      = 
 |4. poprzednik     = [[Olgierd Giedyminowic|Olgierd]]
 |4. następca       = [[Kiejstut Giedyminowicz]]

 |dynastia          = [[Giedyminowicze]] / [[Jagiellonowie]]
 |data urodzenia    = ok. [[1362]] lub ok. [[1352]]
 |miejsce urodzenia = 
 |data śmierci      = 1 czerwca [[1434]]
 |miejsce śmierci   = [[Gródek (obwód lwowski)|Gródek]]
 |przyczyna śmierci = 
 |miejsce spoczynku = 
 |ojciec            = [[Olgierd Giedyminowic|Olgierd]]
 |matka             = [[Julianna Twerska]]
 |rodzeństwo        = 
 |1. związek        = 1.żona
 |1. związek z      = [[Jadwiga Andegaweńska]]
 |1. związek od     = [[18 lutego]] [[1386]]
 |1. związek do     = [[o 17 lipca]] [[1399]]
 |1. dzieci         = [[Elżbieta Bonifacja]]

 |2. związek        = 2.żona
 |2. związek z      = [[Anna Cylejska]]<br />[[Elżbieta Granowska]]<br />[[Zofia Holszańska]]
 |2. związek od     = [[29 stycznia]] [[1402]]
 |2. związek do     = [[20 marca|20]] lub [[21 marca]] [[1416]]
 |2. dzieci         = [[Jadwiga Jagiellonka (1408–1431)|Jadwiga]]

 |3. związek        = 3.żona
 |3. związek z      = [[Elżbieta Granowska]]<br />[[Zofia Holszańska]]
 |3. związek od     = [[2 maja]] [[1417]]
 |3. związek do     = [[12 maja]] [[1420]]
 |3. dzieci         = 

 |4. związek        = 4.żona
 |4. związek z      = [[Zofia Holszańska]]
 |4. związek od     = [[7 lutego|7]] lub [[24 lutego]] [[1422]]
 |4. związek do     = [[1 czerwca]] [[1434]]
 |4. dzieci         = [[Władysław III Warneńczyk]]<br />[[Kazimierz (1426-1427)|Kazimierz]]<br />[[Kazimierz IV Jagiellończyk]]

 |odznaczenia       = 
 |commons           = Category:Wladislaus II of Poland
 |wikiźródła        = 
 |wikicytaty        = Władysław II Jagiełło
}}
|}

== Uwagi ==
{{fusg|1}} Zygmunt Wdowiszewski opowiadał się za datą najwcześniej w 1351, Jerzy Ochmański opowiadał się za rokiem 1352<br>
{{fusg|2}} Jan Tęgowski stwierdza, że najprawdopodobniej 1361-1362.

== Przypisy ==
{{izvori}}

{{SORTUJ:Jagiellonowie Jogaila 1352}}

[[Kategoria:Monarchowie]]
[[Kategoria:Dynasta]]
[[Kategoria:Władysław II Jagiełło| ]]
[[Kategoria:Jagiellonowie]]
[[Kategoria:Władcy Litwy]]
[[Kategoria:Władcy Polski]]
[[Kategoria:Nieznana data urodzenia]]
[[Kategoria:Urodzeni w XIV wieku]]
[[Kategoria:Zmarli w 1434]]
[[Kategoria:Zmarli w XV wieku]]
[[Kategoria:Władcy według krajów|Litwa]]
[[Kategoria:Władcy według krajów|Polska]]
[[Kategoria:Urodzenia wg wieku|XIV wiek]]
[[Kategoria:Władcy według krajów]]