Petar IV. Zrinski

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku chorwackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku chorwackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka Poprzednik: Ban Chorwacji (1665 – 1670) Następca: Nikola Zrinski Nikola III. Erdödy Notka Hrabia Petar IV Zrinski (Vrbovec, 6 czerwca 1621 – Wiedeń Nowe Miasto, 30 kwietnia 1671) był chorwackim banem, dowódcą wojskowym i poetą. Grof Petar IV. Zrinski (Vrbovec, 6. lipnja 1621. – Bečko Novo Mjesto, 30. travnja 1671.), bio je hrvatski ban, vojskovođa i pjesnik. Życiorys Petar Zrinski urodził się w Vrbovcu, mieście na wschód od Zagrzebia, i został stracony 30 kwietnia 1671 r. w Wiedniu. Jego ojcem był chorwacki ban Juraj (V.) Zrinski, a matką hrabina Magdalena Széchy. Był prawnukiem Nikoli Šubića Zrinskiego, bohatera Sziget, i wnukiem Juraja (IV.) Zrinskiego, który wydał pierwszą chorwacką książkę w dialekcie kajkawskim, „Decretum tripartitum”, wydrukowaną w Nedelišće koło Čakovca w 1574 r. Petar Zrinski rodio se u Vrbovcu, mjestu istočno od Zagreba, a pogubljen je 30. travnja 1671. godine u Bečku Novom Mjestu. Otac mu je bio hrvatski ban Juraj (V.) Zrinski, a majka grofica Magdalena Széchy. Bio je praunuk Nikole Šubića Zrinskog, sigetskog junaka, a unuk Jurja (IV.) Zrinskog, koji je dao tiskati prvu hrvatsku knjigu na kajkavskom narječju "Decretum tripartitum" u Nedelišću kraj Čakovca 1574. godine. Kiedy Petar miał zaledwie pięć i pół roku, jego ojciec zmarł w austriackim obozie wojskowym w Požunie (dzisiejsza stolica Słowacji, Bratysława), biorąc udział w wojnie trzydziestoletniej. Według niektórych źródeł historycznych został otruty przez habsburskiego generała Wallensteina po słownej sprzeczce. Po śmierci ojca Juraja V., jako dziecko był wychowywany przez brata Mikołaja VII. nominalnie piastował godność kapitana Legradu (Međimurje). Za radą prymasa Węgier P. Pázmányego, w 1630 roku on i jego brat rozpoczęli naukę u jezuitów w Grazu i kontynuowali ją w kolegium jezuickim w Trnavie. W towarzystwie kanonika Matthiasa Szenkviczi, później podróżował z bratem do Włoch, gdzie studiował nauki wojskowe i artylerię. Po powrocie do Chorwacji w 1637 roku starł się z Turkami w pobliżu Kanjižy (Nagykanizsa), a w następnym roku podzielił majątek rodzinny z Nikolą. Kad je Petar imao samo pet i pol godina, njegov otac je preminuo u austrijskom vojnom taboru u Požunu (današnji glavni grad Slovačke Bratislava), sudjelujući u Tridesetogodišnjem ratu. Prema nekim povijesnim izvorima dao ga je, nakon verbalnog razmimoilaženja, otrovati habsburški general Wallenstein. Nakon smrti oca Jurja V., kao dijete je uz brata Nikolu VII. nominalno obnašao čast legradskoga (međimurskoga) kapetana. Po savjetu ugarskog primasa P. Pázmánya 1630. je zajedno s bratom započeo školovanje kod isusovaca u Grazu, a nastavio ga na isusovačkom učilištu u Trnavi. U pratnji kanonika Matije Szenkviczija poslije je s bratom otputovao u Italiju, gdje se bavio vojnim znanostima i topništvom. Nakon povratka u Hrvatsku 1637. sukobio se s Osmanlijama kraj Kanjiže (Nagykanizsa), a iduće godine s Nikolom je podijelio obiteljsko imanje. Śpiew "Sirena Jadranskoga mora" którą Piotr opublikował w 1660 r. Petar kształcił się, wraz ze swoim bratem Nikolą, najpierw u biskupa Zagrzebia Petara Domitrovića, następnie na Węgrzech i w Austrii, a przez pewien czas przebywał również we Włoszech, gdzie studiował nauki wojskowe i artylerię. Następnie mieszkał głównie w zamku Zrinskich w Čakovcu (powiat Međimurje) i w Ozalj. Po powrocie z Chorwacji na Węgry dorastał z Turkami w Veliki Kaniže. Školovao se Petar, zajedno s bratom Nikolom, najprije kod zagrebačkog biskupa Petra Domitrovića, zatim u Mađarskoj i Austriji, a neko vrijeme je boravio i u Italiji, gdje se je bavio vojnim znanostima i topništvom. Potem mieszkał głównie