Dubrovačka Republika

Z Europa Środkowa
(Przekierowano z Republika Raguzy)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Strona Autorzy Nota
[1] [2] Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku chorwackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku chorwackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.
Strona Autorzy Nota
[3] [4] Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka

Dubrovačka Republika (pol. Republika Dubrownika, łac. Respublica Ragusina, wł. Repubblica di Ragusa) była państwem patrycjuszowskim powstałym ze średniowiecznej gminy Dubrownik. Leżało ono na południu dzisiejszej Chorwacji, w rejonie Dubrownika i jego bezpośredniego otoczenia lądowego i wyspiarskiego. Obejmował większość dzisiejszej županije Dubrownik-Neretva, czasami Boka Kotor i północ od Neum. Został zniesiony 31 stycznia 1808 roku, kiedy Cesarstwo Francuskie najechało Dubrownik.

Było to bardzo silne państwo morskie, które zachowało swoją niepodległość dzięki handlowi z wielkimi mocarstwami, takimi jak Imperium Osmańskie. Dubrownik, mały terytorialnie jak kraj, musiał handlować z mocarstwami i oddać im część terytorium i dzięki temu przetrwał aż do początków XIX wieku. W XV i XVI wieku Dubrownik znajdował się u szczytu swojej potęgi gospodarczej. Zaliczany był wówczas do najbardziej rozwiniętych krajów świata. Jego statki pływają po wszystkich morzach Europy i Morza Śródziemnego, a także Oceanie Atlantyckim i Indyjskim.

Podstawą bogactwa Dubrownika był pośrednictwo w handlu i żegluga. Republika Dubrownika pozyskiwała surowce i rudy w Europie Południowo-Wschodniej i eksportowała je na Zachód. Kupowała dobra techniczne i luksusowe na Zachodzie i eksportowała je do krajów sąsiednich.

x

Republika Raguzy (czasami Republika Dubrownicka) – wolna republika kupiecka istniejąca w latach 1358–1809, o ustroju arystokratycznym, pod zwierzchnością kolejno: Wenecji (do 1358), Węgier i Turcji. Rozciągała się od Kleku na północnym zachodzie do Zatoki Kotorskiej na południu, ze stolicą w Raguzie (w 1909 r. nazwa miasta została zmieniona na Dubrownik).

Utrzymywała swoją niepodległość głównie dzięki zręcznej dyplomacji, polegającej na sprytnym lawirowaniu między Turcją a Wenecją.

Podstawą bytu republiki było przede wszystkim pośrednictwo w handlu między Wschodem a Zachodem. Miała flotę z 300 okrętami i własny system monetarny. Okresami, zwłaszcza po dużych stratach floty weneckiej w XVI w., jej flota była największą na Adriatyku i jedną z większych na Morzu Śródziemnym. Poza milicją miejską, strzegącą potężnych fortyfikacji miasta Raguzy, Republika nie posiadała armii.

Jej przedstawicielstwa dyplomatyczne oraz kupieckie faktorie rozrzucone były na Bałkanach i na wybrzeżu Adriatyku. Przez Raguzę wędrowały towary z Azji Mniejszej do Włoch i odwrotnie, przede wszystkim złoto i srebro, skóry i wełna, miedź i wosk, jedwab i sukno, przyprawy korzenne i broń. Rosnąca siła gospodarcza powodowała rozwój kulturalny miasta, którego największy rozkwit przypadł na XV-XVI w.

W Republice panował demokratyczny, jak na owe czasy, system rządów. Władza należała do 29 rodów szlacheckich oraz wybieranego na rok lub miesiąc księcia-rektora. Rolę parlamentu pełniły Wielka Rada i Mała Rada, zaś Rada Uproszonych stanowiła odpowiednik dzisiejszego senatu.

Patronem Republiki był św. Błażej, symbolem – biała flaga. Zawołaniem i hasłem było „libertas” (wolność).

Republika straciła na znaczeniu po odkryciu Ameryki i związanej z tym zmianie szlaków handlowych. Prawdopodobnie w wyprawie Kolumba brało udział co najmniej dwóch mieszkańców Raguzy. Paradoksalnie, niekorzystne dla niej okazało się również osłabienie potęgi tureckiej.

Tragedii dopełniły również klęski żywiołowe, epidemie i zarazy, także zdarzające się coraz częściej trzęsienia ziemi, w tym najtragiczniejsze w 1667 roku. Odtąd republika chyliła się ku upadkowi.

W 1806 roku do zagrożonej przez wojska rosyjskie Raguzy wkroczyły wojska Napoleona. W 1808 roku Francuzi zadecydowali o likwidacji republiki, a w kolejnym roku Dubrownik wcielono do Prowincji Iliryjskich[1].

Ważne daty z historii Republiki:

  • 1296 – budowa kanalizacji w Dubrowniku
  • 1317 – otwarcie najstarszej, do dziś działającej apteki
  • 1395 – najstarsze w Europie prawo o ubezpieczeniach
  • 1172, 1196, 1215, 1228, 1252–1254, 1265–1268, 1275, 1301–1302, 1317–1318, 1325, 1328 – oblężenia Dubrownika przez Serbię
  • 1667 – trzęsienie ziemi

Znane postacie

Historia

Historię Republiki Dubrownika można podzielić na trzy okresy historyczne.[2]

Pierwszy okres (bizantyjski) trwa do 1205 roku. Jest to okres, w którym Dubrownik znajduje się głównie pod panowaniem Bizancjum, okazjonalnie weneckiego i normańskiego, a w pewnym okresie także pod panowaniem chorwackiego władcy Tomislava.[3][4]. W XII wieku gmina Dubrownik (łac. Communitas Ragusina) zaczęła się kształtować z własnymi instytucjami rządowymi, którym sporadycznie udawało się osiągnąć znaczny stopień autonomii wewnętrznej.

Drugi okres (wenecki) obejmuje okres od 1205 do 1358 roku, kiedy Dubrownik uznał najwyższą władzę Wenecji i dożę Wenecji.Trzeci okres rozpoczyna się w 1358 r., kiedy Ludovic I z Andegawenów na mocy pokoju zadarskiego przejął pod swoje panowanie całą Dalmację Wenecką i potwierdził wszystkie atrybuty państwowości Republiki Dubrownika na mocy Traktatu Wyszehradzkiego. Okres ten, w którym Republika Dubrownicka osiągnęła swój szczyt, trwał do roku 1808, kiedy to siły okupacyjne Napoleona oficjalnie ją zlikwidowały.

Początki

Dubrovački trgovac

Miasto zostało założone w VII wieku[5] (około 614 roku) po zniszczeniu przez Awarów i Słowian rzymskiego miasta Epidauros (dzisiejszy Cavtat). Ci, którzy przeżyli, przenieśli się na małą wyspę Lausa, położoną 25 km na północ od Cavtatu. Zakłada się, że Chorwaci przeprowadzili drugi atak na miasto Epidaurum i całkowicie je zniszczyli.[5]

Według innej teorii Epidauros zostało zniszczone przez Gotów około 265 roku, według angielskiego pisarza Johna Gardnera Wilkinsona: „Dubrownik został założony prawdopodobnie na długo przed ostatecznym zniszczeniem Epidauros i że różne niepokoje barbarzyńców, które miały miejsce w III i IV wieku, doprowadziły do ustanowienia tego miejsca jako schronienia”.[6]

Nowa lokalizacja zapewniała większą ochronę, ale Rzymianie wkrótce nawiązali stosunki handlowe i polityczne ze Słowianami na kontynencie.

