Notka
Traktat w Karłowicach – traktat pokojowy podpisany 26 stycznia 1699 w Karłowicach. Kończył on wojnę pomiędzy państwami Ligi Świętej, w skład której wchodziły Państwo Kościelne, Republika Wenecka, Austria (formalnie jako Święte Cesarstwo Rzymskie), Rzeczpospolita Obojga Narodów i Carstwo Rosyjskie a Imperium Osmańskim i jego lennikami, głównie Chanatem Krymskim.
Geneza
 Negocjacje w sprawie traktatu Traktat zamykał wojnę rozpoczętą nieudaną wyprawą wezyra Kara Mustafy pod Wiedeń w 1683 (Rosja przystąpiła do tej wojny w 1686, czyli po traktacie Grzymułtowskiego i przystąpieniu do Ligi Świętej). Nieustanne, 16-letnie walki na froncie mierzącym niemal 4000 km (od Krety przez Albanię, środkowe Węgry, Karpaty, księstwa naddunajskie i granicę krymsko-rosyjską), klęski wojenne na morzu i lądzie oraz wyczerpanie wojenne zmusiło Turcję do podpisania pokoju. Ostatni wezyr z rodu Köprüplüch, Husejn, przyjął mediację Anglii i Holandii, zainteresowanych pacyfikacją wschodniej części Morza Śródziemnego. Strona polska podczas podpisywania traktatu otrzymała dary od Mustafy II.
Postanowienia
Turcja zrzekła się:
Znaczenie
- Kończył 255 lat wojen polsko-tureckich.
- Wszelkie próby wznowienia łupieskich najazdów przez Krym spotykały się z energicznymi przeciwdziałaniami władz Stambułu.
- Węgierscy protestanci, którzy wzięli udział w wojnie po stronie tureckiej, otrzymali amnestię od cesarza Leopolda I. Nie dotyczyła ona Imre Thökölyego.
- Traktat złamał potęgę turecką, budzącą niepokój w Europie od XV wieku. Miejsce problemu „Jak obronić się przed Turcją?” zajął „jak Turcję rozebrać z posiadłości i się nimi podzielić?”
- Zapoczątkował w XVIII wieku przyjazne stosunki Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim w obliczu wzrostu potęgi Monarchii Habsburgów i Imperium Rosyjskiego, jako wspólnych sąsiadów.
- Turcja próbowała przekreślić postanowienia traktatu w Karłowicach działaniami wojennymi:
Bibliografia
- Zbigniew Wójcik, Historia powszechna XVI–XVII wieku, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1968, ss. 463–464.
- Leszek Podhorecki, Chanat Krymski. Państwo koczowników na kresach Europy, wydawnictwo Bellona, Warszawa 2012, s. 311, ISBN 978-83-11-12262-8.
|
 Zmiany terytorialne po pokoju: tereny o kolorze zielonym przekazane Monarchii Habsburgów, różowym – Rzeczypospolitej Obojga Narodów, fioletowym – Carstwu Rosyjskiemu, a ciemnoniebieskim – Republice Weneckiej |
.svg){kind=small}
