Rátót I. István

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Poprzednik: Mistrz skarbu (1273) Następca: Gutkeled Joakim Gutkeled Joakim Rátót I. István, także „Porc” (pol. Stefan I Rátót) (* nieznana, † po 1277), węgierski szlachcic, Mistrz skarbu. Przez lata był wybitnym członkiem dworu królewskiego. Jego przejęcia ziem na Węgrzech Środkowych stały się podstawą do ustanowienia prowincji klanu w epoce feudalnej anarchii. Rodzina István urodził się w potężnym i wpływowym rodzie Rátót, syn Dominika I, który zginął w bitwie pod Mohi w 1241 roku. Stefan miał trzech braci: Rolanda I; Oliwiera I; Eustachego II; oraz siostrę Elżbietę (?), który poślubiła Maurycego II Poka. Jego żona, Aglent Smaragd, została wspomniana jako żyjąca osoba w 1327 r., gdy mieszkała jako zakonnica beginka w klasztorze Sibylla w Budzie. Ponieważ jej bracia, Władysław i Aynard byli aktywnymi dworzanami nawet w 1350 r., było prawdopodobne, że Aglent nie była matką czterech synów Istvána: Dominika II, Wawrzyńca, Władysława I, Koguta (Kakaas) , którzy wszyscy zmarli przed nią. W tym czasie Aglent była o dziesięciolecia młodsza od swojego męża, a István miał przed nią niezidentyfikowaną pierwszą żonę. Synowie Istvána byli ważnymi panami na przełomie XIII i XIV wieku; Dominik II był dworzaninem Andrzeja III i był jednym z najpotężniejszych baronów w erze interregnum. Rodzina Pásztói pochodziła od niego. Wawrzyniec zginął w bitwie nad jeziorem Hód (w pobliżu dzisiejszego Hódmezővásárhely) w 1282 roku. Władysław i Kogut podążali za orientacją polityczną swojego starszego brata Dominika; Władysław był przodkiem rodziny Tari, podczas gdy Kogut został zabity w bitwie pod Rozgony w 1312 roku. István miał również syna z małżeństwa z Aglent: Eustachy III zmarł bez spadkobierców w latach 40. XX wieku. Kariera Okresowo przed 1264 r. István należał do królewskiego dworu Marii Laskariny, małżonki króla Węgier Beli IV. W tym roku był nazywany „byłym” koniuszym królewskim, ispánem, „urzędnikiem” (urzędnikiem finansowym) w sądzie królewskim. W tym też czasie pojawiły się napięcia między królem Belą IV a jego najstarszym synem Stefanem. Faworyzowanie króla wobec jego młodszego syna, Beli (którego mianował księciem Slawonii) i córki Anny irytowało księcia Stefana. Po krótkiej potyczce Bela i jego syn podzielili kraj, a Stefan otrzymał ziemie na wschód od Dunaju. Pomimo tego, że bracia Istvána Roland i Oliwier byli uważani za wiernych stronników Beli IV, István opuścił dwór królewski i uciekł do księcia Stefana w 1264 r., z powodu strachu przed zwolnieniem i uwięzieniem Csáka z gałęzi Ugod klanu Csák. Z powodu jego zdrady król splądrował jego ziemie, które leżały w domenie króla Beli, powodując poważne szkody dla István. István brał udział w kolejnej wojnie domowej między ojcem i synem. Był obecny podczas decydującej bitwy na Isaszeg w marcu 1265 r., przewodząc ludowi zamkowemu. Ruiny cysterskiego opactwa w Pásztó Jako rekompensatę za swoją poprzednią stratę finansową książę w 1265 roku przekazał Istvánowi Ágasvár (dosł. „Zamek Ágas”), niewielki fort położony w górach Mátra w komitacie Nógrád, po wojnie secesyjnej. Zamek działał jako główna siedziba rodu Rátót w nadchodzących dziesięcioleciach. István otrzymał również prawo do patronatu nad opactwem cystersów w Pásztó. Pod koniec XIII wieku Ágazvár i otaczające go ziemie stały się podstawą przyszłej domeny Rátótów, która z grubsza leżała w komitatach Nógrád i Heves. István został koniuszym królewskim na dworze małżonki księcia Stefana Elżbiety Kumanki w 1265 roku. Jest prawdopodobne, że zachował tę godność do 1272 r., pozostając powiernikiem księżnej, która została królową Węgier w 1270 r., gdy Stefan wstąpił na tron jako Stefan V, a nawet po tym, jak owdowiała po śmierci króla w 1272 r. Poza tym w drugiej połowie 1272 r. István pełnił także funkcję ispána komitatu Trencsén. Podczas pojawiającej się anarchii feudalnej po śmierci Stefana V, gdy rywalizujące ze sobą grupy baronialne walczyły o władzę przy nieletnim królu Węgier Władysławie IV, István pierwotnie należał do faworytów królowej wdowy Elżbiety. Na krótki czas wiosną 1273 r. został mianowany mistrzem skarbu. Wkrótce królowa została odsunięta od władzy, a jej regencja pozostała jedynie nominalna. Następnie István podzielił orientację polityczną swojego starszego brata Rolanda, lecz ostatecznie stracił skuteczny wpływ na dworze królewskim. W 1275 roku był tytułowany ispánem komitatu Veszprém. Ostatni raz wspomniano o nim jako o żyjącej osobie pod koniec 1277 r. Przypisy Źródła Kádár, Tamás (2014). Egy hűséges báró a XIII–XIV. század fordulóján. Rátót nembeli "Porc" István fia Domonkos nádor [Lojalny baron na przełomie XIII i XIV wieku: palatyn Dominik, syn Stefana „Porca” z rodu Rátót]. Fons. Szentpétery Imre Történettudományi Alapítvány. 21 (3): str. 267–288. ISSN 1217-8020. Markó, László (2006). A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig – Életrajzi Lexikon [Wyżsi urzędnicy państwa węgierskiego od Świętego Stefana do współczesnościs – Encyklopedia biograficzna] (II wydanie); Helikon Kiadó Kft., Budapest. ISBN 963-547-085-1. Szűcs, Jenő (2002). Az utolsó Árpádok [Ostatni Arpadowie]. Osiris Kiadó. ISBN 963-389-271-6. Zsoldos, Attila (2007). Családi ügy: IV. Béla és István ifjabb király viszálya az 1260-as években [Sprawy rodzinne: konflikt między Belą IV a młodszym królem Stefanem w latach 60. XIII wieku]. História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-15-4. Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 [Świecka archontologia Węgier, 1000–1301]. História, MTA Történettudományi Intézete. Budapest. ISBN978-963-9627-38-3.

Rátót I. István (węg.) Stefan I Rátót (pol.) — Mistrz skarbu — Mistrz skarbu Okres 1273 Poprzednik Gutkeled Joakim Następca Gutkeled Joakim Dane biograficzne Klan Rátót Pochodzenie węgierskie Państwo Królestwo Węgier w unii personalnej z Królestwem Chorwacji Urodziny data nieznana Śmierć po 1277 Ojciec I. Domokos Rodzeństwo I. Loránd I. Olivér II. Leusták córka Żona Smaragd Aglent Dzieci II. Domokos Lőrinc I. László Kakas III. Leusták