Matko Talovac

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Notka

Matko Talovac lub Matija Talovac[1] (pol. Mateusz Talovac, węg. Tallóci Matkó, serb. Матија Таловац, łac. Mathkoni de Thallowcz[2]) (* nieznana, † 1445), chorwacki szlachcic, ban całej Slawonii. Pochodził z wyspy Korčula i był obywatelem Dubrownika. Należał do rodziny Talovac, wpływowej w regionie Cetina w XV wieku. [3] Od posiadłości Topolovica (Thallowch, Talloca) na Podravinie (krainie nad Drawą), podarowanej mu przez króla Zygmunta, nazwany został w 1434 de Thallowcz lub Talovac.[4]

Matko miał trzech braci:

Jego brat Jovan (lub Ivan) został opisany jako Serb. [6][7][8]

Życiorys

Matko służył na dworze serbskiego despota Stefana IV Lazarevica. Przybył na Węgry wraz z Jerzym I Brankovićiem. W 1428 r. po oblężeniu Galambóc pomógł przekroczyć Dunaj uciekającemu królowi Zygmuntowi Luksemburskiemu, za co król obdarzył go i jego rodzinę majątkiem. [9] W 1430 roku został kasztelanem cytadeli Kovin. W latach 1430–1431 był ispánem komitatu Csanád. W 1434 r. został przeorem Vrany. Był ispánem Zagrzebia i żupanem diecezji zagrzebskiej w latach 1433–1438 oraz w latach 1441–44. Był także kasztelanem węgierskiego Belgradu[10]. Na tym stanowisku, po jego odejściu, zastąpili go bracia Jan i Frank.

Matko odegrał ważną rolę w przywróceniu do władzy króla Bośni Tvrtki II i odzyskaniu zamków bośniackich, w tym Jajce. W latach 1435–45 pełnił funkcję bana całej Slawonii [3], a od 1436 r. aż do śmierci bana Dalmacji i Chorwacji. Jego banowanie to burzliwy okres najazdów tureckich i waśni feudalnych. Na rozkaz króla walczył z księciem Iwanem VI. Frankapanem w konflikcie o spadek po cetyńskich książętach Nelipićiach. W chwili śmierci króla Zygmunta był także ważnym uczestnikiem aresztowania Barbary Cylejskiej, królowej Węgier.

Otrzymując olbrzymi majątek z darów królewskich, bracia Talovc byli przez pewien czas najpotężniejszymi możnowładcami Chorwacji, Dalmacji i Słowenii. Ich rządy rozciągały się od Belgradu po Senj i od Drawy po Neretwę.

Przypisy

  1. Rattkay, Juraj (2001). na kraljeve i banove: Kraljevstava Dalmacije, Hrvatske i Slavonije. Hrvatski institut za povijest. str. 180. ISBN 978-953-6324-21-7.
  2. Monumenta hungariae historica: Magyar történelmi emlékek. Okmánytárak. 1910
  3. Pregled istorije jugoslovenskih naroda: Ot najstarijih vremena do 1848. Zavod za izdavanje Republike Scbije. 1960. str. 105.
  4. Opća enciklopedija, str. 125.
  5. Opća i nacionalna enciklopedija u 20 svezaka, str. 203.-204.
  6. Kanitz, Felix Philipp (1904). Das königreich Serbien und das Serbenvolk. B. Meyer. p. 9. "...den ragusanischen Serben Jovan Talovac..."
  7. Stojković 1893, s. 30.
  8. Paunović, Marinko (1968). Beograd: večiti grad. N.U. "Svetozar Marković,". p. 251. "... према Београду, којег је бранио дубровачки Србин Јован Таловац."
  9. Elezović & Škrivanić 1956, str. 22.
  10. Летопис Матице српске. У Српској народној задружној штампарији. 1913. str. 421.

Literatura

Matko Talovac
Matija Talovac
Mateusz Talovac
Tallóci Matkó (węg.)
Матија Таловац (serb.)
Mathkoni de Thallowcz (łac.)
Ban całej Slawonii
Okres 1436
1444
Poprzednik Cillei II. Hermann
Następca Szécsi Miklós
Dane biograficzne
Ród Talovci
Pochodzenie chorwackie
Państwo Królestwo Węgier
w unii personalnej
z Królestwem Chorwacji
Wyznanie rzymskokatolickie
Urodziny data nieznana
Śmierć 1445
Ojciec nieznany
Matka nieznana
Rodzeństwo Franko
Ivan
Petar