Uchodźcy z rzymskiego Epidauros zbudowali nową osadę na małej wyspie (niektóre źródła podają półwysep) Lozy, podczas gdy inne ludy (głównie Chorwaci) osiedliły się na wybrzeżu i nazwały swoją osadę Dubrownikiem. Na początku Rzymianie i Chorwaci byli wobec siebie sceptyczni. Z biegiem czasu zbliżyły się do siebie, tak że w XII wieku obie osady połączyły się w jedną. Kanał oddzielający obie osady został zasypany i dziś jest to najsłynniejsza ulica miasta (Placa lub Stradun), która stała się jednocześnie centrum miasta. W ten sposób Dubrownik stał się chorwacką nazwą zjednoczonego miasta.

Nowsza teoria opiera się na wykopaliskach archeologicznych. Nowe znaleziska (m.in. znaleziska prawdopodobnie bizantyjskiej katedry wczesnoromańskiej znajdującej się poniżej obecnej barokowej katedry zbudowanej w tym miejscu podczas trzęsienia ziemi w 1667 r., zawalenia się katedry romańskiej i części murów miejskich) datowane są na okres od V do V wieku n.e. VII wiek, co jest sprzeczne z pierwszą teorią. Wielkość pierwszej katedry wskazuje, że w tamtym czasie przebywało w niej dużo osób. Dziś uważa się, że już od V w. na (pół)wyspie Loza istniała bizantyjska twierdza (castrum), która stopniowo rozrastała się, obejmując część dzisiejszego portu miejskiego (obok którego odnaleziono wspomniane znaleziska archeologiczne).[7]

Pojawiła się kolejna teoria, która wśród historyków cieszy się coraz większym zainteresowaniem, mówiąca, że ​​korzenie miasta Dubrownik sięgają czasów greckich. „Teoria grecka” pojawiła się wraz z odkryciami kilku greckich artefaktów podczas wykopalisk w porcie w Dubrowniku. Ponadto podczas wiercenia kamiennej drogi odsłonięto piasek, co stawia pod znakiem zapytania, czy Loza była wyspą, czy półwyspem. I tak Antun Ničetić w swojej książce „Historia portu w Dubrowniku” wyjaśnia teorię, że Dubrownik założyli greccy żeglarze. Kluczową częścią tej teorii jest wyjaśnienie, że starożytne statki musiały pokonywać od 45 do 50 mil dziennie, więc potrzebowały portu na odpoczynek. Idealną kombinacją byłoby, gdyby istniało źródło wody pitnej. Dubrownik miał jedno i drugie i znajdował się pośrodku pomiędzy dwiema greckimi osadami, Budvą i Korčulą, oddalonymi od siebie o 95 mil morskich.[8]

Wczesny okres

Dubrownik był miastem w bizantyjskiej Dalmacji, płacącym corocznie daninę w wysokości 36 złotych monet każdy sąsiednim książętom Zahum i Travun, na których ziemiach się znajdowali, za ich winnice i gaje oliwne.

Pierwsza wzmianka o Dubrowniku pojawia się w przysłowiu w 867 r., kiedy Saraceni oblegali go w latach 866–867. Po piętnastu miesiącach oblężenie zakończyło się dzięki cesarzowi bizantyjskiemu Bazylemu I Macedońskiemu, który wysłał flotę pod dowództwem Niketasa Orifasa w stronę Dubrownika. Wraz z osłabieniem Bizancjum Republika Wenecka zaczęła postrzegać Dubrownik jako rywala i uważała, że ​​powinien on przejść pod jej administrację, jednak próba zdobycia miasta przez Wenecjan w 948 r. zakończyła się niepowodzeniem. Mieszkańcy Dubrownika przypisywali zwycięstwo św. Błażejowi, który stał się patronem miasta. Za wojny między cesarzami Bazylego II. i Samuila na przełomie X i XI wieku cesarz bizantyjski powierzył opiekę nad Dubrownikiem doży weneckiemu Piotrowi II. Orseoli, który w roku 1000 otrzymał miasto w darze, ale już za cesarza Romana III. (1028–1034) mieszkańcy Dubrownika ponownie stali się poddanymi bizantyjskimi i swoimi statkami pomagali flocie bizantyjskiej w wojnie z Arabami.[2]

W 1050 roku chorwacki król Stefan I, władca Bośni i Dalmacji, dał mieszkańcom Dubrownika ziemię wzdłuż wybrzeża, więc Dubrownik rozszerzył się do Zatona, 16 km od miasta Dubrownik, w ten sposób Dubrownik przejął kontrolę nad źródłem wody pitnej. Stjepan przekazał także port Gruž, który dziś jest portem handlowym Dubrownika. Zatem pierwotne terytorium gminy Dubrownik obejmowało samo miasto Dubrovnik, Gruž, Župę dubrovačku, Brgat, Omblu, Šumet, Zaton i wyspy Koločep, Lopud, Šipan oraz inne mniejsze wyspy w pobliżu miasta (Lokrum, Mrkan, Bobara.

W XI wieku Dubrownik i jego okolice zostały opisane w pracach słynnego arabskiego geografa Muhameda Al-Idrisiego. W swojej pracy powiedział o Dubrowniku, że jest to najbardziej wysunięte na południe miasto „w kraju Chorwacji i Dalmacji".[9][10]

W 1191 r. kupcy miejscy otrzymali od cesarza Izaaka II Anđela swobodę handlu w Bizancjum. Podobne przywileje Dubrownik posiadał wcześniej w Serbii (1186) i Bośni (1189). Umowa z bośniackim banem Kulin jest pierwszym oficjalnym dokumentem, w którym miasto nosi nazwę Dubrovnik.

Rządy weneckie 1205 – 1358

Rozwój Dubrownika

Podbój Konstantynopola przez Wenecję w czasie IV krucjaty (1204) całkowicie zmienił stosunki polityczne na Wschodzie. Cesarstwo Bizantyjskie zostało zniszczone z wyjątkiem niewielkiej części, a Wenecja stała się pierwszą potęgą morską na Morzu Śródziemnym. Po schwytaniu i samobójstwie księcia Damjana Judy w 1205 roku[11] Dubrownik uznał najwyższą władzę doży Wenecji.[12] Choć nadal pozostawał autonomiczną gminą miejską, od 1237 r. Dubrownikiem rządzili weneccy comes (książę chorwaccy). Mianowano go na dwa lata, lecz wicekrólem i sędziami byli miejscowi panowie. Podobnie armii weneckiej nie było w mieście.[2] Ściślejsze powiązanie z Wenecją w okresie jej największej potęgi wywarło znaczący wpływ na Dubrownik, gdyż w tym czasie zorganizował on swoją administrację, powiększył ziemie i stworzył bezpieczne podstawy dla swego wschodniego handlu.

Administrację wewnętrzną uregulował specjalny statut z 1272 roku. W tym samym czasie do Dubrownika przyłączono wyspę Lastovo, natomiast miasta Ston i Stonski Rat (półwysep Pelješac) zostały zakupione przez ludność Dubrownika w 1333 roku od bośniackiego bana Stjepana II. Kotromanicia i serbskiego króla Stjepana Dušana, a w W 1345 r. Mljet również znalazł się pod panowaniem Dubrownika.

