Stuletnia wojna chorwacko-turecka

Strona	Autorzy	Nota
[1]	[2]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku chorwackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku chorwackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Strona	Autorzy	Nota
[3]	[4]	Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku angielskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku angielskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach.

Notka Stogodišnji hrvatsko-turski rat, Stogodišnji rat protiv Turaka ili Stogodišnji rat s Osmanlijama (pol. Stuletnia wojna chorwacko-turecka, stuletnia wojna z Turkami czy stuletnia wojna z Turkami) to nazwa serii konfliktów o stosunkowo małej intensywności („mała wojna”) pomiędzy Królestwem Chorwacji, które w tym okresie zmieniły królów z kilku dynastii (Jagiellonowie, Zapoljów i Habsburgów) oraz Imperium Osmańskiego. Oś czasu Chorwacja w przededniu wojen chorwacko-tureckich Według jednego z kryteriów początkiem stuletniej wojny chorwacko-tureckiej była katastrofalna porażka w bitwie pod Krbavą w 1493 r., a jej punktem kulminacyjnym była bitwa pod Sisakiem w 1593 r. Według innych kryteriów dotyczy ona drugiej połowy XV i całego XVI wieku. Według trzeciego kryterium wojna ta zakończyła się w roku 1606, kiedy pokój w Żytawie zakończył wojnę Chorwacją idał grnicę na rzece Kupie. Z tego powodu wiek XV i XVI w poemacie liryczno-epickim Pavla Rittera Vitezovicia nazwano dwoma płaczącymi wiekami Chorwacji (Plorantis Croatiae saecula duo carmine descripta). Pole bitwy Polem bitwy było terytorium Królestwa Chorwacji na wschodzie, od linii granicznej na wschodzie z okresu przed podbojami tureckimi aż do wschodniej granicy – ​​jak podają niektórzy pisarze – pozostałości pozostałości Chorwacji (Reliquiae reliquiarum olim magni et inclyti regni Croatiae, czyli pozostałości po niegdyś wielkim i sławnym królestwie Chorwacji). Po klęsce w bitwie na Krbavskim polju w 1493 Turcy zaczęli oblegać ważne chorwackie twierdze i forty: Knin i Skradin przeszły pod panowanie tureckie w 1522, a w dwa lata po bitwie pod Mohaczem w 1526 również Jajce znalazły się pod panowaniem tureckim (prawdopodobnie między 20 a 28 stycznia 1528 r.) Tym samym linia obrony została cofnięta i wraz ze zdobyciem Požegei w 1536 r., Klisa w 1537 r., Nadina i Vrany koło Pakoštana w 1538 r. została zredukowana do linii Požega- Bihać-Velebit-Zrmanja-Cetina. Pod koniec 1540 roku Imperium Osmańskie zajęło terytoria chorwackie aż do Senja i Kariny, stawiając Chorwację w niezręcznej sytuacji między tymi okupowanymi częściami a posiadłościami Republiki Weneckiej w Dalmacji. Do 1573 roku większość Zagory znajdowała się pod panowaniem Wenecji, dlatego postęp Turków został spowolniony. Międzynarodowy wpływ Podczas tej wojny Królestwo Chorwacji poniosło wiele porażek w bitwach, nigdy jednak nie przegrało wojny, w której walczyło o swoje istnienie. Jednocześnie Królestwo Chorwacji nigdy nie utraciło zasadniczych cech swojej niepodległości. Walka Chorwacji z Imperium Osmańskim nie przeszła niezauważona w kręgach państw europejskich, o czym pisze „Monumenta Hungariae Historica, Codex dyplomatyczny partium Regno Hungariae adnexarum” z 1903 r. (ponad 600 dokumentów). Rodzaj konfliktu