w zamku Zrinskich w Čakovcu (Međimurska županija), i w Ozlju. Kiedy wrócił z Chorwacji na Węgry, starł się z Turkami pod Velike Kaniže. W 1643 roku poślubił hrabinę Anę Katarinę Frankapan, przyrodnią siostrę Fran Krsto Frankopana. Mieli czworo dzieci: Jelenę (ur. 1643), Ivana Antuna (ur. 1651), Judit Petronelę i Zorę Veronikę. Godine 1643. vjenčao se s groficom Anom Katarinom Frankapan, polusestrom Frana Krste Frankopana. Imali su četvero djece, Jelenu (rođenu 1643.), Ivana Antuna (rođenog 1651.), Juditu Petronelu i Zoru Veroniku. Już przed słynnym spiskiem miał problemy z władzami, które oskarżyły go o zdradę stanu, a stało się tak za sprawą zajęcia ziemi w pobliżu Martinšćicy koło Rijeki. Jednak wkrótce został ułaskawiony. Još prije slavne urote imao je problema s vlastima koje su ga optužile za veleizdaju, a to je bilo zbog zauzimanja zemljišta kod Martinšćice kod Rijeke. Ipak, ubrzo je pomilovan. Petar był również, podobnie jak jego starszy brat, wielkim wojownikiem, który zasłynął w wielu bitwach. Petar je također, poput starijeg brata, bio velik ratnik koji se proslavio u mnogim bitkama. Już w 1647 roku został mianowany kapitanem Žumberak Uskoks, z którym brał udział w ostatnich latach wojny trzydziestoletniej. Zrinski wyróżnił się w ostatnich bitwach w latach 1647 i 1648, które toczyły się na niemieckich i czeskich polach bitewnych. Već 1647. godine postavljen je na dužnost kapetana žumberačkih uskoka s kojima je sudjelovao u zadnjim godiana Tridesetogodišnjeg rata. Zrinski se istaknuo u završnim bitkama 1647. i 1648. koje su bile na njemačkom i češkom bojištu. W centrum popiersie Petra Zrinskiego Čakovca Potem walczył z Turkami. Pokonał siły osmańskie pod Slunjem w 1649 roku. Podczas wojny kanadyjskiej pomógł stronie weneckiej, zadając wielkie straty siłom tureckim. Walczył na lądzie i morzu. Po powrocie do Chorwacji kontynuował walkę z Turkami. Pokonał ich w Lice w 1655 roku. Awansował w hierarchii wojskowej i został mianowany kapitanem Ogulina i Senju oraz kapitanem całego wybrzeża. Podczas trwania wojny siedmiogrodzkiej Zrinski pokonał Turków w górzystych regionach Chorwacji, a wielkie zwycięstwo w Gacka koło Jurjev Stijene 16 października 1663 roku wyróżnia się. Tam, mając 300 chorwackich wojowników, pokonał Deli-pašę Badanjkovicia i jego 1400 żołnierzy, a kiedy pokonał Ali-pašę Čengicia i jego 10 000 żołnierzy, mając 2500 wojowników. Jak wielkim wojownikiem i bohaterem był, najlepiej pokazuje fakt, że król nazwał Piotra „tarczą chrześcijaństwa i strachem na wróble Turków”. Chociaż Europa huczała od wspaniałego zwycięstwa, ciasnota umysłu, zazdrość i małostkowe, egoistyczne interesy naczelnego dowódcy Pogranicza Wojskowego, generała Iwana Herberta Auersperga, zniweczyły skutki zwycięstwa: pozwał Zrinskiego za nieposłuszeństwo, a Zrinski został zmuszony do oddania łupów wojennych i jeńców. Nakon toga, ratovao je s Osmanlijama. Osmanskim je snagama nanio poraz kod Slunja 1649. godine. Tijekom Kandijskog rata pomagao je mletačku stranu, nanijevši turskim snagama veliku štetu. Ratovao je na suhozemnom i pomorskom ratištu. Po povratku u Hrvatsku nastavlja vojevati protiv Turaka. Porazio ih je u Lici 1655. godine. Napredovao je u vojnoj hijerarhiji, pa je postavljen za ogulinskog i senjskog kapetana i kapetana cijelog Primorja. Dok je trajao Erdeljski rat, Zrinski je pobjeđivao Turke po hrvatskim gorskim krajevima, a ističe se velika pobjeda u Gackoj kod Jurjevih Stijena 16. listopada 1663. godine. Tu je s 300 hrvatskih ratnika razbio Deli-pašu Badanjkovića i njegovih 1.400 vojnika, te kad je sa svojih 2.500 ratnika razbio Ali-pašu Čengića i njegovih 10.000 vojnika. Koliko je bio sjajan ratnik i velik junak, najbolje govori podatak da je kralj nazvao Petra "štitom kršćanstva i strašilom Turaka" Premda je Europa brujala o veličanstvenoj