Rozszerzyli swój handel morski na Tunezję, Egipt, Syrię i Morze Czarne oraz zawarli lub odnowili umowy handlowe z Bośnią, Serbią, Bułgarią i Bizancjum. W tym czasie Dubrownik utrzymywał także stosunki handlowe z miastami włoskimi, zwłaszcza z Ankoną, Florencją, Neapolem i Sycylią. Główną częścią handlu Dubrownika był z jednej strony transport wschodnich surowców na zachód i import zachodnich produktów przemysłowych na wschód.[2]

Uznanie władzy królów chorwacko-węgierskich

Wraz z pokojem w Zadarze w 1358 roku Wenecja utraciła wszystkie wyspy i miasta na wschodnim wybrzeżu Morza Adriatyckiego, od Kvarneru po Durres. Dubrownik uznał panowanie chorwacko-węgierskiego króla sndegaweńskiego Ludwika I, uznając herb Węgier za herb Republiki. Stosunki między Dubrownikiem a królem uregulował Traktat Wyszehradzki z 27 maja 1358 roku.[13] Król węgiersko-chorwacki otrzymywał od mieszkańców Dubrownika roczną daninę w wysokości pięciuset dukatów, a w razie wojny musieli mu pomagać na morzu, jednocześnie nie wtrącał się w ich wewnętrzne sprawy. W sprawach politycznych leżących w ogólnym interesie państwa Dubrownik rzeczywiście podlegał banowi chorwacko-dalmatyńskiemu, ale tylko z pozoru, gdyż w rzeczywistości była to republika całkowicie wolna (nazwa republika była używana często od XV wieku, ale nie przesądza to Państwowość Dubrownika po 1358 r.) Władze wszystkich instytucji oraz książę (łac. rektor) jako formalna głowa państwa, po 1358 r. wybierani byli wyłącznie spośród mieszkańców Dubrownika bez żadnego potwierdzenia ze strony króla. W 1399 roku Dubrownik nabył wybrzeże Dubrownika (łac. Terrae nove), kupując je od bośniackiego króla Stjepana Ostoji za 2000 perperów.[2]

27 stycznia 1416 roku Republika wydała dekret znoszący niewolnictwo na swoim terytorium, zakazujący handlu niewolnikami i transportu niewolników statkami. Zostało to włączone do Statutu Dubrownika, dokumentu wydanego już w 1272 roku. Tym samym wpisując się w trend rozwojowy krajów europejskich, jako jeden z pierwszych krajów na świecie zniósł niewolnictwo.[14] Decyzja została zawarta w części Statutu Dubrownika, która mówi o własności morskiej i stanowi, że wszyscy na pokładzie są uważani za osoby wolne.[15] Kara była bardzo surowa: więzienie i grzywna. Za każdą istotę ludzką, którą sprzedaje, kupuje, w której pośredniczy lub ma udział w sprzedaży, sprawca podlega karze pół roku więzienia i karze grzywny w wysokości 25 kar. To była duża kara, bo za te pieniądze można było kupić prawie trzy krowy lub ponad 900 litrów zboża.[16]

Oddawanie hołdu sułtanowi

Mapa Dubrovačke Republike z 1678.

W 1458 roku Republika Dubrownika zawarła traktat z Imperium Osmańskim w sprawie płacenia daniny. Każdego roku 1 listopada Dubrownik wysyłał posła do Konstantynopola, aby zapłacił określoną kwotę daniny. Kiedy w 1481 roku miasto znalazło się pod ochroną osmańską, Dubrownik zapłacił 12 500 dukatów. We wszystkim innym Dubrownik był niezależny. Miał prawo nawiązywać stosunki z dowolnym krajem, a także zawierać umowy z innymi krajami, a statki dubrownickie pływały pod banderą Dubrownika. Turcy nadali Republice Dubrownika specjalne prawa handlowe, co jeszcze bardziej związało handel dubrownicki z Imperium Osmańskim. Dubrownik przekazał część handlu adriatyckiego Imperium Osmańskiemu, a kupcy z Dubrownika płacili w portach określony podatek. Dubrowniccy kupcy zaopatrywali także kolonie osmańskie, co dawało im specjalne przywileje w imperium. Statki handlowe z Dubrownika mogły swobodnie pływać po Morzu Czarnym, czego zabroniono wszystkim statkom nieosmańskim. Płacili niektóre cła mniej niż inni kupcy, a Dubrownik jednocześnie cieszył się osmańskim wsparciem dyplomatycznym w handlu z Wenecjanami.

W XV wieku Republika rozszerzyła się o Cavtat i Konavle, kupując je od bośniackiej szlachty: w 1419 r. wschodnią część Konavle od Sandalja Hranicia, a w 1427 r. Cavtat i zachodnie Konavle od Radoslava Pavlovicia, zaokrąglając w ten sposób jej terytorium.

W czasie, gdy Belgrad znajdował się pod panowaniem tureckim, w mieście tym działała kolonia handlowa Dubrownik. Spisał je jezuita Bartol Kašić, gdy w 1612 roku jako wysłannik papieski odwiedził katolików w tym mieście.[17] Ta sama kolonia wspierała szkołę średnią jezuitów w Belgradzie, która działała aż do ich wyjazdu w 1632 roku. Dubrownikowie mieli kolonie handlowe na całym Morzu Śródziemnym.[18] Pod opieką osmańską (1526 - 1684) to chorwackie państwo arystokratyczne posiadało kolonie handlowe w całym Imperium Osmańskim: w Konstantynopolu, Salonikach, Drinopolje, Belgradzie, Sofii, Bukareszcie, Sarajewie i innych miastach Półwyspu Bałkańskiego. Każda kolonia miała własnego konsula i specjalny sąd handlowy, a nawet kościół, szpital i cmentarz.[18] W tym samym czasie kolonie handlowe Dubrownika znajdowały się także we Włoszech (Mlce, Ankona (Jakin), Florencja, Syrakuzy, Mesyna i Palermo), w Azji Mniejszej (Smyrna i Brusa), a nawet w Egipcie (Aleksandria i Kair).[18] Wszystkie te kolonie pośredniczyły w handlu między sąsiadami a Dubrownikiem.[18] W tamtym czasie handel w Dubrowniku miał głównie charakter tranzytowy. Mieszkańcy Dubrownika przewozili produkty naturalne ze wschodu na zachód Europy, a na wschodzie sprzedawali rękodzieło (głównie włoskie).[18]

Na korzyść Osmanów przemawiało to, że kontrolowali oni port w Dubrowniku o ogromnym znaczeniu. W końcu większość ruchu Florencja-Bursa (port osmański w północno-zachodniej Anatolii) przechodziła przez Dubrownik. Towary z Florencji opuszczały włoskie porty Pesaro, Fano czy Ancona i płynęły w kierunku Dubrownika. Z Dubrownika towary przewozono szlakiem handlowym Bosnasaray (Sarajevo)–Novi Pazar–Skopje–Plovdiv–Drinopolje.

Wraz z Anglią, Hiszpanią i Genuą Dubrownik był w XV wieku największym konkurentem Wenecjan na wszystkich morzach, nawet na Adriatyku.