Przez te 100 (lub 150 lat, zależnie od kryteriów) wojna na terytorium Królestwa Chorwacji toczyła się w formie szeregu mniejszych konfliktów, w których armie nie zawsze ścierały się ze sobą, lecz toczyła się w sposób ciągły. Osmańskie grabieże i podpalenia, których celem było zastraszenie i demoralizacja ludności cywilnej, wyczerpanie ekonomiczne i niemożność normalnego życia gospodarczego na terenach przygranicznych. Z drugiej strony chorwackie i sprzymierzone siły chrześcijańskie przeprowadziły kontrataki, zwłaszcza w pierwszej fazie wojny. Doszło do konfrontacji między armiami, a także przechwycenia tych grup najeźdźców lub schwytania grup powracających z kampanii, ale zdarzały się też bitwy o dużej intensywności. Wprowadzenie historyczne Po bitwie na polu Kosowa w 1389 r. Imperium Osmańskie rozpoczęło najazdy na królestwa Bośni i Chorwacji. Najpierw zaatakowane zostało południowe i środkowe Królestwo Bośni, a po jego upadku w 1463 roku, wojska tureckie przeniosły się do przybrzeżnej, środkowej (Krbava) i wschodniej nizinnej części Królestwa Chorwackiego. Z biegiem czasu Turcy zaczęli napadać na Karyntię i Styrię. Od zwycięstwa na polu kosowskim w 1389 r. do bitwy pod Krbą w 1493 r. Turcy podejmowali od dwóch do dziesięciu kampanii rocznie, w których stosowali taktykę dewastacji atakowanego terenu: palili wszystkie budynki osady, całą ludność, która nie była ekonomicznie opłacalna, zabijali starych i niedołężnych, a wszyscy inni byliby wzięci jako niewolnicy, a wszystkie dobra materialne, które można było zabrać, zostałyby zabrane ze sobą. Oprócz skutków ekonomicznych - zubożenia zaatakowanego obszaru poprzez grabieże i niszczenie ludzi i budynków, a tym samym zebranie pieniędzy na opłacenie swojej armii wzdłuż granicy, wyprawy miały cel rozpoznawczy - zebranie informacji o nowych terenach oraz cel strategiczny miało wprowadzić niepokój i strach na terenach przygranicznych, które zostały zneutralizowane gospodarczo. Marsz grasujących oddziałów przygotował grunt pod większą ofensywę regularnej armii. Żołnierzy udających się na wyprawy nazywano akindžije. Ich wynagrodzenie było takie, jakie zrabowali podczas nalotów. Była to lekka kawaleria, która brała udział w kampaniach w liczbie od 5 do 10 tys. Ich prędkość, mobilność, chorwacki pagórkowaty i zalesiony teren sprawiły, że byli praktycznie niewidzialni i nieuchwytni podczas najazdu, a stali się widoczni dopiero wtedy, gdy najechali osadę, co uniemożliwiało jakąkolwiek obronę wysokiej jakości. Nadawały się do ataku dopiero wtedy, gdy w drodze powrotnej z łupem stały się powolnym celem. Okoliczności w Chorwacji i na Węgrzech, a także w samej chrześcijańskiej Europie, sprzyjały Imperium Osmańskiemu. Chorwacja-Węgry nieustannie cierpiały z powodu ciągłego konfliktu pomiędzy królem a panami feudalnymi skłonnymi do autokracji, później także z powodu wojen domowych i powstań chłopskich. W Chorwacji był to przypadek walki między zakazami a najpotężniejszymi rodzinami szlacheckimi. Z drugiej strony król miał ambicje wobec Czech i supremacji w Europie Środkowej. Wszystko to doprowadziło do tego, że oprócz sił tureckich Chorwacja ucierpiała także z powodu najazdów sił chrześcijańskich, takich jak siły niemieckie z północy. Władze