Władysław Opolczyk

Strona	Autorzy	Nota
[2]	[3]	Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Poprzednik: Palatyn Królestwa Węgier (1367-1372) Następca: Kont Miklós Lackfi I. Imre Władysław Opolczyk zwany Naderspan (ur. pomiędzy 1326 a 1332, zm. 18 maja 1401 w Opolu) – książę opolski w latach 1356–1401 (jako lennik czeski, do 1370 formalne współrządy z braćmi), 1367–1372 palatyn węgierski, 1368–1372 w Lublińcu, 1370–1392 w ziemi wieluńskiej i Częstochowie, od 1370 (dożywotnio) w Bolesławcu, 1372–1378 Namiestnik na Rusi Halickiej, 1375–1396 w Pszczynie, w 1378 wielkorządca Polski 1385–1392 w Karniowie, 1378–1392, książę dobrzyński i kujawski (jako lennik Polski), od 1383 w Głogówku, 1382–1385 regent w Strzelcach i Niemodlinie, od 1396 w księstwie opolskim tylko formalnie. Genealogia Herb Władysława Opolczyka według Herbarza Geldrii Władysław pochodził z dynastii Piastów. Był najstarszym synem księcia opolskiego Bolka II i Elżbiety świdnickiej (wnuczki Władysława Łokietka). Jeszcze za życia ojca zmarłego w 1356 r. Władysław, chcąc zdobyć doświadczenie polityczne, wyjechał na Węgry, gdzie ok. 1353 r. ożenił się z Elżbietą, córką hospodara wołoskiego Mikołaja Aleksandra Besaraba. Wielka polityka Władysława Opolczyka u boku Andegawenów Wielką karierę polityczną Opolczyk rozpoczął w połowie lat sześćdziesiątych XIV w. wiążąc swoją fortunę z dworem króla węgierskiego Ludwika. Już w 1364 r. Władysław wziął udział w orszaku węgierskim w słynnym zjeździe władców w Krakowie. O wiele ważniejszą jednak misję miał Władysław do wypełnienia dwa lata później, kiedy z polecenia Ludwika negocjował warunki ożenku bratanicy Andegawena z Wacławem IV Luksemburgiem. Wierna służba Andegawenom zaowocowała bardzo szybko i już na początku 1367 r., w związku ze zmianą polityki Węgier z uwagi na spodziewaną sukcesję w Polsce, Ludwik zdecydował się mianować Władysława palatynem, co uczyniło księcia opolskiego najważniejszym po królu człowiekiem w państwie. Do kompetencji Władysława należały przede wszystkim szerokie uprawnienia sądownicze, od których odwołać się można było tylko u samego króla. Na pełnionym urzędzie Opolczyk wykazywał duże zaangażowanie i zdolności, zwołując w ciągu pięciu lat rządów trzydzieści cztery congregatio generalis, na których załatwiano sprawy sądowe. Nie bez znaczenia oczywiście były olbrzymie dochody, jakie wpływały do kieszeni opolskiego władcy, jako palatynowi bowiem przysługiwało mu dwie trzecie wnoszonych przez petentów opłat, jak i kar zasądzanych przez sąd. Śmierć Kazimierza Wielkiego. Otrzymanie lenn w Polsce W okresie sprawowania urzędu palatyna książę opolski nie zaniedbywał również polityki zagranicznej biorąc udział m.in. w wyprawie do Bułgarii w 1368 r. W 1370 r. wobec śmierci Kazimierza Wielkiego Opolczyk wziął udział w przygotowaniach gruntu pod objęcie tronu polskiego przez Ludwika. Doprowadził również do obalenia testamentu Kazimierza Wielkiego w jego punktach dotyczących Kaźka Słupskiego i nieślubnych synów króla. Dokonania Piastowicza zostały docenione w postaci otrzymanej od władcy węgierskiego jako lenno ziemi wieluńskiej oraz zamków Bolesławiec, Stara Brzeźnica, Krzepice, Olsztyn, Bobolice wraz