pobjedi, uskogrudnost, zavist i sitni sebeljubni interesi vrhovnog zapovjednika Vojne krajine generala Ivana Herberta Auersperga poništili su učinke pobjede: Zrinskog je tužio zbog neposluha, pa je Zrinski bio prisiljen predati ratni plijen i zatočenike. Po śmierci starszego brata Nikoli pod koniec 1664 roku, Petar Zrinski został mianowany chorwackim banem w 1665 roku, ale oficjalnie objął urząd dopiero w 1668 roku z powodu różnych politycznych kalkulacji wiedeńskiego dworu. Nakon smrti starijeg brata Nikole krajem 1664. godine, Petar Zrinski je, 1665. godine, imenovan hrvatskim banom, ali je službeno preuzeo dužnost tek u godini 1668. zbog raznoraznih političkih kalkulacija bečkog dvora. Petar Zrinski był również poetą i w 1660 roku przetłumaczył z węgierskiego i opublikował w Wenecji słynny poemat swojego brata Nikoli Zrinskiego z Čakovca „Sirena Jadranskoga mora” (Syreny Adriatyku). Czyniąc to, napisał około stu własnych zwrotek, w których wyraził wrogość wobec Niemców, z którymi od dawna toczył spór na pograniczu wojskowym, a zatem jego chorwackie tłumaczenie, w przeciwieństwie do węgierskiego oryginału, ma wyraźnie chorwacki charakter w swojej treści. Wpływ, jaki Petar miał na swoich współczesnych, potwierdza wiersz Trublja slovinska (1665) dubrownickiego pisarza Vladislava Menčetića, który zaśpiewał w 1663 r. „na cześć” Petara. Słynny chorwacki historyk I. Lučić poświęcił mu mapę zatytułowaną „Obecne Illyricum”, opublikowaną w jego dziele O Królestwie Dalmacji i Chorwacji w sześciu księgach (1666). Petar Zrinski bio je i pjesnik, a 1660. godine preveo je s mađarskog jezika i u Mletcima izdao poznati spjev svog brata Nikole Zrinskog Čakovečkog "Sirena Jadranskoga mora" (Adrianskoga mora sirena). Pritom je napisao stotinjak vlastitih strofa u kojima je iskazao neprijateljstvo prema Nijemcima, s kojima je bio u dugotrajnoj zavadi na vojnokrajiškom području, pa tako njegov hrvatski prepjev, za razliku od madžarskoga izvornika, u svojem sadržaju nosi izrazito hrvatsko obilježje. O utjecaju što ga je Petar imao na suvremenike svjedoči poema dubrovačkoga književnika Vladislava Menčetića Trublja slovinska (1665), koju je 1663. ispjevao Petru »v pohvalu«. Znameniti hrvatski povjesničar I. Lučić posvetio mu je kartu naslovljenu »Današnji Ilirik«, objavljenu u djelu O Kraljevstvu Dalmacije i Hrvatske u šest knjiga (1666.). Spisek Zrinskiego-Frankopana Główny artykuł: Zrinsko-frankopanska urota Autograf Nikoli i Petra Zrinskich Razem ze swoim szwagrem Fran Krsto Frankopanem Petar Zrinski kontynuował walkę o prawa Chorwacji rozpoczętą przez jego brata Nikolę, łącząc się w ten sposób z głównymi przywódcami węgierskimi. Powodem niezadowolenia był haniebny pokój w Vasvar, zawarty 10 sierpnia 1664 r., na mocy którego Turcy, choć pokonani w bitwie pod Monošterem, otrzymali od dworu wiedeńskiego prawo do zatrzymania wszystkich zdobytych do tego czasu terytoriów. Niezadowoleni utworzyli sojusz zwany spiskiem Zrinski-Frankopan, za pomocą którego chcieli ograniczyć rosnący centralizm i absolutyzm chorwacko-węgierskiego króla Leopolda I Habsburga. Zajedno sa svojim šurjakom Franom Krstom Frankopanom, Petar Zrinski je nastavio borbu za prava Hrvatske koju je započeo njegov brat Nikola, pa se tako povezao s glavnim mađarskim vođama. Povod za nezadovoljstvo bio je sramotni Vašvarski mir, sklopljen 10. kolovoza 1664. godine, kojim su Turci, premda poraženi u Monošterskoj bitki, od Bečkog dvora dobili pravo da zadrže sve do tada osvojene teritorije. Nezadovoljnici su stvorili savez nazvan Zrinsko-frankopanska urota, kojim su željeli umanjiti sve veći centralizam i apsolutizam hrvatsko-ugarskog kralja Leopolda I. Habsburgovca. Jednak gdy w 1666 roku zmarł arcybiskup Ostrogona Đuro Lippay, a w 1667 roku węgierski palatyn Franjo Wesselényi, sojusz chorwacko-węgierski osłabł i ostatecznie prawie całkowicie się rozpadł z powodu odmiennych idei i metod prowadzenia spisku. Kad je, međutim, 1666. godine umro ostrogonski nadbiskup Đuro Lippay, a 1667. godine ugarski palatin Franjo Wesselényi, hrvatsko-ugarski savez oslabio je i na kraju se skoro potpuno raspao zbog različitih ideja i načina vođenja urote. Wkrótce dwór wiedeński, który wprowadził centralizm i absolutyzm, nie przejmując się prawami narodu chorwackiego i zobowiązaniami podpisanymi przez Pakt Konwentowy z 1102 roku, dowiedział się o wszystkim dzięki zdradzie ze strony spiskowców. 