centralne generalnie nie traktowały poważnie zagrożenia tureckiego, mimo że sąsiednie państwa bałkańskie bardzo łatwo dostały się pod panowanie tureckie, a nawet porażka w bitwie pod Warną nie była wystarczającą lekcją dla europejskich krajów chrześcijańskich. W ten sposób obronę Królestwa Chorwacji często dosłownie pozostawiano wyłącznie siłom chorwackim: chorwackiemu banowi i chorwackiej szlachcie, zwłaszcza tej, której majątek był zagrożony lub już skradziony w wyniku ataków. Motywacją była obrona istniejącego majątku lub ewentualny zwrot zajętego majątku, a wielu szlachciców zostało pozbawionych ziemi w wyniku utraty majątku. Pomimo tak trudnego otoczenia gospodarczego chorwacka obrona często pokonywała Akindji, gdy przechwytywanie kończyło się sukcesem. Powszechnie znane jest zwycięstwo w bitwie w wąwozie Vrpilama w 1491 roku, zwanej także pierwszą bitwą pod Krbavem. Chorwacja w połowie XIV wieku Wpływ na populację Po wyjeździe wyczerpanej psychicznie ludności tereny przygraniczne nie były w stanie utrzymać się ekonomicznie i były łatwiejsze do podboju. W ten sposób pierwotna populacja przeniosła się z zaatakowanych obszarów do bezpieczniejszych obszarów na zachodzie, północy i południu. Na opuszczonych terenach przygranicznych Turcy osiedlili Wołochów, a na tereny, które się ustabilizowały, przybyła ludność muzułmańska. Emigracja nasiliła się w latach dwudziestych XVI wieku, kiedy w ciągu kilku lat kilka centralnych županiji Chorwacji: Knin, Odorje, Hotuča i Krbave zostało spacyfikowanych. W związku z tym wielowiekowym zagrożeniem dla tubylców, w języku chorwackim powstało bardzo bogate nazewnictwo, które pod koniec XVI w. wyróżniało 4 podstawowe grupy wysiedleńców: izbjeglice, prognanike, izgnanike i prebjege oraz trzy strefy zagrożenia wojną. Według klasyfikacji M. Mesicia wyróżnia się pre-uchodźców, wygnańców, uchodźców przymusowych i uchodźców przed zniszczeniami wojennymi i okupacyjnymi, wygnańców, wygnańców, więźniów-wygnańców, uciekinierów. pre-uchodźcy, wygnańcy, uchodźcy przymusowi i uchodźcy zagrożeni zniszczeniami wojennymi i okupacją, wygnańcy, wygnańcy, więźniowie-wygnańcy, uciekinierzy. Uchodźcami lub pre-uchodźcami byli członkowie rodziny, którzy uciekli „przede wszystkim”, bo mieli dokąd pójść, czyli cudzoziemcy. Nowe środowiska dobrze je przyjęły. Wygnańcy bronili swojego regionu do ostatnich sił, a gdy okupacja była już pewna, udali się w rejony bezpieczniejsze lub w rejony, które w wyniku upadku ich regionu stały się pograniczami. Znana jest szlachta wchodząca w skład tej społeczności, gdyż upadek tych terenów oznaczał utratę majątku i zabezpieczenia społecznego, czyli pozbawił je ziemi. Bernardin Frankapan mówił o tym w swoim przemówieniu Oratio pro Croatia przed dostojnikami Świętego Cesarstwa Rzymskiego w Norymberdze 19 listopada 1522 r., że „Chorwaci nie chcą żebrać jak wielu wielkich i szlachetnych mężów Greków, Bułgarów, Serbów i Albańczyków i jako wygnańcy w biedzie i umierają” (pol. Hrvati ne žele prositi poput mnogih velikih i poglavitih muževa Grka, Bugara, Srba i Albanaca te kao prognanici u siromaštvu i umrijeti). Przymusowi uchodźcy i uchodźcy w obliczu zniszczeń wojennych i okupacji byli członkami wszystkich warstw chorwackiego