Kranjska

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[3]	[4]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka Kranjska[↓1] [↓2]  (pol. Kraina, wł. Carniola, niem. Krain), jeden z regionów historyczno-etnograficznych tworzących dzisiejszą Słowenię. Wchodziła w skład Starej Rzeszy. Od 1364 Księstwo Krainy, od XIX wieku także kraj koronny Austro-Węgier. Tradycyjnie dzieli się na Górną Krainę (Gorenjska), Dolną Krainę (Dolenjska) z Białą Krainą (Bela krajina) i Wewnętrzną Krainę (Notranjska). Chociaż jako całość już nie istnieje, Słoweńcy mieszkający w dawnych granicach regionu nadal mają tendencję do identyfikowania się z tradycyjnymi częściami Górnej Carnioli, Dolnej Carnioli (z częścią Białej Carnioli), a w mniejszym stopniu z Wewnętrzną Carniola. W 1991 r. 47% ludności Słowenii mieszkało w granicach byłego księstwa Carniola. Historia      Kraina na mapie Austro-Węgier Kraj Świętego Cesarstwa Rzymskiego w części austriackiej, księstwo w dziedziczne w posiadaniu Habsburgów, później części Cesarstwa Austriackiego i Austro-Węgier, ziemia koronna od 1849 r., gdy została podzielony na Górną, Dolną i Wewnętrzną Krainę, do 1918 roku. Od drugiej połowy XIII wieku stolicą była Lublana (Laibach). Poprzedni władcy Krainy mieli swoje siedziby w Kranj (Krainburg) i Kamnik (Stein), które dlatego są czasami nazywane jej wcześniejszymi stolicami. Obecnie jej terytorium (po jej likwidacji) znajduje się prawie wyłącznie w Słowenii, z wyjątkiem niewielkiej części w północno-zachodnich Włoszech, wokół Fusine w Valromana.[↓3]  Carniola w ostatecznej formie, utworzona w 1815 r. objęty 9,904 km2 W 1914 r., przed rozpoczęciem I wojny światowej, zamieszkiwała ją nieco poniżej 530 000 mieszkańców, z czego 95% stanowili Słoweńcy. Kraina jako samodzielna jednostka polityczna – jedna z marchii na południowo-wschodnim pograniczu państwa frankijskiego – powstała pod koniec IX wieku. W 952 roku została, wraz z pozostałymi marchiami, podporządkowana Księstwu Bawarii, a w 976 Księstwu Karyntii. Marchia Krainy została trwale wyodrębniona w roku 1040; wtedy również przyłączono do niej Marchię Wendyjską. 11 czerwca 1077 roku marchie Krainy i Istrii zostały przyłączone do Patriarchatu Akwilei. Patriarchowie w roku 1122 podzielili Krainę na kilka wielkich lenn. W XII wieku Republika Wenecka stopniowo zagarnęła pobrzeże Półwyspu Istryjskiego. Pozostała część Marchii Istryjskiej przypadła Krainie. W latach 1245–1246 Kraina została po raz pierwszy połączona pod wspólnym berłem z krajami austriackimi jako włość Fryderyka II Bitnego z dynastii Babenbergów, a ok. 1254 roku straciła uprzywilejowany status marchii. W latach 1268–1278 region wchodził w skład królestwa Przemysła II Ottokara. W 1278 roku Kraina po raz pierwszy znalazła się pod panowaniem Habsburgów, jednak już w 1282 została nadana hrabiom Tyrolu z dynastii Meinhardingów. Habsburgowie opanowali ją na stałe po wygaśnięciu tej dynastii w 1335 roku. W 1364 Rudolf IV Założyciel podniósł Krainę do rangi księstwa (Herzogtum). Tytuł ten cesarz zatwierdził dopiero w roku 1590. Lenna składające się na Krainę zostały ostatecznie zjednoczone w 1607 roku. Wraz z otaczającymi ją krajami koronnymi Kraina tworzyła tzw. Austrię Wewnętrzną. Geografia Alpy Julijskie i Karawanki przedzielają Krainę. Najwyższe szczyty górskie to Nanos, 1300 m npm.; Vremščica, 1020 m npm.; Bałwan, 1800 m npm.; i Triglav, 2800 m npm.. Głównymi rzekami są Sava, Trzic Bistrica, Kokra, Kamnik Bistrica, Sora, Ljubljanica, Mirna, Krka