13 marca 1670 roku Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan udali się do Wiednia, aby usprawiedliwić się przed cesarzem i królem, odpowiednio, oczekując jego zrozumienia niezadowolenia Chorwatów. Jednak Leopold I natychmiast kazał ich aresztować i uwięzić w Nowym Mieście w Wiedniu. Ubrzo je i bečki dvor, koji je provodio centralizam i apsolutizam ne mareći za prava hrvatskog naroda i obveze potpisane Pactom Conventom iz 1102. godine, sve saznao zahvaljujući izdaji iz urotničkih redova. Dana 13. ožujka 1670. godine Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan odlaze u Beč da bi se opravdali caru, odnosno kralju, očekujući njegovo razumijevanje za hrvatsko nezadovoljstvo. Međutim, Leopold I. ih odmah daje uhititi i zatočiti u Bečkom Novom Mjestu. Wyrok i egzekucja Petar Zrinski Po długim śledztwie Zrinski i Frankopan zostali skazani na śmierć przez ścięcie głowy i odcięcie prawej ręki. 11 kwietnia 1671 r. sąd specjalny oskarżył Petara Zrinskiego o chęć zostania władcą (co oznaczało, że działał przeciwko Habsburgom), a Frano Krsto Frankopana o wzywanie do powstania. Werdykt w sprawie Petara Zrinskiego stwierdzał, że: Nakon dugotrajne istrage Zrinski i Frankopan bili su osuđeni na smrt odsijecanjem glave i desne ruke. 11. travnja 1671. godine poseban sud optužio je Petra Zrinskoga da je htio postati vladar (što je značilo da je radio protiv Habsburgovaca), a Frana Krstu Frankopana da je pozvao na ustanak. U presudi Petru Zrinskome stajalo je kako je: »(...) htio biti ono što je Njegovo Veličanstvo, to jest nezavisni hrvatski vladar, te je stoga doista vrijedan da na glavu umjesto krune dobije krvnički mač«. Tuż przed wykonaniem wyroku Leopold I częściowo przyjął ich apelację i nie trzeba było odcinać im ręki. W Wiener Neustadt, 30 kwietnia 1671 r., Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan zostali straceni ku ogólnemu przerażeniu i zdziwieniu chorwackiej i węgierskiej opinii publicznej, a także całej Europy. Oprócz nich straceni zostali również członkowie spisku, Franjo Nádasdy i Erazmo Tattenbach. Ten tragiczny koniec zakończył bunt chorwackiej i węgierskiej szlachty przeciwko Habsburgom, który stał się znany jako spisek Zrinskiego-Frankopana. Bunt trwał od 1664 r. i powstał z powodu wysiłków dworu wiedeńskiego, aby narzucić Chorwacji i Węgrom centralizm i absolutyzm, co było już praktykowane w sukcesji austriackiej i Czechach. Aby skuteczniej stawić opór dworowi, węgierska szlachta połączyła siły z Chorwatami i zażądała wyzwolenia części terytorium spod władzy Osmanów, wierząc, że zjednoczenie ziem Korony Świętego Stefana będzie najlepszą obroną przed centralistycznymi aspiracjami Habsburgów. Po serii zwrotów akcji i prób nawiązania kontaktu z Francją i Wenecją, spiskowcy w końcu podejmują desperacką próbę osiągnięcia porozumienia z sułtanem Mehmedem IV, ale poprzez zdradę w ich własnych szeregach, wszystko zostaje dowiedzione na dworze, a spisek zostaje odkryty. Po uświadomieniu sobie bezcelowości dalszych działań, Zrinski i Frankopan szukają pojednania i łaski u cesarza i w kwietniu 1670 roku dobrowolnie poddają się w Wiedniu. Neposredno prije izvršenja presude Leopold I. djelomično je uvažio njihovu žalbu i nije im trebala biti odsječena ruka. U Bečkome