społeczeństwa, których łączyło to, że nie mieli dokąd pójść i opuścili swój region, gdy nie mogli już znieść naporu wroga. Wygnańcami byli ci mieszkańcy, którzy pozostali w swoich regionach po zajęciu ich przez Turków, mając nadzieję, że ich życie będzie możliwe. Jednak wszyscy zostali bardzo szybko wydaleni ze względów religijnych, politycznych i etnicznych. Oprócz ludności cywilnej do tej grupy zaliczają się także zakładnicy i jeńcy wojenni. Wygnańcy i więźniowie-wygnańcy za wszelką cenę próbowali pozostać, jednak nie mogli zostać, ponieważ osmański system wartości i normy postępowania były linią, której nie chcieli przekraczać. Uciekinierami byli początkowo ortodoksi, a później tubylcy z Chorwacji, którzy do tego czasu służyli w osmańskich oddziałach granicznych. Od ciężkiej porażki w bitwie pod Krbavsko polje w 1493 r. do wielkiego zwycięstwa w bitwie pod Sisakiem w 1593 r., wszystkie ziemie Królestwa Chorwackiego od Morza Adriatyckiego po Dunaj i Dravę doświadczyły głębokich zmian. Mówi się, że okres stu lat zrodził wszystkie podstawowe problemy współczesnej historii Chorwacji, których konsekwencje trwają do dziś. Chodzi o emigrację rdzennej ludności chorwackiej, utratę terytorium i ustanowienie Pogranicza Wojskowego oraz przybycie zupełnie nowej populacji (pół-koczowniczych Wołochów) z Imperium Tureckiego. Migracje ludności Główny artykuł: Migracije Hrvata pred Turcima Chorwaci wycofują się na północ i zachód. Ludność z Pounje i okolic udaje się do Gradišće (i okolic), Istry, Donji Sutla, Prekokuplje oraz z Hum do Molise, zachodniej Liki i Istrii, Bački, od wschodniego wybrzeża Adriatyku i głębi lądu do zachodniego wybrzeża Adriatyku. Centralna część Chorwacji w okolicach Vrbasu jest opróżniana i przenosi się tam ludność prawosławna. Pozostali w tych regionach Chorwaci katoliccy, którzy nie dali się zislamizować, w znacznej liczbie przeszli na prawosławie, ponieważ nie było duchowieństwa katolickiego, duchowieństwo prawosławne chciało podporządkować katolików swojej władzy różnymi środkami nacisku, decyzjami wiernych katolickich, którzy chcąc pozostać chrześcijanami, a nie islamizować, udali się do duchowieństwa prawosławnego. Ponieważ kraje katolickie były sąsiadami, z którymi Osmanowie toczyli wojnę, w przeciwieństwie do prawosławnych, element katolicki był postrzegany jako niewiarygodny i wywrotowy. Inne przyczyny to odmienna pozycja prawna Kościoła katolickiego i prawosławnego w Imperium Tureckim, prześladowania katolików przez serbską hierarchię prawosławną, wewnętrzne stosunki między duchowieństwem zakonnym i świeckim, wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego itp. Obszary zagrożenia Istniały trzy obszary zagrożenia wojennego. Po pierwsze, było to terytorium Królestwa Chorwacji, nad którym ani Chorwacja, ani Imperium Osmańskie nie sprawowały kontroli, i ten obszar Królestwa Chorwacji był poważnie zagrożony ze strony osmańskich operacji wojskowych. Miała głębokość do 50 km i de facto obejmowała tereny wzdłuż granicy, czyli późniejszej Vojnej krajiny. Nadbudowa i podbudowa zostały całkowicie zniszczone, życie gospodarcze było bardzo złe i panowała silna emigracja. Drugi był przedmiotem sporadycznych nalotów regularnych i nieregularnych sił