Kincstartó, także Főkincstartó − skarbnik. Główny urzędnik finansowy średniowiecznych Węgier od XIV wieku. Po raz pierwszy pojawił się za czasów Karola Roberta jako podwładny ówczesnego mistrza skrabu, następnie od 1377 był samodzielnym urzędnikiem. Ponieważ izba królewska nie była zjednoczoną organizacją aż do reform podatkowych i finansowych Macieja Korwina w 1467 r., w wielu przypadkach był on w zasadzie głównym urzędnikiem finansowym, a każda izba była tylko luźno zależna od niego. Do jego kompetencji należały mennictwo, wydobycie rudy, cła, sprawy solne, nakładanie podatków i transakcje kredytowe władców. Po 1377 roku nazywano go baronem, ale nie był jednym z „prawdziwych baronów” kraju.
Poniższa lista zawiera skarbników Królestwa Węgier w latach 1340-1531
XIV wiek
XV wiek
Okres
|
Imię i nazwisko
|
Monarcha
|
Uwagi
|
Źródło
|
1401 – 1407 |
wakat |
|
Wolne zadania zostały podzielone między Nicholasa Treutela i Marka z Norymbergi
|
[25][10]
|
21 kwietnia 1407 – 10 lipca 1408 |
Ozorai Pipo |
Zsigmond
|
także ispán komitataów: Temes, Csanád, Arad, Krassó, Keve (1404–1426), Csongrád i Fejér (1407–1426); także ispán komory solnej (1400–1426)
|
[26][27][10]
|
12 grudnia 1408 – 1409 |
Korbáviai Károly |
Zsigmond
|
także kasztelan zamku Visegrád (1403–1409); członek−założyciel Zakonu Smoka (1408)
|
[2][28][29]
|
4 lipca 1410 – 4 maja 1412 |
de Nassis Zoelus |
Zsigmond
|
także kasztelan zamku Buda (1402–1412) i ispán królewskiej posiadłości, Csepel (1404–1411)
|
[7][28][29]
|
8 listopada 1412 – 12 marca 1436 |
Rozgonyi I. János |
Zsigmond
|
także ispán komitatów: Sáros (1409–1435), Zemplén (1428–1435) i Szepes (1435–1437); także mistrz skarbu (1433–1438); w okresie 22 lutego 1436 – 12 marca 1436 razem z Országh Mihálym
|
[30][31][29]
|
22 lutego 1436 – 3 grudnia 1438 |
Országh Mihály |
Zsigmond & Albrecht
|
po raz pierwszy
|
[32][33][29]
|
1437 – ? |
Lemmel Mátyás |
Albrecht
|
|
|
9 kwietnia 1438 – 6 września 1438 |
Szentgyörgyi László |
Albrecht
|
|
[19][34][29]
|
1439 |
Noffri Lénárd |
Albrecht
|
zgodnie z datą conceptus
|
[26][33][29]
|
11 czerwca 1439 – 15 lipca 1440 |
Töttös László |
Albrecht
|
po raz pierwszy
|
[35][36][29]
|
28 lipca 1440 – 21 listopada 1453 |
Ország Mihály |
brak
|
po raz drugi; wspierał Władysław Warneńczyk w wojnie domowej; także ispán komitatu Sopron (1441–1445) i Nyitra (1448–1458); jeden z Siedmiu Kapitanów Królestwa (1445–1446)
|
[32][34][29]
|
21 listopada 1453 – 12 października 1455 |
Várdai Miklós |
V. László
|
także ispán komitatu Szabolcs (1453–1456)
|
[12][37][29]
|
18 maja 1456 – 1 czerwca 1456 |
Töttös László |
V. László
|
po raz drugi
|
[35][38][29]
|
14 lipca 1457 – ? |
Turóci Benedek |
V. László
|
także ispán komitatu Varaždin (1452–1458)
|
[35][38][29]
|
1458 |
Thuz János |
I. Mátyás
|
|
[35][39][40][41]
|
1459 – 1464 |
Szapolyai Imre |
I. Mátyás
|
także ispán komory solnej (1459) i Kapitan Górnych Węgier (1460–1463)
|
[42][43][40][44]
|
1464 – 1467 |
Besenyői Bertalan |
I. Mátyás
|
za jego kadencji rozpoczęły się reformy podatkowe i centralizacja gospodarcza; pierwszy skarbnik królewski, o którym nie mówiono "baronus"
|
[45][46][40][44]
|
1467 – 1469 |
Csezmicei János |
I. Mátyás
|
razem z Ernuszt I. János (1467–1476); posiadał tytuł "arch-treasurer"; także biskup Pécs (1459–1472)
|
[47][46][40][48]
|
1469 – 1476 |
Ernuszt I. János |
I. Mátyás
|
razem z Janus Pannonius (1467–1469); także ispán komitatów: Kőrös, Zólyom i Turóc (1469–1476); także ban Slawonii (1473–1476); zainspirował króla Macieja do reformy królewskich dochodów i zniesienia poprzednich zwolnień podatkowych
|
[49][50][51][48]
|
1476 – 1478 |
Handó György |
I. Mátyás
|