Koniec Republiki

Dekret Marmonta o zniesieniu Republiki Dubrownika (z wystawy Muzeum Wojny Ojczyźnianej w Srđ)

Po upadku Republiki Weneckiej w 1797 r. strefa przybrzeżna Dalmacji znalazła się pod jurysdykcją monarchii habsburskiej. Wraz z pokojem w Požuniu w 1805 roku cała Dalmacja i Boka kotorska zostały przekazane Francuzom i jedynie terytorium Republiki Dubrownika przerwało łączące je połączenie lądowe.[2] Wraz z pojawieniem się Napoleona z jednej strony i słabością Turcji z drugiej, Republika Dubrownicka nie była już bezpieczna w ustalonym systemie ochrony.[19] W pokoju w Požunie w 1805 roku ustalono, że Austria musi oddać Francji Istrię, Dalmację i dawną Dalmację Wenecką, czyli Bokę kotorską i część wybrzeża Czarnogóry. Jednak Kotor nie został przekazany Francuzom, lecz Rosjanom, co zaostrzyło walkę o południową Dalmację. Przybycie Rosji pokrzyżowało długoterminowe plany Napoleona, które chciał on zrealizować poprzez Europę Południowo-Wschodnią i w porozumieniu z Turcją. W ten sposób Republika Dubrownika znalazła się pomiędzy dwoma europejskimi superpotęgami. Aby wypędzić Rosjan i zapobiec rosyjsko-czarnogórskiej okupacji Dubrownika, wojska francuskie wyprawiły się do Kotoru i pod pretekstem przejścia przez Kotor w maju 1806 roku wkroczyły do ​​Dubrownika i zajęły go.[20] 26 maja 1806 roku armia francuskiego generała Lauristona nielegalnie wkroczyła na terytorium neutralnej Republiki Dubrownika, a następnego dnia oszukańczo wkroczyła do miasta, prosząc jedynie o odpoczynek i odświeżenie się w drodze do ówczesnych posiadłości francuskich w Boce kotorskiej. Zamiast tego natychmiast zajęła miasto w imieniu Napoleona.[21] Wkrótce po rozpoczęciu okupacji francuskiej na terytorium Dubrownika wkroczyły wojska rosyjsko-czarnogórskie i rozpoczęły walkę z armią francuską, plądrując i paląc wszystko na swojej drodze. Skończyło się to oblężeniem okupowanego miasta (w którym spadło na nie 3000 kul armatnich).[22] Od czasu okupacji w 1806 roku podniesienie flagi św. Błażeja było zabroniony.[20]

W obawie o własną niepodległość szlachta dubrownicka starała się utrzymać niepodległość Republiki za pośrednictwem najwyższych władz osmańskich, gdyż znajdowała się pod protektoratem osmańskim. Reakcja Francji była szybka, lekkomyślna wobec sojuszniczej Turcji i niezależnie od stosunku Dubrownika do niej.[20] 31 stycznia 1808 roku marszałek Auguste Frederic Louis Viesse de Marmont wydał proklamację znoszącą Republikę Dubrownicką, pomimo sprzeciwu władz Republiki. Na rozkaz Marmonta pułkownik Delort przybył z eskortą wojskową do Pałacu Książęcego i odczytał zgromadzonemu Senatowi proklamację znoszącą starożytne państwo dubrownickie i jego arystokratyczny reżim. Żołnierze armii francuskiej przejęli wszystkie urzędy Republiki, zamknęli drzwi i nałożyli na nie pieczęcie. Senatorowie byli przerażeni tym widokiem i po cichu wyszli.[20] Marszałek oświadczył, że przyłącza terytorium Dubrownika do Królestwa Włoch (marionetkowego państwa Cesarstwa Francuskiego), od którego następnie zostało ono oddzielone i wraz z Istrią, Dalmacją i ziemiami słoweńskimi zjednoczone w iliryjskie prowincje Napoleona. Marmont otrzymał od Napoleona nowo utworzony tytuł „księcia Dubrownika” (Duc de Raguse). Ogromne kontrybucje i daniny francuskie na wsparcie licznych wojsk całkowicie wyczerpały Republikę. Żegluga Dubrownika została zniszczona lub utknęła w portach śródziemnomorskich, a handel z zapleczem został przerwany.

Po siedmiu latach okupacji francuskiej, zachęconej dezercją wojsk francuskich po nieudanej inwazji na Rosję i ponownym przystąpieniem Austrii do wojny, wszystkie warstwy społeczne Dubrownika pod przywództwem władcy powstały w powszechnym powstaniu przeciwko okupacji.[23] 18 czerwca 1813 roku wraz z sojusznikami brytyjskimi zmusili garnizon francuski na wyspie Šipan, następnie w Ston i na Lopud do kapitulacji, po czym powstanie rozprzestrzeniło się na kontynent Republiki, zaczynając od Konavle.[24] Rozpoczęli oblężenie miasta z pomocą brytyjskiej marynarki wojennej ze statkami HMS Bacchante i HMS Saracen pod dowództwem kapitana Williama Hoste'a i wkrótce ludność oblężonego miasta przyłączyła się do powstania. Cesarstwo Austriackie wysłało swoje wojska pod dowództwem generała Todora Milutinovicia pod pretekstem, że przybyli na pomoc swoim dubrownickim sojusznikom, jednak jak się wkrótce okazało, w rzeczywistości chcieli zastąpić francuską okupację Dubrownika własną.[25] Uprowadzili jednego z tymczasowych namiestników Republiki, Vlaho (syna Brnji) Kabogi, obietnicami władzy i autorytetu (którym nie cieszył się długo, ale umarł w niesławie, odtąd nazywany przez lud „Traditur” – zdrajcą ) i udało im się go przekonać, że drzwi od strony wschodniej pozostają zamknięte dla zebranych tam powstańców dubrownickich, natomiast wojska austriackie (bez żołnierzy Dubrownika) wkraczają przez bramę na zachodzie, aby po kapitulacji zająć Miasto francuskiego garnizonu liczącego 500 żołnierzy pod dowództwem generała Montricharda.[26]

Następnie sztandar św. Błażeja powiewał obok flagi austriackiej i brytyjskiej, ale tylko przez dwa dni, ponieważ 30 stycznia generał Milutinović nakazał burmistrzowi Sabo Giorgi jego opuszczenie. W patriotycznym entuzjazmie Giorgi, ostatni książę Republiki przed okupacją francuską, odmówił zdjęcia flagi, „ponieważ była przyczepiona (podniesiona) przez lud”, a ani jedna osoba z Dubrownika nie chciała tego zrobić , nawet gdy grozili im bronią, ale austriaccy żołnierze zdjęli flagę.[27]

Choć rząd Republiki Dubrownickiej nigdy nie podpisał kapitulacji ani nie zrzekł się suwerenności, co zgodnie z przyjętymi przez Austrię na Kongresie Wiedeńskim regułami Klemensa von Metternicha oznaczało, że należało ją przywrócić, Cesarstwu Austriackiemu udało się przekonać innych sojuszników, aby pozwolili mu na zachowanie terytorium Republiki Dubrownickiej. [28] w przypadku przyjęcia do Kongresu wielu mniejszych i mniej ważnych miast i byłych stanów, przedstawicielowi Republiki Dubrownickiej odmówiono tego prawa.[29] Wszystko to pozostawało w całkowitej sprzeczności z uroczystymi traktatami, które cesarze austriaccy podpisali z Rzecząpospolitą: pierwszy podpisany 20 sierpnia 1684 r., w którym cesarz Leopold I obiecuje i gwarantuje Rzeczypospolitej nienaruszalną wolność („inviolatam libertatem”), a drugi z 1772 r., w którym cesarzowa Maria Teresa obiecuje ochronę i poszanowanie nienaruszalności terytorium i wolności Republiki Dubrownika.[30]

Władcy Dubrownika próbowali przywrócić Republikę Dubrownika na Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku. Żadna europejska potęga nie chciała tego rozważać. Nikomu nie zależało na przystąpieniu do nowej wojny w imię małego państwa, którego wielowiekowy protektor, zgniłe Imperium Osmańskie, nie było na tyle silne, by żywić urazę do mocarstw zachodnich. Austrii nie zależało specjalnie na odbudowie, gdyż przejęła całe wschodnie wybrzeże Adriatyku. Do 1836 roku zakazano wywieszania flagi św. Błażeja.[20]

Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. monarchia habsburska przyłączyła terytorium dawnej republiki do swojej korony, Królestwa Dalmacji, które było jej częścią do 1918 r.

