Rátót Kakas

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania


Rátót Kakas, także Kokas lub Kokos (pol. Kogut Rátót ) (* nieznana, † 15 czerwca 1312), węgierski szlachcic, rycerz, koniuszy królewski na dworze pretendenta Wacława w czasach interregnum. Później dołączył do stronników Karola I. Zginął w bitwie pod Rozgony. Przodek szlacheckiej rodziny Kakas de Kaza.

Rodzina

Kakas urodził się w prestiżowym i wpływowym rodzie Rátót, jako syn Stefana IPorca”, który był mocnym powiernikiem królowej Elżbiety Kumańskiej i pełnił kilka funkcji na jej dworze od 1265 r.[1] Jest prawdopodobne, że jedyna znana żona Stefana, Aglent Emerald, nie była matką Kakasa; nadal żyła w 1327 r. i była zakonnicą beginką w klasztorze Sibylla w Budzie. Jej bracia, Władysław i Aynard byli aktywnymi dworzanami nawet w 1350 r.[2]

Kakas miał czterech znanych braci:

  • najstarszegoDominika II − przez dziesięciolecia uważany za prawdziwą głowę rodziny i potężnego barona;
  • Wawrzyńca, który zginął w bitwie nad jeziorem Hód] (w pobliżu dzisiejszego Hódmezővásárhely) w 1282 roku;
  • [Rátót I. László|Władysława]], ban Slawonii w 1300 roku i przodka rodziny Tari
  • najmłodszego Eustachego III (zwanego także „Wielkim”). Po raz pierwszy wspomniano o nim we współczesnych mu zapisach dopiero w 1338 r., więc był prawdopodobnie znacznie młodszy od swoich zmarłych braci, a jego matką była być może Aglent Emerald[3].

Kakas poślubił jedną z nieznanych z imienia córek Pawła Visontaia, który wywodził się z rodziny Kompolti klanu Aba. Mieli syna Jana, który został pierwszym członkiem szlacheckiej rodziny Kakas de Kaza, która mieszkała w Sajókaza. Rodzina wymarła w 1488 r., a jej gałąź, rodzina Gyulafi de Kaza, wymarła w latach 1522–1524.[4]

Kariera

Podczas panowania króla Andrzeja III w ostatniej dekadzie XIII wieku Kakas podążał za orientacją polityczną swojego starszego brata Dominika. Jako zagorzały stronnik króla do 1300 r. został ispánem komitatów Bodrog i Tolna.[1] Kakas posiadał grunty w komitatach: Gömör i Borsod. Mieszkał w Sőreg (dzisiejszy Šurice na Słowacji), gdzie zbudował ufortyfikowany zamek na szczycie tzw. „Bagolyvár” (słowacki: Soví hrad). Fort został rozebrany pod koniec XIV wieku.[5]

„Sowia Góra” w Šurice (Sőreg), gdzie Kakas Rátót's castle situated

Po śmierci Andrzeja III i wymarciu dynastii Arpadów w 1301 r. Kakas poparł roszczenia dwunastoletniego Wacława Przemyślidy w wyłaniającej się wojnie domowej wraz z innymi członkami swego rodu[6]. Był członkiem węgierskiej delegacji, która udała się do Czech i ofiarowała koronę młodemu księciu. Jego ojciec, król czeski Wacław II spotkał się z węgierskimi wysłannikami w Hodoninie na początku sierpnia i przyjął ich ofertę w imieniu syna. Gdy Wacław II przywiózł syna na Węgry i rozbił obóz w Cochin 12 sierpnia, wydał królewski przywilej, w którym - bez żadnej podstawy prawnej - za lojalną służbę przekazał Kakasowi komitat Szolnok. Jest prawdopodobne, że Kakas odegrał ważną rolę w negocjacjach w Czechach i był jednym z kluczowych zwolenników młodego Wacława wraz z Dominikiem[2]. Kakas został nazwany koniuszym królewskim przez dokument królewski Wacława na początku 1303 roku.[5]