osmańskich. Było ono kontrolowane przez władze chorwackie i na tym terenie toczyło się jakieś życie gospodarcze. Ludność uzupełniono wysiedleńcami z obszaru pierwszego. Służyła szlachcie jako wsparcie gospodarcze w obronie lub próbie wyzwolenia swoich posiadłości w pierwszej strefie. Tereny te służyły jako zaplecze gospodarcze dla wojska. Trzeci obszar był bezpieczny przed najazdami osmańskimi, ale obejmuje także obszary, na których czasami zdarzały się najazdy osmańskie. Wojska chorwackie Terenów broniły głównie 85-90% sił chorwackich: chorwackie haramije, piechota, chorwacka jazda, husaria, a od zachodnich sojuszników Styryjczycy, Niemcy i Hiszpanie. Wyżsi dowódcy (generałowie, kapitanowie) to w większości Niemcy, ponieważ to kraje niemieckie najwięcej finansowały obronę Chorwacji. W jednym okresie cały ciężar walki poniósł chorwacka szlachta i szlachta. Byli to głównie Zrinscy, Frankopani, Erdödyji i inni. Chronologia wojen chorwacko-tureckich Przypisy Milan Kruhek: Granice Hrvatskog Kraljevstva u međunarodnim državnim ugovorima, Povijesni prilozi 10/1991., ss. 37 – 79. Linki zewnętrzne Izvori vezani uz Krbavsku i Mohačku bitku Izvori vezani uz ratove s Turcima Zemljovid Stogodišnjeg hrvatsko-turskog rata Večernji list doc. dr. sc. Hrvoje Gračanin: Petar Zrinski s 2000 krajišnika potukao 8000 Turaka i - kažnjen, 4 lipca 2010 r. Issuu Dane Gruber: Borba Hrvata s Turcima od pada Sigeta do navale Turaka na Sisak (1566-1576) [w:] Zabavnik hrvatske omladine za godinu 1878., Djaško društvo Hrvatski dom na I. hrvatskom sveučilištu, Zagreb, 1878. Historijski zbornik, g. XXXVII (1) (PDF). Zarchiwizowano z oryginału 4 marca 2016 r. na (https://hr.wikipedia.org/wiki/Wayback_Machine Wayback Machine]). Tomislav Raukar: Turks and Croatian Late Medieval Society. Bože Mimica: U vihoru mletačko-turskih ratova. Slobodna Dalmacija, 31 marca 2004 r.

Chorwacka wojna stulecia — Wojny osmańsko-chorwackie, wojny osmańsko-węgierskie, wojny osmańsko-habsburskie, ekspansja osmańska na Bałkany — Wypad Nikoly Šubiće Zrinského z twierdzy Szigetvár podczas oblężenia Szigetváru Czas 1493–1593 (100–150 lat) Terytorium Chorwacja Przyczyna agresja Imperium Osmańskiego na Europę Wynik zwycięstwo koalicji chrześcijańskiej Strony konfliktu  Królestwo Węgier Do 1526: Królestwo Chorwacji Królestwo Węgier Od 1527: Monarchia Habsburgów Królestwo Chorwacji Królestwo Węier Księstwo Karnioli Serbski Despotat Do 1526: Imperium Osmańskie Od 1527: Imperium Osmańskie Ejalet Bośni Ejalet Budy Dowódcy Bernardin Frankopan Ivan Frankopan Cetinski † Emerik Derenčin niewola Ivan Karlović Petar Berislavić † Petar Kružić † Krsto Frankopan Johann Katzianer Nikola Jurišić Nikola IV Zrinski † Ivan Lenković Erdődy Tamás Ruprecht von Eggenberg Andreas von Auersperg Herbard VIII von Auersperg Pavle Bakić Hadım Yakup Paşa pasza Bośni Gazi Hüsrev Bey Malkoçoğlu Bali Bey Suleiman Wspaniały Sokollu Mehmed Paşa Koca Sinan Paşa Telli Hasan Paşa † Wojny węgiersko-tureckie 1366–67 ♦  1372–81 (velencei–magyar) ♦  1375–77 ♦  1391–96 ♦  1415–19 ♦  Al-Dunai háború ♦  1432 ♦  1437–41 ♦  Hosszú hadjárat ♦  1444–48 ♦  1454–56 ♦  1458–65 ♦  1471–76 (moldvai-török) ♦  1474–80 ♦  Otrantói expedíció ♦  1481–83 ♦  1491-95 ♦  1499–1504 ♦  1512–20