Szapolyai I. János

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Szapolyai János (pol. Jan Zápolya, chor. Ivan Zapolja, rum. Ioan I Zápolya, niem. Johann Zápolya, tur. János Zápolya) (* 2 lutego 1487[1] na Zamku Spiskim, † 22 lipca 1540) – król Węgier od 1526, przywódca stronnictwa antyhabsburskiego na Węgrzech.

Życiorys

Był najstarszym dzieckiem Stefana Zápolyi i Jadwigi cieszyńskiej; bratem Jerzego, Barbary i Magdaleny. Po śmierci ojca (1499) otrzymał godność żupana spiskiego. Był wojewodą siedmiogrodzkim od 1511 roku i banem komitatu Szörény.

W 1526 roku, po śmierci Ludwika II Jagiellończyka w bitwie pod Mohaczem, został wybrany na króla Węgier przez zgromadzenia szlacheckie w Tokaju (X 1526) i w Székesfehérvár (XI 1526). W grudniu jednak magnaci pod wodzą rodu Frangepán obwołali w Cetinie królem arcyksięcia Austrii Ferdynanda Habsburga, młodszego brata cesarza Karola V. W zamku kamienieckim w Odrzykoniu 12 marca 1528 roku hetman polny koronny Marcin Kamieniecki podejmował wygnanego z Węgier króla Jana Zapolyę po zatargach w wojnie domowej ze stronnikami Habsburgów na Węgrzech. Wysyłał z Odrzykonia listy zapraszające polskich magnatów na sejmik do Tarnowa, na którym liczył otrzymać poparcie w walce o tron i uzyskał głosy ich samych oraz Sulejmana I. W 1528 Jan Amor Tarnowski udzielił mu półrocznej gościny na swym zamku w Tarnowie[2]. W 1539 r. poślubił Izabelę Jagiellonkę. Ojciec Jana II Zygmunta Zapolyi.

Drzewo genealogiczne

4. Władysław Zápolya      
    2. Stefan Zápolya
5. Dorota        
      1. Jan Zápolya
6. Przemysław II    
    3. Jadwiga    
7. Anna      
 

Przypisy

  1. Najczęściej podaje się jako datę narodzenia Jana rok 1487; za najbardziej prawdopodobną datę uchodzi koniec tego roku, gdyż jego rodzice pobrali się w grudniu 1486 (Sroka, Jadwiga Zapolya, str. 24.) Pojawiło się mniejszościowe stanowisko, że urodził się w 1490 roku.
  2. Zdzisław Spieralski, Jan Tarnowski 1488-1561, Warszawa 1977, str. 124-125.

Bibliografia

  • Sroka S.A., Jadwiga Zapolya, Kraków 2005, , str. 24-25.
Szapolyai I. János (węg.)
Jan Zápolya (pol.)
Ivan Zapolja (chor.)
Ioan I Zápolya (rum.)
Johann Zápolya (niem.)
János Zápolya (tur.)
— Przywódca Seklerów
Wojewoda Siedmiogrodu
król Węgier
"{{{alt grafiki}}}"
Coa Hungary Country History John I of Hungary (Szapolyai) (1526-1540).svg
Wojewoda Siedmiogrodu
Okres 1510
1526
Poprzednik Szentgyörgyi Péter
Następca Perényi Péter
Przywódca Seklerów
Okres 1510
1526
Poprzednik Szentgyörgyi Péter
Następca brak informacji
(anty)król Węgier
Okres 1526
1540
Poprzednik II. Lajos
Następca Ferdynand I Habsburg
Dane biograficzne
Ród Szapolyai
Pochodzenie węgierskie
Państwo Królestwo Chorwacji
w unii personalnej
z Królestwem Węgier
Wyznanie {{{wyznanie}}}
Urodziny 2 lutego 1487
Śmierć 22 lipca 1540
Ojciec Stefan Zápolya
Matka Jadwiga cieszyńska
żona Izabela Jagiellonka
Dzieci Jan Zygmunt Crown of Saint Stephen.svg