z przynależnymi im ziemiami stanowiących łącznik pomiędzy Małopolską i niespokojną Wielkopolską, w której istniała opozycja sprzeciwiająca się władzy Ludwika Węgierskiego. Nowy nabytek i ciągłe zaangażowanie się w sprawy wielkiej polityki skłoniły Władysława do ostatecznego rozwiązania sprawy księstwa opolskiego. W 1370 r. Opolczyk wydzielił jedynemu pozostałemu przy życiu bratu Bolkowi III odziedziczone właśnie po stryju Albercie księstwo ze stolicą w Strzelcach Opolskich, sam zachowując władzę w ziemi opolskiej. W 1371 r. Władysław stanął na czele wyprawy zbrojnej skierowanej przeciwko Luksemburgom (doszło do strasznego spustoszenia Moraw), co nie przeszkodziło stanąć mu rok później na czele misji mediacyjnej mającej rozstrzygnąć spór pomiędzy Karolem IV a Ludwikiem Węgierskim. Otrzymanie namiestnictwa ziemi halickiej W październiku 1372 r. niespodziewanie książę opolski został pozbawiony niezwykle dochodowego urzędu palatyna. Wprawdzie Władysław zachował większość posiadanych na Węgrzech z tego tytułu dóbr i zamków, lecz znaczenie polityczne księcia znacznie spadło. Swoistą rekompensatą było uczynienie Opolczyka namiestnikiem z rąk węgierskich na Rusi Halickiej. Również na tym nowym stanowisku Piastowicz sprawdził się znakomicie przyczyniając się do rozwoju gospodarczego powierzonych mu terytoriów. Pod szczególną opieką Władysława znalazł się zwłaszcza Lwów, który właśnie w tym okresie ostatecznie prześcignął znaczeniowo pobliski Halicz. Jedynymi poważnymi zgrzytami związanymi z jego namiestnictwem był fakt popierania na Rusi kościoła katolickiego, co siłą rzeczy nie mogło się podobać miejscowym bojarom. Za radą Władysława doszło zapewne w 1374 r. do wydania przez króla węgierskiego przywileju ziemskiego dla szlachty w Koszycach, który miał zapewnić następstwo po Ludwiku jego córkom. W tym samym roku wziął udział w wyprawie do Mołdawii. W 1375 roku lokuje miasto Jarosław, a rok później Lubaczów. W lecie 1377 roku wziął udział z królem Ludwikiem i rycerstwem małopolskim i śląskim w wyprawie przeciwko Litwinom, w trakcie której zdobyto Bełz, Chełm, Horodło, Grabowiec i Sewołoż. Krótkotrwałe rządy Władysława jako wielkorządcy Polski. Uzyskanie od Ludwika Andegaweńskiego dzierżaw kujawskich W 1378 r. ze związku z wydarzeniami, jakie miały miejsce w Krakowie (pogrom Węgrów i wyjazd oburzonej Elżbiety Łokietkówny z kraju) Ludwik zdecydował się odwołać Opolczyka z Rusi i mianować go na opróżnione stanowisko wielkorządcy Polski. Na stanowisku tym Władysław nie wytrwał zbyt długo na skutek oporu szlachty polskiej niezadowolonej z zaangażowania księcia w sprawę zapewnienia dziedzictwa po Ludwiku jego córkom, oraz obarczanie go współwiną za oderwanie od Polski na rzecz Węgier Rusi Halickiej. Pieczęć konna Władysława Opolczyka z 1378 Jako odszkodowanie za nie zrealizowane ambicje Opolczyk otrzymał od władcy węgierskiego ziemię dobrzyńską, oraz część Kujaw z Bydgoszczą, Inowrocławiem i Gniewkowem. Otrzymane w 1379 r. terytoria leżały nad granicą z zakonem krzyżackim, z którym książę opolski wszedł wkrótce w bliskie kontakty, pozwalając m.in. na ściganie przez rycerzy krzyżackich w granicach swojego władztwa przestępców. Obejmując