Türje II. Dénes

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania


Türje II. Dénes (chor. Dionizije Türje) (* ieznana, † 1255), węgierski szlachcic, najbardziej znany członek rodu Türje.[1] Potężny baron i ziemianin, który za czasów królów Andrzeja II i Béli IV zajmował najwyższe świeckie stanowiska..

Życiorys

Urodził się w Szentgrót w rodzie Türje z żupanatu Zala jako syn Denisa I. W starych lokacjach po raz pierwszy wspomniano o wsi Türje w 1234 r. Klasztor mnichów premonstrantów powstał tam na początku XIII wieku. W tym czasie jego imiennik był właścicielem ziemi i wioski. Dawniej historyk János Karácsonyi błędnie założył, że Dénes był synem Gecse i czynił różnicę między nim a Denisem, który był koniuszym królewskim.[2]

Jego wpływy narastały za panowania Andrzeja II, ponieważ jego imię zostało po raz pierwszy wspomniane przez współczesne mu dokumenty w 1220 r. Jednak jego funkcje są nieznane przed 1233 r.[1] Dénes był wiernym zwolennikiem księcia Beli, który w wyniku porozumieniu króla i jego syna, po serii konfliktów o tron, w 1226 r. otrzymał tytuł księcia Siedmiogrodu. Dzięki takiej postawie został mianowany wojewodą siedmiogrodzkim przy księciu Beli w 1233 r. Pełnił ten urząd do 1234 r.[2][3]

Gdy Bela wstąpił na tron w 1235 r., Dénes został mianowany koniuszym królewskim i pełnił tę funkcję do 1241 r. Poza tym pełnił również funkcję władcy (łac. comes, węg. lovászispán) komitatu Temes w 1240 r.[2] W latach od 1241 do 1244 r. był banem Slawonii. W tym ostatnim przypadku nosił tytuł „ban i książę Slawonii” (łac. Banus et dux totius Sclavonie). Później po 1242 r., przyjął także tytuł „bana Primorje” (węg. Tengermellék). Według nieautentycznego źródła funkcjonował również jako ban w 1245 r.[2]

Dénes uczestniczył w przegranej biitwie na równinie Mohi 11 kwietnia 1241 r., skąd wraz z królem Belą IV uciekł na wybrzeże Dalmacji. Dénes jako królewski gubernator Dalmacji wziął udział w oblężeniu Zary w 1243 r. 30 czerwca 1244 r. Bela zawarł pokój z Republiką Wenecji i poddał Zarę (dziś Zadar, Chorwacja) jej zwierzchnictwu, zachowując jednak jedną trzecią dochodów celnych miast Dalmacji. W 1244 roku Dénes poprowadził armię królewską przeciwko Spalato (dziś: Split, Chorwacja), który zbuntował się przeciwko monarchii węgierskiej.[1]

W 1245 r. został mianowany palatynem Węgier, drugim najwyższym urzędnikiem świeckim po królu w 1245 r.i pełnił tę funkcję do 1246 r. Poza tym pełnił również funkcję ispána komitatu Somogy[2]. Pełnił funkcję mistrza skarbu w 1247 r., Według László Markó, sprawował ten urząd w latach 1246–1248.[1] Ponadto od 1247 do 1248 r. pełnił również funkcję ispána komitatu Pozsony (dziś Bratysława, Słowacja)[2]. Został wybrany palatynem po raz drugi w 1248 roku.[2] Służył jako ispán komitatu Szolnok między 1251 a 1255 rokiem, aż do swojej śmierci.[2]

Źródła

  • Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
  • Markó, László (2006). A magyar állam főméltóságai Szent Istvántól napjainkig – Életrajzi Lexikon ("Wyżsi urzednicy państwa węgierskiego od Świętego Stefana do współczesności - Encyklopedia Biograficzna") (2-gie wydanie); Helikon Kiadó Kft., Budapest; ISBN 963-547-085-1.
  • Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 ("Świecka archontologia Węgier, 1000–1301"). História, MTA Történettudományi Intézete. Budapest. ISBN 978-963-9627-38-3
Türje II. Denis
Dionizije Türje
Wojewoda Siedmiogrodu
Koniuszy królewski
Mistrz skarbu
Ban całej Slawonii
Palatyn Królestwa Węgier
Wojewoda Siedmiogrodu
Okres od 1233
do 1234
Poprzednik Rátót I. Gyula
Następca András
Koniuszy królewski
Okres od 1235
do 1241
Poprzednik Bána Mihály
Następca Vilmos
Ban całej Slawonii
Okres od 1241
do 1244-45
Poprzednik Gutkeled I. Miklós
Następca Kán I. László
Palatyn Królestwa Węgier
Okres od (1) 1245, (2) 1248
do (1) 1246
Poprzednik (1) Kán I. László
(2) Gutkeled I. István
Następca (1) Gutkeled I. István
(2) Rátót I. Roland
Mistrz skarbu
Okres od 1246
do 1248
Poprzednik Csák I. Máté
Następca Hahót I. Csák
Dane biograficzne
Ród Türje
Pochodzenie węgierskie
Państwo Królestwo Węgier
w unii personalnej
z Królestwem Chorwacji
Urodziny data nieznana
Śmierć 1255
Ojciec I. Denis
Matka nieznana

Przypisy

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Markó 2006, str. 256.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Zsoldos, Attila (2011). Magyarország világi archontológiája, 1000–1301 ("Świecka archontologia Węgier, 1000–1301"). História, MTA Történettudományi Intézete. Budapest. str. 19, 38, 45, 56, 62, 211, 296, 381.
  3. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. I.B. Tauris Publishers. str. 381.