także proboszcz w Pécs (1465–1478)
|
[52][53][51][48]
|
1478 – 1490 |
Nagylucsei Orbán |
I. Mátyás
|
także proboszcz w Fehérvár (1474–1481), biskup Győr (1481–1486) i biskup Eger (1486–1491); administrował także archidiecezją Wiednia (1485–1490) i był szefem sądu palatyna (1487–1491); zrezygnował z funkcji skarbnika królewskiego podczas koronacji Władysława II
|
[54][55][56][48]
|
1490 – 1492 |
Thuz Osvát |
II. Ulászló
|
brat Thuza Jánosa (1458); także biskup Zagrzebia (1466–1499)
|
[57][58][56][59]
|
1492 |
Baumkircher Vilmos |
II. Ulászló
|
|
[60][59]
|
1492 – 1494 |
Szegedi Lukács |
II. Ulászló
|
także biskup Bośni (1491–1493), później biskup Csanád (1493–1500)
|
[61][62][56][59]
|
1494 – 1496 |
Ernuszt Zsigmond |
II. Ulászló
|
syn Jana I Ernuszta (1467–1476); także biskup Pécs (1473–1505) i ban Dalmacji i Chorwacji (1494–1496) i ban Slawonii (1494–1498); na diecie w 1496 roku został oskarżony o sprzeniewierzenie królewskich dochodów podatkowych, w wyniku czego został zdegradowany i uwięziony
|
[49][63][56][59]
|
1496 – 1500 |
Wemeri Zsigmond |
II. Ulászló
|
pełniący obowiązki skarbnika ("administrator regius") do 1498; również commendator proboszcza Lelesza i kanonika Egeru (1494–1498)
|
[12][64][56][59]
|
XVI wiek
XVI wiek
Po zajęciu Budy przez Turcję pozycja ta stopniowo traciła swoją wiodącą rolę, choć pozostała, a szefowie i prezesi Izby Królewskiej stali się głównymi urzędnikami finansów królewskich (i państwowych) (przywódcami finansowymi Królestwa Węgier).
Wybrani skarbnicy
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Weisz 2015, str. 528.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Markó 2006, str. 359.
- ↑ Weisz 2015, str. 529.
- ↑ Soós 1999, str. 19.
- ↑ Engel 1996, str. 317.
- ↑ 6,0 6,1 Weisz 2015, str. 531.
- ↑ 7,0 7,1 Markó 2006, str. 360.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Soós 1999, str. 20.
- ↑ Markó 2006, str. 307.
- ↑ 10,00 10,01 10,02 10,03 10,04 10,05 10,06 10,07 10,08 10,09 10,10 10,11 Engel 1996, str. 52.
- ↑ 11,0 11,1 Weisz 2015, str. 534.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Markó 2006, str. 368.
- ↑ Soós 1999, str. 22.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Weisz 2015, str. 535.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Markó 2006, str. 357.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 Soós 1999, str. 23.
- ↑ Markó 2006, str. 293.
- ↑ Soós 1999, str. 24.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 Markó 2006, str. 365.
- ↑ Soós 1999, str. 25.
- ↑ 21,0 21,1 Soós 1999, str. 26.
- ↑ Markó 2006, str. 358.
- ↑ Markó 2006, str. 352.
- ↑ Soós 1999, str. 28.
- ↑ Soós 1999, str. 29.
- ↑ 26,0 26,1 Markó 2006, str. 361.
- ↑ Soós 1999, str. 30.
- ↑ 28,0 28,1 Soós 1999, str. 32.
- ↑ 29,00 29,01 29,02 29,03 29,04 29,05 29,06 29,07 29,08 29,09 29,10 Engel 1996, str. 53.
- ↑ Markó 2006, str. 364.
- ↑ Soós 1999, str. 34.
- ↑ 32,0 32,1 Markó 2006, str. 244.
- ↑ 33,0 33,1 Soós 1999, str. 35.
- ↑ 34,0 34,1 Soós 1999, str. 36.
- ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 Markó 2006, str. 366.
- ↑ Soós 1999, str. 37.
- ↑ Soós 1999, str. 38.
- ↑ 38,0 38,1 Soós 1999, str. 39.
- ↑ Soós 1999, str. 40.
- ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 Kubinyi 1957, str. 29.
- ↑ C. Tóth et al. 2016, str. 128.
- ↑ Markó 2006, str. 251.
- ↑ Soós 1999, str. 41.
- ↑ 44,0 44,1 C. Tóth et al. 2016, str. 129.
- ↑ 45,0 45,1 45,2 Markó 2006, str. 350.
- ↑ 46,0 46,1 Soós 1999, str. 42.
- ↑ Markó 2006, str. 444.
- ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 C. Tóth et al. 2016, str. 130.
- ↑ 49,0 49,1 Markó 2006, str. 355.
- ↑ Soós 1999, str. 44.
- ↑ 51,0 51,1 Kubinyi 1957, str. 30.