Układ społeczny, państwowy i prawny

Układ społeczny

Społeczeństwo Dubrownika składało się ze szlachty (patriciat, nobility, łac. nobiles, cives de consilio), obywateli (łac. cives) i chłopów (łac. districtuales, subditi, contadini). Księstwo dzieli się czasem na stare (salamankeze) i nowe (sorboneze) ze względu na wielowiekowe spory pomiędzy obiema grupami księstw, które opierały się głównie na podstawach pragmatycznej polityki i współpracy z Turkami, czyli polityce udziału w wojnach antytureckich, a później, czy ten status społeczny uzyskał przed, czy po trzęsieniu ziemi w 1667 r.[31] Obywatele byli pozbawieni praw politycznych, zajmowali się więc handlem, rzemiosłem, rybołówstwem i żeglugą, aby chronić swoje interesy zrzeszali się w bractwach handlowych i rzemieślniczych, wśród których znalazły się najsłynniejsze bractwa św. Antoniego i św. Łazarza, którego członkowie nazywają się antunini i łazarini. Członkowie Bractwa Św. Antuna byli bogatszymi obywatelami, spośród których po XVI wieku wybierano zwykle kanclerzy i sekretarzy – najwyższe urzędy dostępne dla obywateli nieszlachetnych, więc rozwarstwienie zachodziło także wśród obywateli, dlatego w późnym średniowieczu i epoce nowożytnej kierowano bogatszych obywateli do as cittadini (głównie Antunini) i tych zajmujących niższą pozycję w stratyfikacji społecznej, jak artigiani i populo minuto. Najliczniejszą, ale i politycznie nielegalną klasę stanowili chłopi, wśród których byli dzierżawcy ziemi, chłopi pańszczyźniani i ci, którzy uprawiali własną ziemię.[32]

Regulacja państwowa

Pałac Rektorski

Republikę Dubrownika można określić jako arystokratyczną republikę feudalną.[32] Nazwa republiki potwierdzona jest w źródłach z XV wieku, nie jest ona jednak decydująca dla kwestii statusu państwowego czy już uzyskanej niepodległości Dubrownika. Podstawy organizacji rządu powstały w XIII i XIV wieku i, z pewnymi zmianami, przetrwają aż do upadku Republiki Dubrownickiej.[3][33]

Władzę sprawowała szlachta (patrycjusze lub szlachta). Książę stał na czele Republiki. Głównymi instytucjami Republiki były Wielka Rada, Mała Rada i Senat (Rada Petentów)[34] oraz Książę.

Wielka Rada (chor. Veliko vijeće, łac. Consilium maius, wł. Maggior Consiglio) wzmiankowana jest od 1235 roku. Początkowo jej członkowie byli mianowani przez księcia i Małą Radę, jednak sobór formalnie „zamknął się” w 1332 roku, kiedy (12 maja 1332) Wielka Rada podjęła decyzję o wyborze trzech „lepszych ludzi”, którzy wyliczą wszystkich, którzy byli wówczas członkami soboru, a także innych, którzy wydają się im tego godni (w terminologii włoskiej i przez analogię do „zamknięcia” soboru Wielki Sobór Wenecki w 1297 r., wydarzenie znane jako Sobór Serrata del Maggior). W ten sposób Wielka Rada staje się organem patrycjuszy, który z prawdziwej elity politycznej przekształcił się w klasę rządzącą.[3][33] Wszyscy męscy członkowie rodzin patrycjuszowskich zostali członkami po osiągnięciu pełnoletności. Na początku każdego roku formalnie przyjmowano nowych członków. Główną rolą Wielkiej Rady był wybór urzędników państwowych (magistratów) i urzędników państwowych, wybór członków innych rad, uchwalanie ustaw i rozstrzyganie kwestii prawa stanowego.[35] Do czasu pojawienia się Senatu (w XIV w. Rady Suplikantów) rola Wielkiej Rady była decydująca, aby władza polityczna stopniowo przechodziła w ręce Senatu. Najważniejszą funkcją (od 1358 r.), która pozostała aż do upadku Rzeczypospolitej, była comiesięczna elekcja księcia.[36]

Mała Rada (chor. Malo vijeće, łac. Consilium minus, wł. Minor Consiglio) była organem wykonawczym, najpierw Wielkiej Rady, a następnie Senatu, wybieranego co roku przez Wielką Radę. Początkowo składała się z księcia i 11 rajców, później księcia i sześciu radnych-senatorów.[36] Władza Małej Rady była początkowo duża (przed 1332 r. Mała Rada wraz z księciem wyznaczała także członków Wielkiej Rady). , jednak z czasem uległa ograniczeniu i ostatecznie sprawowała władzę wykonawczą wyłącznie według decyzji i poleceń Senatu, zajmując się sprawami komunalnymi, takimi jak organizacja oficjalnych uroczystości. Pełniła także rolę doradczą księciu, zapewniając tym samym ciągłość w warunkach szybkiej zmiany książąt (np. zagraniczni przedstawiciele konsularni i dyplomatyczni przekazywali księciu listy uwierzytelniające i akredytywy w obecności Małej Rady).[34][37]

Senat (łac. Consilium rogatorum, wł. Consiglio dei Pregadi)

Senat (chor. Senat, łac. Consilium rogatorum, wł. Consiglio dei Pregadi) pierwotnie nosił nazwę Rady Petentów (Vijeće umoljenih) w Dubrowniku, co prawdopodobnie świadczy o tym, że początkowo nie był to organ stały, lecz członkowie byli zwoływani na podstawie petycji. Po utworzeniu rada ta zdobywała coraz większe uprawnienia i pełniła funkcję operacyjnego organu politycznego, ustalającego wytyczne i podejmującego konkretne działania w polityce wewnętrznej i zewnętrznej.[35] Sporządzano w nim projekty ustaw (przy udziale prokreatorów), a Wielka Rada dopiero później je głosowała. Senat stał się w ten sposób rodzajem rządu Rzeczypospolitej. Taka kondensacja władzy uczyniła politykę Dubrownika bardziej spójną i skuteczną, co było szczególnie ważne w okresie umacniania się panowania osmańskiego. Mandat senatora trwał rok, a wakat dwa lata, został jednak zniesiony w XVI wieku i odtąd co roku wybierani są prawie te same osoby.[34]

Książę (chor. Knez, łac. rektor, wł. rettore) miał mandat zaledwie miesięczny. Sposób taki miał zapobiec nadmiernej konsolidacji władzy i uniemożliwić wprowadzenie samorządu. Do 1358 roku książę (przychodzi) na dwa lata przyjeżdżał z Wenecji.[3] Następnie książę został wybrany przez Wielką Radę. Ludność Dubrownika stopniowo odbierała książętom coraz większą władzę, ostatecznie sprowadzając ją wyłącznie do urzędników pełniących funkcję reprezentacyjną. Podczas swojej kadencji książę musiał mieszkać w Pałacu Książęcym[34] Ze względu na stanowisko książę był strażnikiem pieczęci państwowej.[38]

