III wojna austriacko-turecka

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[3]	[4]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku chorwackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku chorwackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[5]	[6]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka III wojna austriacko-turecka (1593-1606) – wojna pomiędzy cesarzem Rudolfem II jako królem Węgier a imperium osmańskim; jeden z serii konfliktów o panowanie na Węgrzech pomiędzy Habsburgami a Turkami. W 1591 konflikt graniczny pomiędzy bejlerbejem Serbii Hassanem Paszą a banem Chorwacji Tomaszem Erdődym doprowadził do najazdu tego pierwszego na ziemie chorwackie, podlegające królowi węgierskiemu. Cesarz Rudolf II zaprzestał płacenia Turkom trybutu z Węgier. W 1593 armia cesarska pod dowództwem gen. Ruprechta Eggenberga pokonała siły Hassana Paszy pod Šišakiem, a bej zginął w walce. W 1595 ruszyła wyprawa turecka pod wodzą wielkiego wezyra Sinana Paszy, który miał przywrócić porządek w naddunajskich lennach sułtana. Turcy zostali jednak pokonani w bitwie pod Giurgiu i musieli się wycofać. W 1595 zmarł sułtan Murad III i na tron wstąpił jego syn, Mehmed III. Nowy, dynamiczny władca postanowił poprowadzić nową kampanię na Węgrzech. W 1596 zdobył Eger i pokonał armię arcyksięcia Maksymiliana Habsburga (brata Rudolfa II) w bitwie pod Mezőkeresztes. W latach 1597-1600 walki toczyły się ze zmiennym szczęściem, obie strony zajmowały i traciły węgierskie twierdze. W 1599 hospodar wołoski Michał Waleczny podbił Mołdawię i Transylwanię tworząc państwo niezależne względem Cesarstwa, Rzeczypospolitej Obojga Narodów i imperium osmańskiego. W 1600 uległ jednak wojskom cesarza w bitwie pod Mirăslău. Mołdawię i Wołoszczyznę zajęli Polacy, a gdy ci się wycofali, wkroczyli tam Turcy. Transylwania opanowało wojsko cesarskie. Michał Waleczny, przegnany przez Turków, uciekł do Austrii i uzyskał schronienie u cesarza. W 1601 w Transylwanii wybuchło powstanie Zygmunta Batorego przeciw panowaniu Habsburgów i ich polityce kontrreformacji. Zostało stłumione, ale w 1604 wybuchło na nowo pod wodzą Stefana Bocskaya. Powstańcy zwyciężyli w bitwie pod Almosd. Bocskay zawarł z wielkim wezyrem tureckim Lala Mehmedem Paszą układ, na mocy którego sułtan miał przyznać księciu siedmiogrodzkiemu tytuł króla Węgier. W latach 1603 i 1605 tureckie najazdy dotarły aż na ziemie austriackie i styryjskie. Kolejne sukcesy Turków spowodowały zwrot w polityce Bocskaya. W 1606 podpisał z nowym królem Węgier, Maciejem Habsburgiem (bratem Rudolfa II), pokój w Wiedniu. Na jego mocy Bocskay zrzekł się roszczeń do tytułu królewskiego, zachował Transylwania i uzyskał od Habsburgów nowe nabytki na Węgrzech, w tym Tokaj i Szatmar. Habsburgowie zobowiązali się przestrzegać węgierskich praw i wolności religijnych. W listopadzie 1606 Habsburgowie zawarli z imperium osmańskim pokój w Zsitvatörök. Cesarz miał zapłacić jednorazową kontrybucję, ale został zwolniony z corocznego trybutu. Sułtan przejął zdobyte twierdze Kanizsę i Eger, a Habsburgowie Nograd i Nacz. Pokój w Zsitvatörök nie uregulował problemów Węgier i nie mógł uchronić ich przed następnymi wojnami. Konflikt istniał tak długo, jak Węgry pozostawały podzielone między króla z rodu Habsburgów, sułtana tureckiego i księcia siedmiogrodzkiego. Sami Węgrzy byli wrogo nastawieni zarówno do władców niemieckich, jak i Turków.

Wojna austriacko-turecka 1593-1606 Langer Türkenkrieg (niem.) 1593-1606 Osmanli-Avusturya Savaşi (tur.) — Wojny austriacko-tureckie Long War Fifteen Years' War of Hungary — Czas 29 lipca 1593 – 11 listopada 1606 (13 lat, 3 miesiące, 1 tydzień i 6 dni) Miejsce Węgry, Wołoszczyzna, Półwysep Bałkański Terytorium Wołoszczyzna, Węgry, Bałkany (Chorwacja, Bośni i Hercegowina, Serbia) Wynik Zawarcie pokoju Ottoman victory Treaty of Vienna (1606) Strony konfliktu Święte Cesarstwo Rzymskie Austria Elektorat Saksonii Wielkie księstwo Toskanii Księstwo Ferrary Księstwo Mantui Księstwo Karnioli Królestwo Węgier ??? Królestwo Węgier Królestwo Chorwacji (Habsburg) Rycerze św. Stefana Księstwo Sabaudii Królestwo Francji Hiszpania Wołoszczyzna Mołdawia Hetmanat Kozacki Serbscy Hajducy Państwo Papieskie Księstwo Transylwanii Imperium Osmańskie Chanat Krymski Horda Nogajska Dowódcy Rudolf II Hermann Christof von Russwurm Karl von Mansfeld Giorgio Basta Ivan II. Dražković Austria Ruprecht von Eggenberg Vincenzo I Gonzaga Mihai Viteazul † István Bocskai Starina Novak Murad III, sułtan Mehmed III, sułtan Ahmed I, sułtan Koca Sinan Paşa Cigalazade Yusuf Sinan Paşa Lala Mehmed Paşa Tiryaki Hasan Paşa Damat Ibrahim Paşa Telli Hasan Paşa † Siły 160.000 – 180.000 ponad 300.000 ludzi Straty nieznane, ciężkie nieznane, ciężkie Wojny osmańsko-habsburskie 1521–26  ♦  magyar belháború  ♦  1529–33  ♦  1540–47  ♦  1550–58  ♦  várháborúk kora  ♦  1560–64  ♦  1565–68  ♦  vitézi portyák ♦  Békés-felkelés  ♦  hosszú háború (1591–1606)  ♦  Bocskai-felkelés  ♦  erdélyi belháború ♦  1612–13  ♦  1636  ♦  1657–62  ♦  Szejdi-dúlás  ♦  1663–64  ♦  bujdosó felkelések  ♦  Thököly-felkelés  ♦  a török kiűzése  ♦  a Szent Liga háborúja  ♦  1716–18  ♦  utolsó tatárjárás (1717)