księstwa na Kujawach Władysław wdarł się w spór o finanse z biskupem płockim Dobiesławem Sówką, co spowodowało nawet obłożenie księcia klątwą kościelną, uchyloną rok później przez arcybiskupa gnieźnieńskiego. Jedną z form zadośćuczynienia Władysława była fundacja klasztoru paulinów w 1382 r. w Częstochowie na wzgórzu, nazywanym od 1388 r. Jasną Górą. Książę nadał zakonnikom dwie wsie oraz dziesięcinę celną i zbożową. Władca pragnął z klasztoru uczynić centrum religijne księstwa, dlatego w 1384 r. sprowadził z ruskiego Bełza cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który już wtedy cieszył się wielką sławą. Władysław Opolczyk złożył go w klasztorze 31 sierpnia 1384 r. W 1382 roku otrzymuje od Ludwika Węgierskiego zamek w Ostrzeszowie wraz z okolicami. W 1382 r. w krótkim odstępie czasu zmarli: młodszy brat Władysława książę strzelecki Bolko III pozostawiając czwórkę nieletnich synów, oraz bezpotomnie książę niemodliński Henryk. Zgony te umożliwiły Władysławowi rozszerzenie swoich wpływów na Górnym Śląsku poprzez objęcie rządów namiestniczych Strzelcach i Niemodlinie (dziedziczonym przez bratanków po Bolku III) i bezpośrednich w Głogówku. Opolczyk zajął się również karierą kościelną swojego najstarszego bratanka Jana zwanego Kropidłem starając się z powodzeniem, mimo jego młodego wieku, o godność biskupa poznańskiego. Śmierć Ludwika Węgierskiego. Stosunki z Władysławem Jagiełłą Wcześniej, bo 10 września 1382 r. umarł możny protektor opolskiego Piasta Ludwik Węgierski. Podczas nastałego bezkrólewia pomimo wcześniejszego poparcia udzielonego sprawie następstwa córek zmarłego władcy Władysław wystąpił ze swoją własną kandydaturą do korony królewskiej. Wkrótce zdał sobie jednak sprawę, ze swojej niepopularności wśród polskich możnych, wobec czego poparł (w związku z upadkiem projektu małżeństwa Jadwigi Andegaweńskiej z Wilhelmem Habsburgiem) kandydaturę Siemowita IV płockiego. W 1382 r. książę sprowadził na Jasną Górę pierwszych paulinów i nadał im liczne dobra. Jemu też jest przypisywane sprowadzenie Cudownego Obrazu Matki Boskiej z Bełza. Wbrew starszej literaturze obecnie raczej wyklucza się możliwość współpracy Opolczyka z Władysławem II Jagiełłą w pierwszym okresie jego rządów. Tym bardziej nie do przyjęcia są przypuszczenia, że w 1386 r. książę opolski został ojcem chrzestnym nowego króla Polski, bowiem już na początku roku następnego podczas wyprawy Jadwigi na Ruś Czerwoną Władysław, będący rzecznikiem interesów węgierskich i nowego króla Zygmunta Luksemburskiego (od 1387 r.), wezwał tamtejszą ludność do stawiania oporu przeciw wkraczającym oddziałom polskim. Do ostatecznego zerwania między Opolczykiem a Jagiełłą doszło w 1388 r., kiedy w związku z odebraniem przez króla Polski należącej do dzierżaw Władysława Bydgoszczy doszło do próby zamachu stanu i opanowania zamku na Wawelu. Pokonany i wzięty do niewoli przez starostę generalnego Sędziwoja z Szubina Opolczyk został zmuszony do tymczasowej rezygnacji ze swoich zamiarów. Władysław II Jagiełło zablokował też kandydaturę jego krewnego Jana Kropidły na stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Około 1390 roku dochodzi do zbliżenia Opolczyka