|
Türje II. Dénes (chor. Dionizije Türje) (* ieznana, † 1255), węgierski szlachcic, najbardziej znany członek rodu Türje.[1] Potężny baron i ziemianin, który za czasów królów Andrzeja II i Béli IV zajmował najwyższe świeckie stanowiska..
Życiorys
Urodził się w Szentgrót w rodzie Türje z żupanatu Zala jako syn Denisa I. W starych lokacjach po raz pierwszy wspomniano o wsi Türje w 1234 r. Klasztor mnichów premonstrantów powstał tam na początku XIII wieku. W tym czasie jego imiennik był właścicielem ziemi i wioski. Dawniej historyk János Karácsonyi błędnie założył, że Dénes był synem Gecse i czynił różnicę między nim a Denisem, który był koniuszym królewskim.[2]
Jego wpływy narastały za panowania Andrzeja II, ponieważ jego imię zostało po raz pierwszy wspomniane przez współczesne mu dokumenty w 1220 r. Jednak jego funkcje są nieznane przed 1233 r.[1] Dénes był wiernym zwolennikiem księcia Beli, który w wyniku porozumieniu króla i jego syna, po serii konfliktów o tron, w 1226 r. otrzymał tytuł księcia Siedmiogrodu. Dzięki takiej postawie został mianowany wojewodą siedmiogrodzkim przy księciu Beli w 1233 r. Pełnił ten urząd do 1234 r.[2][3]
Gdy Bela wstąpił na tron w 1235 r., Dénes został mianowany koniuszym królewskim i pełnił tę funkcję do 1241 r. Poza tym pełnił również funkcję władcy (łac. comes, węg. lovászispán) komitatu Temes w 1240 r.[2] W latach od 1241 do 1244 r. był banem Slawonii. W tym ostatnim przypadku nosił tytuł „ban i książę Slawonii” (łac. Banus et dux totius Sclavonie). Później po 1242 r., przyjął także tytuł „bana Primorje” (węg. Tengermellék). Według nieautentycznego źródła funkcjonował również jako ban w 1245 r.[2]
Dénes uczestniczył w przegranej biitwie na równinie Mohi 11 kwietnia 1241 r., skąd wraz z królem Belą IV uciekł na wybrzeże Dalmacji. Dénes jako królewski gubernator Dalmacji wziął udział w oblężeniu Zary w 1243 r. 30 czerwca 1244 r. Bela zawarł pokój z Republiką Wenecji i poddał Zarę (dziś Zadar, Chorwacja) jej zwierzchnictwu, zachowując jednak jedną trzecią dochodów celnych miast Dalmacji. W 1244 roku Dénes poprowadził armię królewską przeciwko Spalato (dziś: Split, Chorwacja), który zbuntował się przeciwko monarchii węgierskiej.[1]
W 1245 r. został mianowany palatynem Węgier, drugim najwyższym urzędnikiem świeckim po królu w 1245 r.i pełnił tę funkcję do 1246 r. Poza tym pełnił również funkcję ispána komitatu Somogy[2]. Pełnił funkcję mistrza skarbu w 1247 r., Według László Markó, sprawował ten urząd w latach 1246–1248.[1] Ponadto od 1247 do 1248 r. pełnił również funkcję ispána komitatu Pozsony (dziś Bratysława, Słowacja)[2]. Został wybrany palatynem po raz drugi w 1248 roku.[2] Służył jako ispán komitatu Szolnok między 1251 a 1255 rokiem, aż do swojej śmierci.[2]
Źródła
- Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
- Markó, László (2006). A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig – Életrajzi Lexikon ("Wyżsi urzednicy państwa węgierskiego od Świętego Stefana do współczesności - Encyklopedia Biograficzna") (2-gie wydanie); Helikon Kiadó Kft., Budapest; ISBN 963-547-085-1.
- Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 ("Świecka archontologia Węgier, 1000–1301"). História, MTA Történettudományi Intézete. Budapest. ISBN 978-963-9627-38-3
|
|