Tomori Pál
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku węgierskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku węgierskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
Tomori Pál (pol. Paweł Tomori, tur. Pál Tomori) (* ok.1475[1], † 29 sierpnia 1526 pod Mohaczem), węgierski szlachcic, duchowny katolicki, dowódca wojskowy. Arcybiskup Kalocsa-Kecskemét, jeden z dowódców armii węgierskiej w bitwie pod Mohaczem. Karierę duchowną wybrał, ponieważ uprzednio zmarły mu dwie jego narzeczone. Chciał przejąć tytuł wodza armii węgierskiej. ŻyciorysUrodził się w szlacheckiej rodzinie w komitacie Abaúj. Karierę wojskową rozpoczął jako familiáris Jana Bornemiszy. W Siedmiogrodzie był urzędnikiem kurii, urzędnikiem skarbowym, zarządcą komory solnej, a od 1505 do 1514 r. był komendantem twierdzy w Fagaras. W 1506 roku przyczynił się do stłumienia buntu Seklerów z powodu podatku zwanego pieczeniem woła. W 1512 był przedstawicielem króla Węgier Władysława II na dworze tureckim. Pod koniec lipca 1514 r., po schwytaniu Jerzego Dózsy, Jan Zápolya wysłał go przeciwko armii chłopskiej oblegającej miasto Bihar. W bitwie pod miastem Pál pokonał rebeliantów i pojmał ich przywódcę, kapłana Laurentego. Bitwa ta zakończyła węgierską wojnę chłopską w 1514 r. W latach 1514–1518 był kapitanem zamkowym w Fogaras i Munkács, a następnie w 1518 r. został kapitanem zamkowym w Budzie. W maju 1519 r. jego działania doprowadziły do stłumienia powszechnego buntu szlachty w ppalatyńskim parlamencie elekcyjnym. W połowie 1520 r. z nieznanych przyczyn − uważa się, że z powodu śmierci narzeczonej[2] − podzielił się swoim majątkiem ze swoimi krewnymi, wstąpił do zakonu pobożnych franciszkanów i udał się do klasztoru w Ostrzyhomiu. W latach 1514-1518 był kapitanem zamkowym w Fogaras i Munkács, następnie w 1518 roku został mianowany kapitanem zamku w Budzie. W maju 1519 r. Jego akcja była spowodowana  Udział w bitwie pod MohaczemPál był znany jako dobry żołnierz, więc w 1521 roku, w momencie wybuchu wojny turecko-węgierskiej, wielu widziało w nim watażkę, który byłby w stanie poprowadzić wojska węgierskie. Według raportu administracji Budy, Węgrzy nie szkolili watażków, ponieważ długi pokój „sfeminizował” ich rzeczywistością, tylko Pál znał się na sztuce wojennej. Jednak pomimo zachęty Pál nie chciał wracać do wojskowej kariery. Wreszcie na prośbę Węgier 4 lutego 1523 r. papież Hadrian VI zmusił go do przyjęcia Archidiecezji Kalocsa, a w kwietniu parlament pospiesznie zwołał „poruczników kraju i kapitanów całej Wielkiej Niziny”. Pál zastosował się do poleceń papieża oraz parlamentu i został organizatorem oraz dowódcą wojskowym obrony przed Turkami. Podczas swoich trzech lat na południu zyskał znaczne zasługi we wzmacnianiu ochrony granic. Przybył na swoją kwaterę w Péterváradzie w lipcu 1523 r. i już w sierpniu musiał walczyć przeciwko bośniackiemu paszy Ferhadowi, który oblegał zamek Rednek na czele swojej około 12 000 armii. 6 i 7 sierpnia wojska węgierskie odniosły decydujące zwycięstwo nad armią Ferhada w trzech bitwach w trójkącie Nagyolaszi-Rednek-Szávaszentdemeter. Było to jedyne znaczące zwycięstwo wojny węgiersko-tureckiej w latach 1521–26. Przez następne półtora roku Pál starał się wzmocnić system forteczny na południu, zwłaszcza w Szerém. Polegając na tych zamkach, walczył z coraz częstszymi najazdami tureckimi. Do 152 r. ustabilizował sytuację tak bardzo, że mógł przedostać się na terytorium Turcji. Nie mógł wymyślić większej kampanii, ponieważ otrzymał bardzo małe wsparcie od węgierskiego skarbu i węgierskich władców. Diecezja Pála wydała cały swój dochód na obronę i otrzymała papieskie wsparcie, ale kwota okazała się niewielka w stosunku do zadania. Aby obudzić dwór i szlachtę, wielokrotnie groził rezygnacją, a następnie 12 stycznia 1526 r. złożył rezygnację i rozpoczął negocjacje z tureckim ambasadorem zatrzymanym w Budzie. Później Sulejman I postanowił rozpocząć kolejną kampanię przeciwko Węgrom, więc Pál wycofał rezygnację i wrócił na swoje stanowisko. Jego plan polegał na próbie zablokowania armii tureckiej wzdłuż linii Drawy wraz z armią liczącą około 6 000 żołnierzy. 24 sierpnia turecka szpica została rozbita, ale rada wojskowa rozkazała jego armii dołączyć do głównej armii węgierskiej. Pál sprzeciwił się decyzji, ale nadal wykonał rozkaz. W bitwie, która miała miejsce 29 sierpnia, był naczelnym dowódcą armii węgierskiej. W krótkiej bitwie stracił życie wraz z wieloma kościelnymi i świeckimi dostojnikami. Jego pamięć
PrzypisyŹródła
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