Novom Mjestu (Wiener Neustadt), dana 30. travnja 1671. godine Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan pogubljeni su na opće zgražanje i zaprepaštenje hrvatske i ugarske javnosti, te čitave Europe. Osim njih smaknuti su i članovi urote Franjo Nádasdy i Erazmo Tattenbach. Ovim tragičnim krajem okončala je pobuna hrvatskih i ugarskih velikaša protiv Habsburgovaca koja je ostala poznata pod nazivom urota Zrinsko-frankopanska. Pobuna je trajala od 1664. godine a nastala je zbog nastojanja bečkog dvora da Hrvatskoj i Ugarskoj nametne centralizam i apsolutizam kakvim se već upravljalo u Austrijskim nasljednim zemljama i Češkoj. Kako bi se efikasnije oduprli dvoru ugarski velikaši se udružuju s hrvatskim i traže oslobođenje dijelova teritorija od Osmanlija smatrajući da će ponovno ujedinjenje zemalja krune sv. Stjepana biti najbolja obrana od centralističkih težnji Habsburgovaca. Nakon niza preokreta te pokušavanja povezivanja s Francuskom i Venecijom, urotnici naposljetku čine očajnički pokušaj dogovora sa sultanom Mehmedom IV., ali izdajom iz vlastitih redova sve se doznaje na dvoru i urota je otkrivena. Nakon što su uvidjeli besmislenost daljnjeg djelovanja Zrinski i Frankopan traže pomirenje i milost cara te se u travnju 1670. godine dragovoljno predaju u Beču. Jak się okazało, nie dostąpili łaski. Obaj zostali straceni, a wszystkie ich majątki zostały skonfiskowane. Niepowodzenie spisku oznaczało również koniec starych rodów szlacheckich Zrinskich i Frankopanów. Ruch antyhabsburski na Węgrzech kontynuował wnuk straconego Piotra Zrinskiego, Franjo Rákóczi, syn córki Piotra, Jeleny Zrinski. Kako se pokazalo milost nisu dobili. Obojica su pogubljena, a sva njihova imanja su konfiscirana. Neuspjeh urote označio je i kraj starih velikaških obitelji Zrinskih i Frankopana. Protuhabsburški pokret u Ugarskoj nastavio je unuk smaknutog Petra Zrinskog, Franjo Rákóczi, sin Petrove kćeri Jelene Zrinske. Konsekwencje Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan Dwór wiedeński usilnie próbował zniszczyć wszystko, co wiązało się z rodzinami książąt Zrinskich i Frankopanów, i udało mu się to w ciągu następnych trzydziestu lat. Bečki dvor je ustrajno nastojao uništiti sve što je bilo u vezi s obiteljima knezova Zrinskih i Frankopana, i to mu je u sljedećih tridesetak godina i uspjelo. Żona Petrova (Katarina Zrinska) została uwięziona i zmarła z powodu zaburzeń psychicznych w klasztorze w Grazu 16 listopada 1673 r. Po egzekucji władcy z Wiednia całkowicie splądrowali i zniszczyli dwie najsłynniejsze rodziny w historii Chorwacji. Wenecki poseł napisał o tych wydarzeniach: „To koniec dwóch najznakomitszych rodzin świata żywego. Zrinski cieszył się szczególnym szacunkiem, ponieważ z jego rodziny w Chorwacji urodziło się 60 wicekrólów lub banów”. Žena Petrova, (Katarina Zrinski), biva zatvorena, te umire umno poremećena, u samostanu u Grazu, 16. studenoga 1673. godine. Nakon pogubljenja, vlastodršci iz Beča (Wien) potpuno su opljačkali i uništili dvije najslavnije obitelji u hrvatskoj povijesti. Mletački poslanik povodom tih događaja zapisuje: "Ovo je kraj dviju najuglednijih obitelji živućeg svijeta. Osobito Zrinski bijaše cijenjen, jer 60 potkraljeva ili banova dade njegov rod u Hrvatskoj." Dzieci Petera i Catherine podzieliły smutny los swoich rodziców. Ich syn i dziedzic Ivan Antun Zrinski zmarł 11 listopada 1703 r. w więzieniu w Grazu, jako ostatni męski potomek słynnej chorwackiej rodziny szlacheckiej. Córki Judit, Petronela i Zora Veronika, zakończyły życie jako zakonnice w klasztorze, pierwsza jako klaryska w Zagrzebiu w 1699 r., a druga jako urszulanka w Klagenfurcie w Austrii w 1735 r. Petrova i Katarinina djeca podijelila su žalosnu sudbinu svojih roditelja. Sin i nasljednik Ivan Antun Zrinski umro je 11. studenoga 1703. godine u tamnici u