z Jagiełłą, co spowodowało zajęcie przez Krzyżaków w październiku części dóbr Opolczyka w Ziemi Dobrzyńskiej. Jednocześnie Krzyżacy obiecują zwrócić Opolczykowi zamki, jeśli Opolczyk zwróci im pożyczone pieniądze lub jeśli zerwie porozumienie z Jagiełłą. Z braku środków Opolczyk zastawia swoją koronę książęcą w Toruniu. Współpraca z zakonem krzyżackim. Wojna z królem polskim i klęska planów Władysława W maju 1391 roku Władysław zastawił Krzyżakom zamek w Złotorii wraz z pięcioma pobliskimi wsiami za 6632 florenów węgierskich, co umożliwia mu odebranie z zastawu książęcej korony i wyjazd na węgierski dwór Zygmunta Luksemburskiego. Zastawienie zamku w Złotorii doprowadziło do konfliktu z Jagiełłą. Król zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa posiadania przez Opolczyka dzierżaw u granic z Krzyżakami i jego bliskie stosunki z bliskim Krzyżakom Zygmuntem Luksemburskim, wydał rozkaz pozbawienia go lenn na terytorium Polski, w związku z czym w sierpniu 1391 roku Krystyn z Ostrowa zajął Ziemię gniewkowską, a następnie całą Ziemię dobrzyńską z Dobrzyniem i Rypinem, oprócz zamku w Bobrownikach, który obronił się dzięki odsieczy krzyżackiej. Wojska królewskie w październiku zajęły wszystkie ziemie Opolczyka w ziemi wieluńskiej, sieradzkiej i krakowskiej, z wyjątkiem zamków w Bolesławcu i Ostrzeszowie. W lipcu 1392 r. Władysław Opolczyk zastawił Krzyżakom za 50 tys. florenów węgierskich swoje prawa do ziemi dobrzyńskiej, co spowodowało dalszą eskalację konfliktu z Jagiełłą, który uznawał, że Opolczyk nie miał do tego prawa. Opolczyk próbował też zachęcić wielkiego mistrza krzyżackiego Konrada von Wallenrode do planu rozbioru Polski pomiędzy zakon, Węgry i Czechy, jednak wobec nieprzygotowania Krzyżaków do konfliktu plan ten nie został zrealizowany. 3 listopada Opolczyk spotyka się w Ujvar z Zygmuntem Luksemburczykiem. W styczniu 1393 roku dochodzi do kolejnej wojny Jagiełły z Opolczykiem, który w wyniku oblężenia przez wojska królewskie traci w marcu zamek w Ostrzeszowie, oraz traci poparcie bratanków: Jana Kropidły, Bolesława IV i Bernarda, którzy podpisują rozejm z Jagiełłą. W lipcu obie strony podpisują rozejm w Nowym Mieście Korczynie. W sierpniu Spytek z Melsztyna i Jan z Tęczyna ruszają na Strzelce Opolskie, co doprowadza do podpisania rozejmu. W lutym 1394 roku oddziały Opolczyka nieskutecznie próbują odbić zamek Pławniowice na Górnym Śląsku, a w kwietniu obie strony podpisują rozejm. Władysław Opolczyk, rysunek Jana Matejki Ostatnie starcie Jagiełły z Opolczykiem miało miejsce w lipcu 1396 roku, kiedy wojska królewskie pod dowództwem Spytka z Melsztyna podjęły wyprawę na górnośląskie dzierżawy Opolczyka. Wobec zdobycia przez wojska królewskie Strzelec Opolskich, Gorzowa Śląskiego, Olesna, Lublińca i Bolesławca oraz pojawienia się armii królewskiej 6 sierpnia pod Opolem bratankowie Władysława (Bolesław IV, Bernard i Jan Kropidło) zdecydowali się zawrzeć pokój, w którym zobowiązali się przypilnować starzejącego się księcia, aby nigdy już nie podejmował żadnych kroków przeciwko królowi Polski. Od tej pory ster rządów w księstwie opolskim praktycznie przejęli młodzi Bolkowicze usuwając Władysława na drugi plan. W 