- ↑ Markó 2006, str. 311.
- ↑ Soós 1999, str. 45.
- ↑ Markó 2006, str. 242.
- ↑ Soós 1999, str. 46.
- ↑ 56,0 56,1 56,2 56,3 56,4 56,5 Kubinyi 1957, str. 31.
- ↑ 57,0 57,1 Markó 2006, str. 367.
- ↑ Soós 1999, str. 48.
- ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 59,4 C. Tóth et al. 2016, str. 131.
- ↑ 60,0 60,1 60,2 60,3 60,4 Markó 2006, str. 349.
- ↑ Markó 2006, str. 343.
- ↑ Soós 1999, str. 49.
- ↑ Soós 1999, str. 51.
- ↑ Soós 1999, str. 52.
- ↑ Soós 1999, str. 53.
- ↑ 66,0 66,1 66,2 66,3 66,4 C. Tóth et al. 2016, str. 132.
- ↑ Soós 1999, str. 54.
- ↑ 68,0 68,1 Soós 1999, str. 55.
- ↑ Soós 1999, str. 56.
- ↑ Soós 1999, str. 57.
- ↑ 71,0 71,1 71,2 71,3 71,4 C. Tóth et al. 2016, str. 133.
- ↑ Soós 1999, str. 58.
- ↑ Markó 2006, str. 328.
- ↑ Soós 1999, str. 59.
- ↑ 75,0 75,1 75,2 Markó 2006, str. 257.
- ↑ Soós 1999, str. 60.
- ↑ 77,0 77,1 Soós 1999, str. 61.
- ↑ 78,0 78,1 78,2 78,3 78,4 C. Tóth et al. 2016, str. 134.
- ↑ Soós 1999, str. 62.
- ↑ 80,0 80,1 80,2 Markó 2006, str. 254.
- ↑ Soós 1999, str. 63.
- ↑ 82,0 82,1 Soós 1999, str. 64.
- ↑ 83,0 83,1 Markó 2006, str. 353.
- ↑ Soós 1999, str. 65.
- ↑ 85,0 85,1 C. Tóth et al. 2016, str. 135.
- ↑ Soós 1999, str. 66.
- ↑ Soós 1999, str. 67.
- ↑ Soós 1999, str. 68.
- ↑ Markó 2006, str. 356.
- ↑ Soós 1999, str. 73.
- ↑ Fallenbüchl 1988, str. 109.
- ↑ Markó 2006, str. 131.
- ↑ Soós 1999, str. 69.
- ↑ Markó 2006, str. 241.
- ↑ Soós 1999, str. 70.
- ↑ Markó 2006, str. 353.
- ↑ 97,0 97,1 Soós 1999, str. 71.
- ↑ Markó 2006, str. 106.
- ↑ Markó 2006, str. 366.
- ↑ 100,0 100,1 Soós 1999, str. 75.
- ↑ Markó 2006, str. 362.
- ↑ 102,0 102,1 Soós 1999, str. 76.
- ↑ Markó 2006, str. 364.
- ↑ 104,0 104,1 104,2 104,3 Soós 1999, str. 77.
- ↑ Markó 2006, str. 258.
- ↑ Markó 2006, str. 355.
- ↑ Markó 2006, str. 358.
Powiązane artykuły
Linki zewnętrzne
Źródła
- C. Tóth, Norbert; Horváth, Richárd; Neumann, Tibor; Pálosfalvi, Tamás (2016). Magyarország világi archontológiája, 1458–1526, I. Főpapok és bárók [Świecka archontologia Węgier, 1458–1526, tom I: Prałaci i baronowie]. MTA Bölcsészettudományi Kutatóközpont Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-4160-35-9.
- Engel, Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I. [Świecka archontologia Węgier, 1301–1457, Volume I]. História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
- Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
- Fallenbüchl, Zoltán (1988). Magyarország főméltóságai [Wysocy urzędnicy państwowi na Węgrzech]. Maecenas Könyvkiadó. ISBN 963-02-5536-7.
- Kubinyi, András (1957). A kincstári személyzet a XV. század második felében [Personel skarbu w II pol. XV wieku]. Tanulmányok Budapest Múltjából 12. Akadémiai Kiadó. str. 25–49.
- Markó, László (2006). A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig: Életrajzi Lexikon [Wysocy urzędnicy państwowi na Węgrzech od króla św. Stefana do naszych czasów: Encyklopedia biograficzna]. Helikon Kiadó. ISBN 963-547-085-1.
- Soós, Ferenc (1999). Magyarország kincstartói, 1340–1540 [Królewscy „nosiciele sakiewek” na Węgrzech, 1340–1540]. Argumentum. ISBN 963-446-118-2.
- Weisz, Boglárka (2015). Ki volt az első kincstartó? A kincstartói hivatal története a 14. században [Kto był pierwszym skarbnikiem? Historia kancelarii skarbnika w XIV wieku]". Történelmi Szemle. Hungarian Academy of Sciences. 57 (4): str. 527–540. ISSN 0040-9634.
|