Grazu i bio posljednji muški potomak slavne hrvatske velikaške obitelji. Kćeri Judita Petronela i Zora Veronika završile su život kao opatice u samostanu, prva kao klarisa u Zagrebu 1699. godine, a druga kao uršulinka u Celovcu (Klagenfurtu) u Austriji 1735. godine. Tylko trzecia, najstarsza córka, Jelena, miała nieco inny los: najpierw została wydana za mąż za węgierskiego szlachcica Franciszka I Rakoczego, a po jego śmierci za Imre Thököly'ego i wraz z mężami walczyła z tyranią dworu Habsburgów we wschodnich częściach Węgier. Zmarła 18 stycznia 1703 r. w Nikomedii, dzisiejszym Izmicie, mieście na wschód od Konstantynopola (Stambułu). Jedino je treća, najstarija kći, Jelena imala nešto drukčiju sudbinu: bila je udata prvo za mađarskog velikaša Franju I. Rákóczija, a nakon njegove smrti za Imrea Thökölyja, i sa svojim muževima se u istočnim dijelovima Ugarske borila protiv tiranije s Habsburškog dvora. Umrla je 18. siječnja 1703. godine u Nikomediji, današnjem Izmitu, gradu istočno od Carigrada (Istanbula). Ciało Petara Zrinskiego, wraz z ciałem Frana Krsto Frankopana, zostało najpierw pochowane na Nowym Mieście w Wiedniu, a dziś znajduje się w Katedrze w Zagrzebiu. Tijelo Petra Zrinskoga je, zajedno s tijelom Frana Krste Frankopana, bilo najprije pokopano u Bečkom Novom Mjestu, a danas se nalazi u Zagrebačkoj katedrali. W 1907 roku Towarzystwo „Bracia Chorwackiego Smoka” odnalazło kości chorwackich męczenników Petara Zrinskiego i Frana Krsto Frankopana, a 28 kwietnia 1919 roku chorwaccy patrioci przenieśli ich szczątki i pochowali je w Katedrze w Zagrzebiu 30 kwietnia 1919 roku. Godine 1907. Družba "Braća Hrvatskoga Zmaja" pronašli su kosti hrvatskih mučenika Petra Zrinskoga i Frana Krste Frankopana, a 28. travnja 1919. godine hrvatski rodoljubi njihove su ostatke prenijeli i 30. travnja 1919. godine pokopali u zagrebačkoj katedrali. List Petara Zrinskiego do żony List Petra Zrinskiego do żony Noc przed egzekucją Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan napisali listy pożegnalne do swoich żon, Any Katariny Zrinski i Julii Naro Frankopan. Fran Krsto Frankopan napisał list do swojej żony Julii Naro po włosku, ponieważ jego żona była Włoszką, a Petar Zrinski napisał list do swojej żony Any Katariny, chorwackiej bankierki i pisarki, po chorwacku. List pożegnalny uwięzionego Petara Zrinskiego do ukochanej Katariny, zaczynający się od słów „Mój drogi Zercze” (serce), jest jednym z najbardziej wzruszających tekstów, jakie kiedykolwiek napisano w języku chorwackim. Jest to jeden z najpiękniejszych listów tamtej epoki. Noć prije pogubljenja Petar Zrinski i Fran Krsto Frankopan napisali su oproštajna pisma svojim suprugama, Ani Katarini Zrinski i Juliji Naro Frankopan. Fran Krsto Frankopan napisao je svoje pismo supruzi Juliji Naro na talijanskome jeziku, pošto mu je supruga bila Talijanka, a Petar Zrinski svojoj supruzi Ani Katarini, hrvatskoj banici i spisateljici, na hrvatskome jeziku. Oproštajno pismo utamničenog Petra Zrinskoga napisano svojoj voljenoj Katarini, započeto riječima "Moje drago Zercze" (srce), jedan je od najpotresnijih tekstova koji je ikada nastao na hrvatskome jeziku. Jedno je od najljepših pisama toga doba. Podczas poszukiwań książek do swojej pracy nad współczesnymi tłumaczeniami listu, redaktor Dražen Budiša znalazł książki, w których list Petara Zrinskiego został przetłumaczony z chorwackiego na niemiecki, włoski, łacinę, holenderski, angielski, francuski i hiszpański, a także rękopis, w którym list został przetłumaczony na węgierski. Oryginał listu przechowywany jest w archiwum diecezji zagrzebskiej i jest jednym z pierwszych tekstów chorwackich przetłumaczonych na liczne języki europejskie. Tražeći knjige za svoje djelo o suvremenim prijevodima pisma, priređivač Dražen Budiša pronašao je knjige u kojima je pismo Petra