1397 roku Jagiełło podpisał w Starej Wsi Spiskiej na 16 lat traktat pokojowy z Zygmuntem Luksemburskim, który objął też Opolczyka. Śmierć i następstwo Zawiedziony z powodu klęski swoich planów Władysław Opolczyk zmarł w maju 1401 r. w Opolu. Został pochowany pod kaplicą św. Anny w kościele Świętej Trójcy przy klasztorze franciszkanów w Opolu. Władysław miał dwie żony, z których doczekał się wyłącznie córek Córki:  nieznana z imienia zakonnica klarysek w Budzie Elżbieta, żona margrabiego morawskiego Jodoka Katarzyna, żona księcia żagańskiego Henryka VIII Wróbla Jadwiga, żona Aleksandra-Wigunta Litewskiego zmarła młodo Eufemia Monety Władysława Opolczyka jako Namiestnika Rusi (~ 1389) Pieczęć Władysława Opolczyka jako Namiestnika Rusi „Ladislaus Dei Gracia Dux Opoliensis Wieloniensis et Terre Russie Domin et Heres” (~ 1389) Wobec braku męskich potomków księstwo opolskie zostało przejęte przez bratanków Władysława – Bolka IV i Bernarda. Wyjątkiem stał się tutaj Głogówek, który otrzymała jako oprawę wdowią zmarła pomiędzy 1418 a 1424 r. księżna Eufemia. Władysław Opolczyk zastawia ziemię dobrzyńską zakonowi krzyżackiemu, 1392, Archiwum Główne Akt Dawnych Wywód rodowodowy 4. Bolko I opolski           2. Bolesław II opolski 5. Agnieszka               1. Władysław Opolczyk 6. Bernard świdnicki         3. Elżbieta świdnicka     7. Kunegunda Łokietkówna         Herb Władysława Opolczyka od 1389 Pieczęć Władysława Opolczyka z 1379 Fundacje Klasztor paulinów na Jasnej Górze Kościół św. Michała w Oleśnie Przypisy Bibliografia Kamil Kozakowski. Władysław Opolczyk: śląski książę o wielkich ambicjach]'. „Histmag.org”, lipiec 2019. [dostęp 06.08.2019]. Kazimierz Lepszy (red.): Słownik biograficzny historii powszechnej do XVII stulecia. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1968. Jerzy Sperka, Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namiestnik Polski (1326/1330 – 8 lub 18 maja 1401), Wydawnictwo Avalon, Kraków 2012 Jerzy Sperka, Wojny Władysława Jagiełły z księciem opolskim Władysławem (1391-1396), PTH O/Cieszyn, Cieszyn 2003 Stanisław A. Sroka, Książę Władysław Opolczyk na Węgrzech, [w:] red. Anna Pobóg-Lenartowicz, Władysław Opolczyk jakiego nie znamy. Próba oceny w sześćsetlecie śmierci, Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego, Opole 2001

Władysław Opolczyk 'książę opolski (w latach 1356-1370 wspólnie z braćmi Henrykiem i Bolkiem) (w latach 1396-1401 pod opieką bratanków Bolka, Jana i Bernarda) Palatyn Królestwa Węgier' Okres 1356 1401 Poprzednik Bolko II opolski Następca Bolko IV opolski Jan Kropidło książę głogówecki Okres 1382 1401 Poprzednik Henryk I niemodliński Następca Eufemia mazowiecka książę pszczyński Okres 1375 1396 Poprzednik Przemek I opawski Następca Jan II Żelazny książę karniowski Okres 1385 1392 Poprzednik Jan II Żelazny Mikołaj IV bruntálski Następca Jan II Żelazny Palatyn Królestwa Węgier Okres 1367 1372 Poprzednik Kont Miklós Następca Lackfi I. Imre Dynastia Piastowie Dane biograficzne Urodziny 1326/1332 Śmierć 18 maja 1401 Miejsce Opole Miejsce spoczynku Kościół Świętej Trójcy w Opolu Ojciec Bolko II opolski Matka Elżbieta świdnicka

[[Kategoria:Nieznana data urodzenia