Prowizorzy państwowi (chor. Državni provizori, łac. Proveditores terrae, wł. Provveditori dello stato) działają jako urzędy stałe od 1477 r. Pięciu (po 1667 r. trzech) prowizorów zostało wybranych przez Wielką Sobór na roczną kadencję spośród patrycjuszy na przestrzeni ponad 50 lat w wieku. Ich zadaniem było czuwanie nad harmonią porządku prawnego i poszanowaniem legalności. Często przygotowywali projekty ustaw, byli zobowiązani do obecności na posiedzeniach Senatu i Wielkiej Rady oraz do przestrzegania norm proceduralnych i zapobiegania głosowaniu propozycji sprzecznych z obowiązującym porządkiem prawnym, mogli także zawieszać decyzje Małej Rady i księcia i zwrócić się o arbitraż do Senatu. W postępowaniu karnym drugiej instancji zadecydowali o możliwości złożenia apelacji, która mogłaby zostać skierowana do Małej Izby i Senatu. Nazywa się ich także „strażnikami sprawiedliwości”. Republika Wenecka miała urzędników znanych jako Avogadori de Comun, którzy wykonywali podobne zadania.[39]

Oprócz tych podstawowych instytucji istniało wielu sędziów, których jurysdykcja obejmowała działalność gospodarczą i inną na terytorium Rzeczypospolitej. W trosce o dokładność i jednolitość terminologiczną konieczne jest dokonanie pojęciowego rozróżnienia pomiędzy sędziami (wł. officiolii pubblici) a urzędnikami (wł. cancellieri, segretari, scribani, ministri itp.). Sędziowie to urzędnicy wybrani wyłącznie spośród szlachty, którzy sprawują określone urzędy i prowadzą sprawy państwowe przez określony czas. Ich wybór odnotowano od połowy XV wieku w księdze Specchio del Maggior Consiglio. Urzędnicy wykonywali w urzędach głównie zadania administracyjno-techniczne jako pracownicy państwowi i byli wybierani spośród plebsu (obywateli). Ich wybór odnotowywano w protokołach Senatu i Małej Rady, często bez podania nazwisk wybranych.[40]

Administrację terytorialną nad niektórymi częściami Republiki pod koniec średniowiecza dzieliło sześciu książąt (łac. come, wł. conte) ) (konavoski, stonski, slanski, šipanski, lastovski i książęta Lopuda i Koločepa) oraz trzech kapitanów ( łac. capitaneus, wł. capitano) (trstenički, janjinski i cavtatski). Byli mianowani przez Wielką Radę na pół roku lub rok i wykonywali jedynie decyzje rządu centralnego (urzędnicy zwani sindici, wybierani także przez Wielką Radę, nadzorowali pracę lokalnych książąt i kapitanów). Lastovo i Mljet (jako wspólnoty specjalne (chor. zajednice, łac. universitates) posiadały autonomię i przywileje zgodnie z własnymi statutami (Libro delli ordinamenti e delle usanze della Universitade et dello Commun della isola de Lagusta i Liber de ordinamenti e delle usance della universitade del comun de Melida).[34]

Porozumienie prawne

Prawo Republiki Dubrownika jest w przeważającej części prawem pisanym, a prawo zwyczajowe było stosowane jedynie pomocniczo.

Statut Dubrownika (chor. Dubrovački statut, łac. Liber statutorum civitatis Ragusii), najstarszy dubrownicki zbiór prawny, to kodyfikacja prawna składająca się z ośmiu ksiąg, która została wprowadzona w życie w 1272 roku przez ówczesnego księcia Dubrownika Marko Justiniani, po walce miejscowych władców przeciwko patrycjatowi weneckiemu. Księga pierwsza zawiera przepisy dotyczące władzy państwowej, ustala prawa i obowiązki urzędników oraz reguluje sytuację prawną Kościoła. Księga druga zawiera teksty przysięgi składanej przez urzędników państwowych przed objęciem urzędu. Regulacje dotyczące organizacji i właściwości sądów oraz postępowania sądowego zawarte są w księdze trzeciej, natomiast księga czwarta dotyczy prawa spadkowego, małżeńskiego i rodzinnego. Księga piąta reguluje stosunki agrarne, zagadnienia związane z nieruchomościami i użytecznością publiczną. Księga szósta definiuje przestępstwa i kary za nie, a jako zadanie specjalne określa zwalczanie piractwa i przemytu. Księga siódma poświęcona jest prawu morskiemu i nawigacji, natomiast księga ósma zawiera nowe przepisy i uzupełnienia do starych, zwłaszcza dotyczących postępowań sądowych. Statut także zawiera poprawki z roku 1358 (zgodnie z nowym stanem prawnym Dubrownika), jednak nigdy nie doszło do całkowitej rewizji, w związku z czym liczne normy ustawowe przestały obowiązywać de facto (jak np. te dotyczące przybycia i przysięgi weneckiego książę).[32]

Rozwój stosunków gospodarczych i społecznych spowodował konieczność przyjęcia nowych przepisów prawnych, które zostały wpisane do specjalnych ksiąg prawnych: Księgi Wszelkich Reformacji (chor. Knjigu svih reformacija, łac. Liber omnium reformationium), w której wymieniono postanowienia od 1335 do 1410 r., Zielonej Księgi (chor. Zelenu knjigu, łac. Liber viridis) z przepisami od 1358 do 1460 oraz Żółtą Księgę (chor. Žutu knjigu, łac. Liber croceus), która była prowadzona od 1460 do 1808. Do ważniejszych przepisów należy Statut Izby Celnej Miasta Dubrownika (chor. Statut carinarnice grada Dubrovnika, łac. Liber statutorum doane Ragusii) z 1277 r., Nowy Kodeks Celny (chor. Novi carinski zakonik, łac. Capitolare della Doana grande) z 1413 r., Ustawa o ubezpieczeniu morskim (chor. Zakon o pomorskom osiguranju, łac. Ordo super assecuratoribus) z 1568 r. oraz Przepisy Republiki Dubrownickiej o żegludze krajowej (chor. Propisi Dubrovačke Republike o nacionalnoj plovidbi , wł. Regulati della Repubblica di Ragusa per la navigazione nazionale) z 1745 r.[32]

Mała rada i książę sprawowali funkcje sądownicze aż do XV wieku, a na początku XV wieku utworzono Wielki Dwór (chor. Veliki sud, łac. Curia maior), z którego w r. utworzono Sąd Cywilny (chor. Građanski sud, łac. Curia consulum causarum cywilium). 1416, a w 1459 i Sąd Karny (chor. Kazneni sud, łac. Sex iudices decriminali). Sędziowie byli wybierani przez Wielką Radę i podobnie jak większość innych urzędników, mieli roczną kadencję. W postępowaniu w drugiej instancji orzekali syndycy, Kolegium Apelacyjne (chor. Žalbeni kolegij, łac. Collegium appelationum), Mała Izba i Senat.[39]

Polityka społeczna

Instytucje charytatywne:

Ciekawostki historyczne

Arboretum Trsteno
  • Starzy mieszkańcy Dubrownika mieli zasadę, że nigdy nie zastanawiali się i nie podejmowali decyzji, kiedy przyszedł południa lub jego okolicy.

„Jest karą sam w sobie, a myśl gaśnie, radość życia wypływa z zamglonych oczu i poczerniałych twarzy. W ogóle nawet siebie nie kochasz, więc jak możesz podejmować decyzję w sprawie innych, kierując się mętnym rozumowaniem!” – jak pisze dubrownicka pisarka Tereza Buconić Gović.