Ponieważ pozycja Wacława na Węgrzech została dramatycznie osłabiona w poprzednich latach, jego ojciec postanowił zabrać go z powrotem do Czech w lecie 1304 roku. Zabrał nawet Świętą Koronę Węgier do Pragi. Wkrótce Kakas złożył przysięgę wierności Karolow Andegaweńskiemu wraz ze swoim kuzynem Rolandem II. Gdy Karol zawarł sojusz ze swoim kuzynem, księciem Austrii Rudolfem III przeciwko Czechom w Pozsony (obecnie Bratysława na Słowacji) 24 sierpnia, Kakas był również obecny jako jeden z jego zwolenników[6]. Kogut uczestniczył w diecie w Rákos 10 października 1307 r., gdy potwierdzono roszczenia Karola do tronu.[6] Wraz z braćmi Dominikiem i Władysławem byli obecni na Zgromadzeniu Narodowym 27 listopada 1308 r. w Peszcie, gdzie Karol został jednogłośnie ogłoszony królem[6]. Kakasa reprezentował Dominik również 15 czerwca 1309 r. podczas drugiej koronacji Karola I.[6] Kakas odważnie walczył z wojskami Mateusza III Csáka w 1300 roku, gdy potężny oligarcha zagroził posiadłościom Rátótów w komitacie Nógrád. Kakas był zaangażowany w królewską kampanię wojskową przeciwko synom Amadeusza Aby latem 1312 r. Został zabity w bitwie pod Rozgoniami 15 czerwca 1312 r. w bliskości króla. Karol I upamiętniał swojego wiernego żołnierza ciepłym sercem nawet w 1323 r. i zabronił wszystkim sądom sądowym osądzania go, jego syna Jana, a nawet jego potomstwa, za wszelką niesprawiedliwość i dominację wobec nich[2].

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 [Świecka archontologia Węgier, 1000–1301] (po węgiersku). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-38-3.
  2. 2,0 2,1 2,2 Kádár, Tamás (2014). "Egy hűséges báró a XIII–XIV. század fordulóján. Rátót nembeli "Porc" István fia Domonkos nádor [Lojalny baron na przełomie XIII i XIV wieku: Palatyn Dominic, syn Stefana „Porca” z rodu Rátót]". Fons. Szentpétery Imre Történettudományi Alapítvány. 21 (3): 267–288. ISSN 1217-8020.
  3. Engel: Genealógia (Genus Rátót 1. główna gałąź)
  4. Engel: Genealógia (Genus Rátót 5. gałąź Kakas de Kaza)
  5. 5,0 5,1 Engel, Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I [Świecka archontologia Węgier, 1301–1457, Volume I] (po węgiersku). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Kristó, Gyula (1999). "I. Károly király főúri elitje (1301–1309) [Arystokratyczne elity króla Karola I]". Századok. Magyar Történelmi Társulat. 133 (1): 41–62.

Źródła

  • Engel, Pál (1996). Magyarország világi archontológiája, 1301–1457, I [Świecka archontologia Węgier, 1301–1457, Volume I] (po węgiersku). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 963-8312-44-0.
  • Kádár, Tamás (2014). "Egy hűséges báró a XIII–XIV. század fordulóján. Rátót nembeli "Porc" István fia Domonkos nádor [Lojalny baron na przełomie XIII i XIV wieku: Palatyn Dominic, syn Stefana „Porca” z rodu Rátót]". Fons. Szentpétery Imre Történettudományi Alapítvány. 21 (3): 267–288. ISSN 1217-8020.
  • Kristó, Gyula (1999). "I. Károly király főúri elitje (1301–1309) [Arystokratyczne elity króla Karola I]". Századok. Magyar Történelmi Társulat. 133 (1): 41–62.
  • Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 [Świecka archontologia Węgier, 1000–1301] (po węgiersku). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-38-3.
Rátót Kakas (węg.)
Kogut Rátót (pol.)
Podczaszy królewski
Podczaszy królewski
Okres 1303
Poprzednik Csák János (?)
Następca Aba János (?)
Dane biograficzne
Ród Rátót
Pochodzenie węgierskie
Państwo Królestwo Węgier
w unii personalnej
z Królestwem Chorwacji
Urodziny data nieznana
Śmierć 15 czerwca 1312
Miejsce Rozgony
Przyczyna śmierć w bitwie
Ojciec I. István
Matka pierwsza żona ojca
Rodzeństwo II. Domokos
Lőrinc
I. László
III. Leusták
Żona N Visontai
Dzieci John Kakas de Kaza
Sukcesy uczestnik bitwy pod Rozgony