i Kolpa, która stanowi granicę z Chorwacją. Główne jeziora to Jezioro Czarne (slow. Črno jezero rozciągające się na siedem jezior, z których najwyższe znajduje się na wysokości ponad 1800 m nad poziomem morza; jezioro Bohinj; jezioro Bled, w środku którego na wyspie jest kościół Najświętszej Marii Panny, pośród najbardziej malowniczych krajobrazów; jezioro Cerknica, 520 m nad poziomem morza, zmienia się co roku w zakresie od około 13 do 26 km². Było znane Rzymianom jako Lacus Lugens lub Lugea Palus i jest naturalną ciekawostką. Dante Alighieri wspomina o tym w swojej Boskiej komedii (Inferno, xxxii). Bagna Lublany zajmują powierzchnię 200 km². Gorące i mineralne źródła znajdują się w Dolenjske Toplice, Smarjeske Toplice i Izlake. W Postojnej znajduje się interesująca jaskinia. Rolnictwo rozwijało się lepiej w Górnej niż w Dolnej Kranjska. Dolina Vipava jest szczególnie znana z wina i warzyw oraz z łagodnego klimatu. Głównym eksportem są wszelkiego rodzaju warzywa, nasiona koniczyny, tarcica, rzeźby, bydło i miód. W królestwie minerałów głównymi produktami są żelazo, węgiel, rtęć, mangan, ołów i cynk. Górna Kranjska ma najwięcej gałęzi przemysłu, wśród których są produkty z drewna, lnu, wełnianych rzeczy i koronek (w Idrija), dzwonki, słomkowe kapelusze, wyroby z wikliny i tytoń. W 1910 r. koleje objęły były południe, książę Rudolf, Bohinjska, Kamniska, Dolenjska i Vrhniska. Głównymi miastami są: Kamnik, Kranj, Tržič, Vrhnika, Vipava, Idrija (która ma najbogatszą kopalnię rtęci na świecie), Turjak, Ribnica, Metlika, Novo Mesto, Vače (słynie z prehistorycznego cmentarza). Średnia temperatura na wiosnę wynosi 56 ° F (13 ° C); w lecie, 77 ° F (25 ° C); jesienią 59 ° F (15 ° C), a zimą 26 ° F (−3 ° C). W 1910 r. mieszkańcami było 95% Słoweńców, pokrewni Chorwatom; pozostali to Niemcy, 700 Chorwatów i Włosi. W okręgach Gottschee i Črnomelj mieszkają mieszkańcy Białej Carnioli (slow. Bela Krajina), pośredni między Chorwatami a Słoweńcami. Połowa Niemców mieszka w Gottschee, 5000 w Lublanie, 3500 w Novo Mesto i 1000 w Radovljica. Niemcy w Gottschee zostali osiedleni przez hrabiego Ortenburga w XIV wieku i zachowali swój tyrolski niemiecki dialekt. Historia Przegląd Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Longobardowie osiedlili się w Kranjsku, a następnie około VI wieku naszej ery pojawili się Słowianie. W ramach Świętego Cesarstwa Rzymskiego obszar ten był z powodzeniem rządzony przez bawarską, frankońską i lokalną szlachtę, a ostatecznie przez austriackich Habsburgów prawie nieprzerwanie od 1335 do 1918 r., Choć nękany przez liczne najazdy Turków i bunty miejscowych mieszkańców przeciwko Habsburgom rządzą od XV do XVII wieku. Od około 900 r. Do XX wieku klasy rządzące w Kranjsku i obszary miejskie posługiwały się językiem niemieckim, a chłopstwo - słoweńskim. Stolica Kranjska, pierwotnie zlokalizowana była w Kranj (Krainburg), została na krótko przeniesiona do Kamnika (Stein), a ostatecznie do obecnej stolicy Słowenii, Lublany (niem. Laibach). Chronologia IV wiek: germańskie osady Herulów (lub „Heruli”). V wiek: germańskie osady Longobardów. VI wiek: osady słoweńskie. VIII wiek: Carniola część imperium Karola Wielkiego. X wiek: Carniola to osobny kraj. 1278: Śmierć Ottokara II] króla Czech. Carniola wchłonięta przez królestwa Habsburgów. XIV wiek: prowincja pod władzą Alberta III. XV-XVI wiek: spustoszenia Turków. 1527–1564: Postęp reformacji w Carnioli. 