  • 27 stycznia 1416 roku Dubrownik jako pierwszy w Europie zniósł niewolnictwo. To wyjątkowy akt. Na przykład Anglia zrobiła to w 1569 r., Stany Zjednoczone w 1865 r., a Brazylia zajmowała się handlem ludźmi do 1888 r.
  • W 1296 roku Republika Dubrownicka zbudowała jeden z pierwszych średniowiecznych systemów kanalizacyjnych, który funkcjonuje do dziś, podczas gdy miasta w Europie takie jak Londyn, Paryż itp. bulgotały odchodami, które m.in. ulica.
  • W 1301 roku wprowadzono służbę medyczną.
  • Od 1347 roku w mieście działa dom starców.
  • W 1441 r. powołano Naczelną Radę Zdrowia.
  • Apteka Male Braće jest jedną z najstarszych w Europie. Za rok budowy klasztoru przyjmuje się rok założenia apteki: 1317. Jest on jednak z pewnością najstarszy w Europie pod względem ciągłości działania.
    Na początku była to apteka klasztorna dla potrzeb chorych braci (franciszkanów), a jej początki sięgają postanowienia reguły franciszkańskiej: bracia niech troszczą się o potrzeby chorych braci (rozdział VI). Z biegiem czasu, głównie ze względów humanitarno-charytatywnych, apteka przekroczyła wąski krąg murów klasztoru i stała się apteką publiczną na potrzeby obywateli, wypełniając w ten sposób postanowienie tej samej Reguły (rozdział V), a mianowicie nakazującej braciom wspierać siebie od swojej pracy. Dlatego też franciszkanie wysłali na studia niektórych braci przygotowujących się do służby aptecznej, o czym świadczą księgi apteczne, tzw. farmakopei z różnych stron Europy, które zachowały się do dziś, a część z nich można oglądać w muzeum klasztoru Małych Braci.
  • Pierwsza znana wzmianka o zorganizowanym zapobieganiu i gaszeniu pożarów w Europie.
    W 1272 roku w Statucie dubrownickim, w księdze VI, rozdz. 57, uchwalono m.in. ustawę o zakazie budowania domów ze słomy. Wszystkie domy musiały być budowane w taki sposób, aby zapobiec powstaniu i rozprzestrzenianiu się ognia w obrębie murów miejskich.
    W Księdze VI, rozdziale 55, żadnemu szewcowi nie wolno było rozpalać ognia pod kotłami podczas garbowania skóry w murach miejskich.
    Jeden zakaz i kara znajduje się w rozdziałach 27 i 37 i odnosi się do części miasta z wcześniej wybudowanymi domami, które są objęte nowym murem. Wszystkim, którzy mają domy drewniane, nie wolno w nich przechowywać wina, natomiast w domach kamiennych mogą, ile chcą. Chodziło o to, aby ewentualny występek i nieostrożność nie spowodowały pożaru domu. Kuchnie trzeba było budować na szczytach domów, gdyż w kuchniach używano ognia, a co za tym idzie, istniało duże ryzyko pożaru. Ponieważ kuchnia znajduje się na górze, w przypadku pożaru istnieje duża szansa, że ​​dom uda się uratować przed całkowitym zniszczeniem.
    W 1309 roku, 6 stycznia, w Statucie Dubrownickim w księdze VIII, w rozdziale 60, wprowadzono precyzyjne postanowienia dotyczące organizacji straży pożarnej. W razie pożaru, pod okiem znających się na rzeczy ludzi, wszyscy mieszkańcy mieli pilny obowiązek ugaszenia pożaru toporami lub pełnymi wiadrami wody. W przypadku zniszczenia narzędzi gmina zobowiązana była do naprawienia szkody. Jeżeli w wyniku pożaru sąsiadujący dom musiał zostać rozebrany, gmina musiała zapłacić za to odszkodowanie.
  • Kwarantanna jest oryginalnym wynalazkiem Dubrownika i została wprowadzona po raz pierwszy w 1377 roku: w przeciwieństwie do Wenecji, która podczas zarazy po prostu zabroniła wszystkim statkom wpływania do laguny, czy Księstwa Mediolanu, które wprowadziło surowe i niemal okrutne środki aresztu domowego i praktycznych zamurowanie chorych, Dubrownik władze wydały dekret, że załoga i towar wszystkich statków przybywających z „regionów zarazy” (locis pestiferis) muszą spędzić miesiąc na wyspach Supetar, Mrkan lub Bobara w zatoce Župa. Kwarantanna, która spowolniła, ale nie zahamowała handlu morskiego, jest tym bardziej interesująca, że ​​powstała jako racjonalny wyraz empirycznych doświadczeń dubrownickich panów-kupców, a nie ówczesnej profesji lekarskiej, obciążonej chorobą Galena. humoralno-miazmatyczny system teoretyczny. Władze Dubrownika wpadły na pomysł kwarantanny dzięki doświadczeniom z izolacją chorych na trąd. Z życia pod gołym niebem na wysepkach przed portem w Dubrowniku, kwarantanna przekształciła się w ciągu następnych stu lub więcej lat w instytucję posiadającą wszystkie istotne cechy: przepisy, budynki (pierwszy szpital został otwarty w 1397 r. wyspa Mljet) i personel, tzw officiales cazzamortuorum (kacamorti), później urzędowe sopra la sanita.
  • Siódma księga Statutu Miasta Dubrownika z 1272 roku zawiera wyłącznie artykuły regulujące prawo morskie. To najstarszy taki dokument na świecie.
  • W 1395 roku uchwalono najstarsze w Europie prawo ubezpieczeniowe. Chodzi o ubezpieczenie morskie. Prawo to jest o trzy wieki starsze od ubezpieczenia Lloyd’s, którego początki sięgają końca XVII wieku.
  • W Dubrowniku znajduje się najstarsze arboretum w Europie - Arboretum Trsteno. Musiał istnieć już w 1498 roku.

Wojny, w których brała udział

Linki zewnętrzne
Dubrovačka Republika
Republika Dubrownicka
Republica de Ragusa (dalmat.)
Respublica Ragusina (łac.)
Repubblica di Ragusa (wł.)
Repùblega de Raguxa (wen.)
Państwo suwerenne,
które było
państwem zależnym od:[potrzebny cytat]

Królestwa Węgier (1358–1458)
Imperium Osmańskiego (1458–1684)
Monarchii Habsburgów (1684–1806)
I Cesarstwa Francji
i Królestwa Włoch (1806–1808)

1358 — 1808
St. Blaise - State Flag of the Ragusan Republic.svg

Flaga
Coat of arms of Ragusa.svg

Herb
Ragusa.png
Granice Republiki Raguzy od 1426 r. (obejmujące także obszar oznaczony jako „Neum” do 1718 r.)
Stolica Ragusa
Szablon:Coord
Język/i codz. oficjalne[43]
łacina (1358–1492)
włoski (1492–1807)
używany[43]
dalmatyński[a]
Croatian[b]
Religia katolicyzm
Władza arystokratyczny kupiecki republikański (miasto-państwo)
Rektor i głowa państwa
1358 Nikša Sorgo
1807-1808 Sabo Giorgi
Historia średniowiecze
odrodzenie, wczesny okres nowożytny
• ok.614 założenie miasta
• 1358 utworzenie
• 1205 IV krucjata
(wenecka inwazja)
• 27 maja 1358 Pokój w Zadarze
• od 1458 osmańska zależność
• do 1684 wspólny protektorat Habsburgów, Austrii i Turcji osmańskiej
• 26 maja 1806 inwazja Francji
• 9 lipca 1807 Pokój w Tylży
• 14 października 1809 likwidacja
• 31 stycznia 1808 Królestwa Włoch
Ludność 90 000 w XVI wieku
Waluta perpera i inne
Wcześniej Później
Flag of Republic of Venice (1659-1675).svg Republika Wenecka
 Królestwo Włoch (1805–1814) Flag of the Napoleonic Kingdom of Italy.svg

 
Prowincje Iliryjskie Flag of France.svg
 
Hersek Sancağı Flag of the Ottoman Empire.svg

Dzisiaj Flag of Croatia.svg Chorwacja
Flag of Bosnia and Herzegovina.svg Bośna i Hercegowina
Flag of Montenegro.svg Czarnogóra
↑ Język romański podobny do włoskiego i rumuńskiego[43]

