Ménfői csata

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

Henryk III, cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Sámuel, król Węgier
Péter Orseolo oddaje Węgry jako lenno Henrykowi III, cesarzowi Świętego Cesarstwa Rzymskiego

Ménfői csata (pol. Bitwa pod Ménfő) miała miejsce w 1044 roku na polu pod Ménfő pomiędzy wojskami węgierskimi i niemieckimi i zakończyła się klęską Węgrów. Król Węgier Sámuel uciekł z pola bitwy, ale został schwytany i zabity podczas ucieczki.

Historia

W roku 1041 wśród węgierskich panów wybuchł spisek i bunt przeciwko Péterowi Orseolo, a spośród nich na króla wybrany został ispán Aba, znany pod chrześcijańskim imieniem Sámuel.[1] Jako były wróg Piotra uciekł na dwór Henryka III.[2] Henryk próbował wykorzystać spór o tron, który wybuchł w Królestwie Węgierskim, do odwetu za straty poniesione w 1030 roku i uczynienia Węgier wasalem Cesarstwa Niemiecko-Rzymskiego, dlatego też wspierał Piotra w odzyskaniu tronu.

Sámuel po raz pierwszy próbował zawrzeć pokój za pośrednictwem ambasadorów Henryka III i po niepowodzeniu tej próby w 1042 r. wdarł się na tereny austriackie i karynckie, aby spalić plac apelowy przed wojskami Henryka. Jednak jego wycofujące się wojska z łupami i jeńcami zostały zaatakowane i rozgromione. Następnie wojska Henryka wdarły się do kraju na północ od Dunaju i zajęły Nitrę, ale po wycofaniu się Henryka Sámuel odbił ten obszar.

W 1043 r., po kolejnej nieudanej próbie zawarcia pokoju przez Samuela, wojska Henryka i Piotra zaatakowały ponownie, tym razem na południe od Dunaju, jednak atak utknął na bagnistym terenie. Aba w swojej nowej ofercie pokojowej zrzekł się zajmowanych w 1030 r. terenów pomiędzy Lajtą a Fischą oraz pola Morva, jednak zawarty w ten sposób pokój znacząco przyczynił się do utraty przez niego popularności w kraju wśród wybierających go panów.

Sámuel, nie chcąc krwawej rozgrywki, chcąc zapobiec powstaniu kolejnego spisku i buntu na skutek utraty popularności, według kroniki Simona Kézaia, uwięził 50 szlachciców podejrzanych o spisek i zamordował ich wraz ze swoimi zwolennikami. Tę rozgrywkę wykorzystał Henryk III to jako pretekst do zerwania pokoju zawartego rok wcześniej i przeprowadzenia kolejnego niemieckiego ataku.

Przebieg bitwy

W 1044 roku oddziały Henryka III i Pétera zaatakowały tą samą trasą co rok wcześniej, lecz teraz Węgrzy walczący po stronie niemieckiej pomogli im przedostać się przez bagniste tereny i dzięki temu armia bez problemu mogła pokonać brody. Aba próbował zatrzymać armię niemiecką w pobliżu Győr, niedaleko Ménfő.[3] Liczebność armii niemieckiej i węgierskiej była w przybliżeniu taka sama, ale po stronie niemieckiej walczyli także Węgrzy i armia Aby nie była zjednoczona, ponieważ część panów, którzy go wybrali, ponownie stanęła po stronie Piotra. Ten ostatni czynnik okazał się decydujący o wyniku bitwy, gdyż część armii Aby uciekła, a Aba musiał uciekać z pola bitwy.[4]

Konsekwencje

Abá został schwytany i zabity w wiosce podczas ucieczki,[5] więc Péter – przy wsparciu Henrika – wkroczył do Fehérvár i odzyskał tron ​​węgierski.[6]

Źródła

Bitwa pod Ménfő
Ménfői csata (węg.)
Sámuel i Orseolo Péter walczący o tron
ilustracja
Bitwa pod Ménfő. Miniatura w Kronice Képes. Po prawej stronie obrazu Henryk III cesarz niemiecko-rzymski dziękuje za zwycięstwo, po lewej stronie żołnierz dokonuje egzekucji króla wegierskiego Samuela
Czas 5 lipca 1044
Miejsce Ménfő, Królestwo Węgier
Wynik zwycięstwo niemieckie
Strony konfliktu
 Święte Cesarstwo Rzymskie Bawarczycy, Węgrzy  Królestwo Węgier
Dowódcy
{{{link alias}}} Henryk III
Orseolo Péter
{{{link alias}}} Sámuel Abá 
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane

Przypisy

  1. „...szlachta i szlachta kraju za radą biskupów zebrała się przeciwko Piotrowi, pilnie szukając, czy uda im się znaleźć kogoś z rodziny królewskiej, kto byłby w stanie rządzić krajem i wyzwolić ich spod tyranii Piotra. A ponieważ w kraju nie było możliwości znalezienia takiej osoby, swoim królem uczynili ispána imieniem Aba, męża siostry króla św. Istvána. - Kézai Simon mester Magyar Krónikája
  2. „Widząc, że Piotr wypadł z pomocy Węgrów, pobiegł do cesarza Henryka w Bawarii, prosząc o pomoc dla siebie.” - Kézai Simon mester Magyar Krónikája
  3. „A magyarok tehát kik a császárral és Péter királylyal valának, a császár seregét fölvezeték a Répcze folyó mellett, s egész éjjel lovagolva nap keltekor mind a két folyón könnyű gázlón átkelének.” - Kézai Simon mester Magyar Krónikája
  4. „Zwycięstwo należało do króla Aby, gdyby tylko część Węgrów pozostających w przyjaźni z Piotrem nie rzuciła flag na ziemię i nie uciekła. Tak więc, po długiej i zaciętej walce, w końcu, ufając w pomoc Bożą, cesarz zwycięża.” - Kézai Simon mester Magyar Krónikája
  5. „A król Aba biegnie w stronę Cisy i zostaje zabity przez Węgrów, których był władcą, we wsi, w starej stodole i pochowany obok kościoła.” - Kézai Simon mester Magyar Krónikája
  6. „Po zwycięstwie cesarz wylądował w Székes-Fejérvár, gdzie zwrócił kraj Piotrowi...” - Kézai Simon mester Magyar Krónikája

Zobacz także

Bibliografia

  • Magyarország története Előzmények és magyar történet 1242-ig, Akadémiai Kiadó, Budapest, 1987, ISBN 963-05-1518-0

Więcej informacji

  • Kézai Simon mester Magyar Krónikája a Magyar Elektronikus Könyvtárból
  • Négyesi Lajos: A ménfői csata, 1044. július 5.; Ménfőcsanaki Népfőiskola, Ménfőcsanak, 1994
  • Németh István: A ménfői csata. Orseolo Péter és Aba Sámuel kora a források tükrében; Romanika, Bp., 2022