1564: Śmierć Ferdynanda I, Świętego Cesarza Rzymskiego. Carniola pod władzą Karola II Styryjskiego. Rozpocznynają się prześladowania religijne. 1763: Administracja polityczna „Wewnętrznej Austrii” scentralizowana w Gratzu. 1790: Władza Leopolda II, Świętego Cesarza Rzymskiego. Częściowe ożywienie autonomii. 1797: Pierwsza francuska inwazja. 1805: Druga inwazja francuska. 1809: Pokój w Schönbrunn. Carniola pod panowaniem francuskim. 1814: Kongres Wiedeński. Carniola przywrócona Austrii. Starożytność i średniowiecze Stara słowiańska Carniola ok. 800 AD Przed przybyciem Rzymian (ok. 200 pne) Taurisci mieszkali na północy Kranjska, Pannonianie na południowym wschodzie, Japodowie lub Karnowie, plemię celtyckie na południowym zachodzie.. Kranjska (Carniola) wchodziła w skład rzymskiej prowincji Panonia; północna część została przyłączona do Noricum, południowo-zachodnia i południowo-wschodnia część, z miastem Aemona do Wenecji i Istrii. W czasach Augusta cały region od Aemony po rzekę Kulpę (Culpa) przylega do prowincji [https://en.wikipedia.org/wiki/Pannonia_Savia Savia. Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego (476) Kranjska została włączona do Królestwa Włoch Odoakera, a następnie w 493 r., pod rządami Teodoryka, stanowiła część Królestwa Ostrogotów. Pomiędzy górną Sawą i Soczą (Sočą) żyli Carni, a pod koniec VI wieku Słowianie osiedlili region zwany przez łacińskich pisarzy Carnią lub Carniolą, co znaczy „mała Carnia”; czyli część większej Carni. Nazwa łacińska została później zapożyczona z języka słowiańskiego, zmieniając się w Kranjska, a w niemiecki jako Chrainmark, Krain. Nowi mieszkańcy, o których współczesna historiografia często określa się mianem alpejskich Słowian, zostali poddani Awarom, ale około 623 roku wstąpili do słowiańskiego związku plemiennego Samona. Po śmierci Samona w 658 r. ponownie byli pod rządami Awarów, ale najprawdopodobniej cieszyli się częściową autonomią. Marchia Karniolia Mark Krain (Marchia Karnioli) znajdowało się na południowym wschodzie X-wiecznego Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jego imiennikiem i stolicą był Krainburg (obecnie Kranj). Karniola była rządzona przez Franków od ok. 788 roku i została schrystianizowana przez misjonarzy z Patriarchatu Akwilei i innych. Gdy Karol Wielki ustanowił margarbstwo Friuli, dodał do niej część Karnioli. Po podziale Friuli stała się niezależnym margrabstwem, mającym własnego słowiańskiego margrabiego zamieszkałego w Kranju, podlegająccego najpierw gubernatorowi Bawarii, a po 976 r. książętom Karyntii. Henryk IV przekazał ją Patriarchatowi z Akwilei (1071) i utworzył Patriarchalna państwo Friuli. Kilka źródeł z okresu średniowiecza sugeruje, że istniała wspólna tożsamość karantańska (to znaczy karyncka), która powoli zanikała po XIV wieku i została zastąpiona regionalną tożsamością karniolską. W średniowieczu Kościół posiadał wiele majątku w Karnioli, a zatem w 974 r. W Górnej i Dolnej Karnioli biskup Freising został w 974 r. feudalnym panem miasta Škofja Loka, biskup Brixen trzymał Bled i majątek w dolinie Bohinj, a biskup Lavant otrzymał [5]. Wśród świeckich potentatów książęta Meranu, Gorycji, Babenbergu i Zilli trzymali włości przekazane im w lenno przez patriarchów Akwilei. Książęta rządzili prowincją przez prawie pół wieku. W końcu Karniola otrzymał lenno za zgodą patriarchy Fryderyka II, który uzyskał tytuł księcia w 1245 roku. Następcą Fryderyka został Ulrich III, książę Karyntii, który poślubił Agnes z Andechs, poprzednią żonę Fryderyka i obdarzył