↑↑ Chociaż język chorwacki, zwany wówczas także „słowiańskim” lub „iliryjskim”, był obecny w tym regionie jeszcze przed powstaniem Republiki, nie był powszechnie używany aż do końca XV wieku.[43]
a Język romański jest podobny zarówno do włoskiego, jak i rumuńskiego [43]
b Język chorwacki, zwany wówczas także „słowiańskim” lub „iliryjskim”, był obecny w tym regionie już przed powstaniem Republiki, ale nie był powszechnie używany aż do końca XV wieku.[43]

Respublica Ragusina
Repubblica di Ragusa
Stolica Raguza
Lata istnienia 1358–1809
Nazwa Prowincje Iliryjskie
Powierzchnia 1500
data 27 czerwca 1358
data 14 października 1809
"{{{alt mapy}}}"

Przypisy

  1. ↑ J. Rapacka, Rzeczpospolita Dubrownicka, Warszawa 1977, s. 235, 258.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Ferdo Šišić, Hrvatska povijest, Zagreb, 1913.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Pravni leksikon, Leksikografski zavod Miroslav Krleža, Zagreb, 2006.
  4. ↑ Rudolf Horvat, Povijest Hrvatske I. (od najstarijeg doba do g. 1657.)
  5. ↑ 5,0 5,1 Andrew Archibald Paton (1861.). Researches on the Danube and the Adriatic; Or Contributions to the Modern History of Hungary and Transylvania, Dalmatia and Croatia, Servia and Bulgaria, Brockhaus
  6. ↑ John Gardner Wilkinson (1848.). Dalmatia and Montenegro, J. Murray
  7. ↑ Željko Peković, Urbani razvoj Dubrovnika do 13. st., Časopis Dubrovnik, (4), 1997.
  8. ↑ Antun Ničetić, Povijest dubrovačke luke, Zavod za povijesne znanosti HAZU Dubrovnik i Pomorski fakultet u Dubrovniku, Dubrovnik, 1996.
  9. ↑ G. Oman, Al-Idrīsī: Encyclopaedia of Islam | vol. 3, 1971., pretiskano 1986., Brill Publishers, ss. 1032–1035, ISBN 9004032754
  10. ↑ Zubrinić, Darko: Croatia – historical and cultural overview. Croatianhistory.net, 1995. [dostęp:2010-08-06].
  11. ↑ Sukno, Đ., Po dragome kraju, Ulicama moga grada // Dubrovački horizonti godina XVIII, br. 26. / ur. Josip Lučić, . Zagreb : Društvo Dubrovčana i prijatelja dubrovačke starine u Zagrebu, 1986., s. 135.
  12. ↑ Opća enciklopedija JLZ, sv. 2, Zagreb, 1977.
  13. ↑ Zdenka Janeković Römer, Višegradski ugovor temelj Dubrovačke Republike, Golden marketing, Zagreb, 2003.
  14. ↑ (): Na današnji dan Dubrovačka republika ukinula je ropstvo, 27 stycznia 2015 r. [dostęp:2017-02-14].
  15. ↑ Ivica Kristović: Dubrovačka Republika prva u Europi zabranila ropstvo, čak 400 godina prije SAD-a!, Večernji list, 27 stycznia 2014 r. [dostęp:2017-04-14].
  16. ↑ Petar Radelj: Dubrovačka Republika, kao prva država na svijetu, zabranila kupoprodaju robova zakonom 27. siječnja 1416., narod.hr, 27 stycznia 2016 r. [dostęp:2017-04-14].
  17. ↑ Ignacijew umieścił nr 1/2008. Wersja oryginalnej strony – zarchiwizowana 12 stycznia 2011 r. O. Ivan Cindori SJ: Isusovci u Beogradu (pol. Jezuici w Belgradzie).
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 Povijest Hrvatske, Rudolf Horvat
  19. ↑ Međunarodni znanstveni skup: FRANCUSKA UPRAVA U DUBROVNIKU (1808. – 1814.). Wersja oryginalnej strony. Zarchiwizowano 3 września 2014 r. [dostęp:2008-11-28].
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 Magazin HRT '31. siječnja 1808. - Pad Dubrovačke Republike 31 stycznia 2020 r. [dostęp:2020-02-01].
  21. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 187-189.
  22. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 240-241,247.
  23. ↑ Vojnović 2009 ↓, s. 147.
  24. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 150-154.
  25. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 172-173.
  26. ↑ Vojnović 2009 ↓, s. 194.
  27. ↑ Ćosić, Stjepan. 2000. Dubrovnik Under French Rule (1810–1814) (pdf). Dubrovnik Annals (4): ss. 141–142. [dostęp:2009-09-11].
  28. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 208-210.
  29. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 270-272.
  30. ↑ Vojnović 2009 ↓, ss. 217-218.
  31. ↑ Nenad Vekarić i Stjepan Ćosić, Dubrovačka vlastela između roda i države: Salamankezi i sorbonezi, Zavod za povijesne znanosti HAZU u Dubrovniku, Dubrovnik/Zagreb, 2005.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 P. Krmpotić, Kazneni postupak prema srednjovjekovnom statutarnom pravu Dubrovačke Republike, Pravnik, 40, 2 (83), 2006
  33. ↑ 33,0 33,1 Zdenka Janeković Römer, Okvir slobode, Zavod za povijesne znanosti HAZU Dubrovnik, Dubrovnik/Zagreb, 1999.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 34,4 Tin Pongrac, Neka briga o javnim interesima štiti osobnu korist, Vijenac, 372/2008.
  35. ↑ 35,0 35,1 Povijest Dubrovnika. Wersja oryginalnej strony. Zarchiwizowano 9 stycznia 2010 r. [dostęp:2008-11-28].
  36. ↑ 36,0 36,1 S. Berković, Diplomacija i diplomatska profesija, Zagreb, 2006.
  37. ↑ Ilija Mitić, Dubrovačka država u međunarodnoj zajednici (1358 - 1815), JAZU i NZ Matice hrvatske, Zagreb, 1988.
  38. ↑ Grubiša, D. (2010). Forms of Government in the Renaissance: Uniqueness of the Dubrovnik Model, Politička Misao, Vol. 47., No. 5., s. 175. [niekatywny link
  39. ↑ 39,0 39,1 Nella Lonza, Pod plaštem pravde, Zavod za povijesne znanosti HAZU Dubrovnik, Dubrovnik, 1997.
  40. ↑ Stjepan Ćosić, Prinos poznavanju tajništva i arhiva Dubrovačke Republike, Arhivski vjesnik, 37, 1994.
  41. ↑ 41,0 41,1 Vinicije B. Lupis: O djelatnosti dubrovačkoga zakladnog zavoda Opera pia (Blaga djela) i Javne dobrotvornosti, Povijesni zbornik: godišnjak za kulturu i povijesno nasljeđe, sv.2 br. s. 47. 3. listopada 2008 r.
  42. ↑ Vinicije B. Lupis: O djelatnosti dubrovačkoga zakladnog zavoda Opera pia (Blaga djela) i Javne dobrotvornosti, Povijesni zbornik: godišnjak za kulturu i povijesno nasljeđe, sv.2 br.3. listopada 2008.., ss. 67-68.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 43,5 Lodge i Pugh 2007 ↓, ss. 235–238.

Bibliografia

Źródło: „https://natusiewicz.pl/europa/index.php?title=Dubrovačka_Republika&oldid=43537”