Zrinskoga prevedeno s hrvatskoga jezika na njemački, talijanski, latinski, nizozemski, engleski, francuski i španjolski jezik i jedan rukopis u kojemu je prijevod toga pisma na mađarski jezik. Izvornik pisma čuva se u pismohrani Zagrebačke biskupije i jedan je od prvih hrvatskih tekstova preveden na brojne europske jezike. Moje drago Zercze ↑ 1 Moje drago serce ↑ 2 Moje drago Zercze, nimaisze Salosztiti zurchu ovoga moga piszma niti burkati polegh Bosjega dokonchania Zutra o deszete ore budu mene gllauu zekli y tulikaisse naukupe tuojemu Bratczu. Danassmo mi jedan od drugoga zercheno proschenie uzeli. Zato jemliem ja zada po ovom lisztu y od tebe ieden vekovechni ualete, Tebe proszechi akoszamte uchem zbantual allitisze uchem zameril (koje ja dobro znam) oproszti mi. Budi Bog hualien jaszam uzmerti dobro priprauan nitisze plassim jasze uffam u boga uszamoguchega koimeie na ouom zuetu ponizil, dasze tulikaisse mene hoche zmiluuati, y jaga budem molil y proszil komu zutra doiti uffamsze dasze nai naukupa pred niegouem zuetem thronussem u dike vekouechne zasztanemo. Veche nistar neznamti piszati, niti za zina, niti za druga do- konchania nassega ziromastua. Jaszam uszte na Bosju uoliu oztauil. Tisze nistar nesalosti ar je tho tak moralo biti. V Nouem Mesztu pred zadnim dnevom moiega zivliena, 29 dan aprila meszecza o zedme ore pod vecher letta 1671. Naite Gos. bog z mojum kcherium Aurorum Veronicum blagoszloui. Groff Zrini Petar Moje drago serce. Nimaj se žalostiti zverhu ovoga moga pisma niti burkati. Polag Božjega dokončanja sutra o desete ore budu mene glavu sekli, i tulikajše naukupe tvojemu Bratcu. Danas (s)mo mi jedan od drugoga serčeno prošćenje vzeli. Zato jemljem ja sada po ovom listu i od tebe jedan vekovečni valete, Tebe proseći ako sam te u čem zbantuval aliti se u čem zameril (koje ja dobro znam) oprosti mi. Budi Bog hvaljen, ja sam k smerti dobro pripravan niti se plašim. Ja se ufam u Boga vsamogućega koji me je na ovom svitu ponizil, da se tulikajše mene hoće smiluvati, i ja ga budem molil i prosil (komu sutra dojti ufam se) da se mi naukupa pred njegovem svetom thronušem u dike vekovečne sastanemo. Veće ništar ne znam ti pisati, niti za sina, niti za druga do končanja našega siromaštva. Ja sam vse na Božju volju ostavil. Ti se ništar ne žalosti ar je to tak moralo biti. U Novom Mestu pred zadnjim dnevom mojega zaživljenja, 29 dan aprila meseca o sedme ore podvečer, leta 1671. Naj te Gospodin Bog s moju kćerju Auroru Veroniku blagoslovi. Groff Zrini Petar Oblężenie Szigetu Herb Petra IV. Zrinskiego Bitwa pod Sighetu weszła do tradycji ustnej w Chorwacji i do literatury pisanej zarówno w Chorwacji, jak i w Europie. Pierwsze autentyczne świadectwo, opis oblężenia i upadku miasta Sighetu („Seget”), zostało napisane przez Franjo Črnko w języku chorwackim. Jego dzieło zostało przetłumaczone na łacinę, a następnie na niemiecki i włoski. W ten sposób temat Sighetu stał się tematem europejskim: poprzez wspólną walkę i poświęcenie, wszelkie zło, w tym zagrożenie ze strony Imperium Osmańskiego dla chrześcijańskiej Europy, może zostać powstrzymane. Brat Piotra, Nikola, zaśpiewał epos o Sighetu po węgiersku pod tytułem Upadek Sighetu. Następnie Piotr przetłumaczył poemat z węgierskiego na chorwacki pod tytułem Oblężenie Sighetu dla swoich chorwackich czytelników. W ten sposób zarówno Węgrzy, jak i Chorwaci, w swoich kluczowych konfliktach wojennych z Turkami, otrzymali wspaniałą epopeję o jednym z najważniejszych wydarzeń połowy XVI wieku, odważnej i bohaterskiej śmierci obrońców miasta i jego fortyfikacji. Swoją walką na śmierć i życie uniemożliwili Turkom dotarcie do Wiednia, a z Wiednia rozpoczęcie islamizacji ówczesnej Europy, która była podzielona i rozbita politycznie i religijnie. Sigetska bitka ušla je u usmenu tradiciju u Hrvatskoj, te u pisanu