kościoły i klasztory, założył rządową mennicę w mieście Kostanjevica, a ostatecznie (w 1268 r.) poddał się całą swoją posiadłością oraz władztwem nad Karyntią i Karniolą Ottokarowi II, królowi Czech. Księstwo Krainy Herb Księstwa Krainy. Ottokar został pokonany przez Rudolfa I Habsburga, a na spotkaniu w Augsburgu w 1282 r. przekazał lenno jego synom Albrechtowi i Rudolfowi z prowincji Karniola, ale dzierżawi ją Meinhard, hrabia Gorycja-Tirol. Książę Henryk Karyncki, także król Czech przejął Karniolę; książęta austriaccy twierdzili, że są następcami królestwa czeskiego. Po śmierci Henryka 1335 r. król Czech Jan, zrzekł się swoich roszczeń, a Albrecht, książę Austrii, otrzymał Karniolę; została ogłoszona księstwem przez Rudolfa IV w 1364 roku. Cesarz Fryderyk III zjednoczył Górną, Dolną i Środkową Karniolę jako Metlikę i Pivkę w jednym księstwie. Związek rozczłonkowanych części został ukończony do 1607 r. Historia kościelna We wczesnych czasach chrześcijańskich księstwo podlegało metropolitom z Akwilei (którzy zostali Patriarchami), Syrmium i Salony. W wyniku imigracji pogańskich Słoweńców takie rozwiązanie nie było trwałe. Po przyjęciu chrześcijaństwa w VII i VIII wieku Karol Wielki przekazał większą część Karnioli Patriarchatowi Akwilei, a resztę diecezji w Trieście. W 1100 r. ten patriarchat został podzielony na pięć archidiakonatów, z których Kraina był jednym. Diecezja Lublana (Laibach) została założona przez cesarza Fryderyka III w dniu 6 grudnia 1461 r. Był to na polecnie papieża. Zostało to potwierdzone przez bullę papieża Piusa II z 10 września 1462 r. Nowa diecezja składała się z części Górnej Karnioli, dwóch parafii w Dolnej Karnioli oraz części Dolnej Styrii i Karyntii; pozostała część Karnioli została przyłączona do Akwilei, później do Gorycji i Triestu. Uwagi  ↑ 1 Słoweńska wymowa: [ˈkɾàːnska].  ↑ 2 Chorwacka wymowa: [krâːɲskaː].  ↑ 3 W zakresie jego rozwiązania. Przypisy Dalsze czytanie Dimitz, August (2013) [1875], History of Carniola: From Primeval Times to the death of Emperor Frederick III (1493), I, Witter, Andrew J., translator, Slovenian Genealogical Society International, ISBN 978-1-48360-408-4. Dimitz, August (2013) [1875], History of Carniola: From the Accession of Maximilian I (1493) to the Year 1813, II, Witter, Andrew J., translator, Slovenian Genealogical Society International, {{ISBN|isbn=978-1-48360-410-7}]. Dimitz, August (2013) [1875], History of Carniola: From the Accession of Archduke Karl to Leopold I (1564–1657), III, Witter, Andrew J., translator, Slovenian Genealogical Society International, ISBN 978-1-48360-412-1. Dimitz, August (2013) [1875], History of Carniola: To the end of French Rule in Illyria (1813), IV, Witter, Andrew J., translator, Slovenian Genealogical Society International, ISBN 978-1-48360-417-6. Linki zewnętrzne Slovenian Genealogical Society International, Inc. Announcement of publication of English translation of History of Carniola by August Dimitz from 1875 The Balkans 1815–1859 (Map) – Carniola in 1849 Zobacz także Bitwa pod Sisak Wewnętrzna Austria Marchia Karnioli

Kranjska Kraina (pol.) Carniola (wł.) Krain (niem.) ← 1040-koniec → Bandera Stolica Kranj (Krainburg) Język oficialny Kraina Religia nieznana Rząd księstwo Historia  • Ustanowiony 1040  • Rozwiązanie koniec Waluta nie wiem Tradycyjne regiony Słowenii   1 Słoweńskie Wybrzeże   2a Karniola Górna   2b Karniola Średnia   2c Karniola Dolna   3 Słoweńska Karyntia   4 Słoweńska Styria   5 Prekmurje