književnost i u Hrvatskoj i u Europi. Prvo autentično svjedočanstvo, opis opsade i propasti grada Sigeta (»Segeta«) opisao je Franjo Črnko, na hrvatskom jeziku. Njegovo je djelo prevedeno na latinski, a zatim i na njemački i talijanski jezik. Tako je sigetska tema postala europskom temom: zajedničkom borbom i požrtvovnošću može se zaustaviti svako zlo, pa i osmansko ugrožavanje kršćanske Europe. Petrov brat, Nikola, na mađarskom je jeziku opjevao sigetsku epopeju pod nazivom Propast Sigeta. Petar je, zatim, presadio spjev iz mađarskoga na hrvatski jezik, pod naslovom Opsada sigecka, za svoje hrvatske čitatelje. Tako je i Mađarima i Hrvatima, u odsudnim ratnim sukobima s Turcima ponuđena velika epopeja jednoga od najvažnijih događaja sredinom 16. stoljeća, hrabra i herojska smrt branitelja grada i njegovih utvrda. Svojom borbom na život i smrt spriječili su Turke do dođu do Beča, da iz Beča krenu u islamizaciju onovremene Europe, koja je bila politički i vjerski podijeljena i rascjepkana. Petar Zrinski w swojej pracy Oblężenie Sighetu opisuje historyczny wyczyn i bohaterską śmierć swojego pradziadka pod miastem Sighet w 1566 roku. Ban Nikola Šubić Zrinski postanowił stawić opór siłom przeciwstawnym armii tureckiej dowodzonej przez sułtana Sulejmana z małym oddziałem żołnierzy. Petar Zrinski opisuje słynną bitwę i obronę Sighetu w piętnastu rozdziałach. Na samym początku autor przywołuje muzę i prosi ją o inspirację i wsparcie w pisaniu. Następnie przedstawia krótką prehistorię samej bitwy, wyjaśniając, w jaki sposób Sulejman został zainspirowany działaniem Boga, który chciał ukarać chrześcijan, ponieważ dostrzegł wśród nich niestałość i utratę prawdziwej wiary. Petar Zrinski u svom djelu Opsada sigetska, opisuje povijesni pothvat i junačku smrt svog pradjeda pod gradom Sigetom 1566. godine. Ban Nikola Šubić Zrinski odlučio se s malom četom vojnika oduprijeti protivnim silama turske vojske pod vodstvom sultana Sulejmana. Petar Zrinski u petnaest poglavlja opisuje slavnu bitku i obranu Sigeta. Na samom početku autor zaziva muzu te je moli za nadahnuće i potporu u pisanju. Nakon toga daje kratku pretpovijest same bitke, odnosno objašnjava kako je Sulejman potaknut Božjim djelovanjem koji je htio kazniti kršćane zbog toga što je uvidio među njima nestalnost i gubitak prave vjere. Mapa z nazwiskiem Petra Zrinskiego (na dole pośrodku) Ciekawe miejsca Hrvatski istraživač Dragutin Lerman za vrijeme ekspedicije u porječju Konga 1893. godine otkrio je, na rijeci Couilou (Kwilu), vodopade kojima nadjenjuje ime Slapovi Zrinski, (Zrinski Chutes), koje nose i danas. Grof Petar Zrinski 1665. godine ozdravio je u Rogaškoj Slatini pa je nakon toga izvor Rogaške mineralne vode postao poznatim. Linki Ana Katarina Zrinski Jelena Zrinski Frankapani Uwagi [↓1] Odpis listu na podstawie oryginału przechowywanego w Archiwum Archidiecezji Zagrzebskiej. Kaligrafski. [↓2] Według dzisiejszego sposobu pisania. Przypisy Linki zewnętrzne Hrvoje Petrić, Zrinsko-frankopanska urota  Zarchiwizowana wersja oryginalnej strony z 4. ožujka 2016. r. (Wayback Machine), povijest.net Vladimir Kalsan, 30. travanj – dan pogibije Zrinskog i Frankopana, povijest.net, 22 kwietnia 2012, (w archiwum internetowym archive.org 27 kwietnia 2012 r.) Građa o Zrinskima, Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu, virtualna.nsk.hr

Petar IV. Zrinski — hrabia / graf — Ban Chorwacji Ban Chorwacji Okres 1665 1670 Poprzednik Nikola Zrinski Następca Nikola III. Erdödy Dane biograficzne Klan Zrinski Pochodzenie chorwackie Państwo Królestwo Chorwacji Wyznanie {{{wyznanie}}} Urodziny 6 czerwca 1621 Miejsce Vrbovec, Chorwacja Śmierć 30 kwietnia 1671 Miejsce Wiener Neustadt Ojciec Nikola VII. Zrinski Matka Marija Sofija Zrinski rođ. Löbl żona Ana Katarina Zrinski Dokonania Veliki turski rat Bitka kod Otočca