Bécsújhelyi béke

Z Europa Środkowa
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Traktaty: Coa Hungary Country History Venczel (1301-1305).svg Coa Hungary Country History Otto (1305-1307).svg Coa Hungary Country History Charles I (1310-1342).svg Blason Louis Ier de Hongrie.svg Armoiries André Hongrie.svg Dynastii Andegawenów Sigismund Arms.svg Armoiries Albert II de Habsbourg.svg Coa Hungary Country History Vladislaus I (1440–1444).svg Wappen Habsburg-Lothringen Schild.svg Coa Hungary Country History Mathias Corvinus 3(1458-1490).svg Coa Hungary Country History Vladislas II (1490–1516).jpg Królów elekcyjnych

Treaty of Bruck (1328)  ♦  Treaty of Enns (1336)  ♦  Hungarian–Lithuanian Treaty (1351)  ♦  Hungarian–Neapolitan Treaty (1352)  ♦  Traktat z Zadaru (1358)  ♦  Treaty of Brunn (1364)  ♦  Treaty of Torino (1381)  ♦  Treaty of Iglo (1397)  ♦  Lubowla (1412)  ♦  Truce of Eger (1437)  ♦  Pokój w Szeged (1444)  ♦  Truce of Radkersburg (1447)  ♦  Hunyadi–Frederick pact (1450)  ♦  Traktat pokojowy z Wiener Neustadt (1463)  ♦  Treaty of Ófalu (1474)  ♦  Treaty of Korneoburg-Gmunden (1477)  ♦  Treaty of Brno (1478)  ♦  Treaty of Piotrków (1479)  ♦  Pokój w Ołomuńcu (1479)  ♦  Pozsonyi béke (1491)  ♦  I Kongers Wiedeński (1515)  ♦  Układ w Wielkim Waradynie (1538)  ♦  Traktat w Spirze (1570)

Notka

Bécsújhelyi béke (pol. Traktat pokojowy z Wiener Neustadt) – traktat między Królestwem Węgier a Świętym Cesarstwem Rzymskim. Poprzedził go rozejm z Radkersburga, a następnie pokój z Pozsony z 1491 roku. Zajmuje się kwestiami sukcesji i ustala hipoteki terytorialne w komitatach: Moson, Sopron i Vas[1].

Tło

Po śmierci króla Władysława V w Pradze, 23 stycznia 1458 r., Maciej został ogłoszony królem Węgier w Budzie, z pomocą swojego wuja Michała Szilágyiego. Tymczasem w lutym 1459 r. do Mikołaja z Iloka dołączyli inni niezadowoleni hrabiowie węgierscy, którzy na zamku Mikołaja w Güssing wybrali królem Fryderyka III, cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego[2]. Fryderyk przejął tron ​​jako swoje prawowite dziedzictwo po Albercie II z Niemiec. Pius II, który został papieżem w 1458 roku zaledwie 5 lat po tym, jak Turcy podbili Bizancjum, w obawie przed dalszą agresją turecką wezwał do krucjaty. Chciał pogodzić dwóch królów, którzy bronili swojej korony[3].

Fryderyk miał przewagę dzięki wsparciu niektórych węgierskich szlachciców, a także posiadał zachodnie Węgry, w tym węgierskie miasto Sopron i samą węgierską koronę, które w dniu 25 lutego 1441 r. otrzymał od królowej Elżbiety Luksemburskiej (żony Alberta II).[4] Pożyczył też od niej 100 000 dukatów dla Sopronu i kolejne 8000 dla korony.[4]

Maciej miał po swojej stronie czeskiego króla Jerzego z Podiebradów (ogłoszonego przez Piusa heretykiem) i husyckiego przywódcę najemników Jana Jiskrę. Maciej sprzymierzył się z Albertem VI, bratem Fryderyka, z którym wówczas toczył wojnę. Papież mediował między stronami z mniejszym powodzeniem. Z szansami przeciwko niemu Maciej został zmuszony do potajemnego zaangażowania się w negocjacje. Na początku 1462 r. wysłał Jana Vitéza, arcybiskupa Ostrzyhomia, do Fryderyka do Grazu, wspomagany przez papieskiego obserwatora Hieronymusa Landusa. Częściowo zgodzili się na status Świętej Korony i miast Fraknó, Kabold, Kismarton, Kőszeg, Sopron i Rohonc. Ustalili warunki dziedziczenia tronu węgierskiego po Macieju, unieważniając sojusz między Maciejem a Albertem i zabronili mu ponownego małżeństwa po śmierci jego żony Katarzyny z Podiebradów. Negocjacje zakończyły się w maju. Jest to uważane za umowę przedwstępną dla traktatu pokojowego z Wiener Neustadt, chociaż większość warunków była utrzymywana w tajemnicy. W Sopron przedstawiciele węgierskich kół kościelnych i świeckich zaakceptowali wszystkie warunki tych negocjacji[1].

Oto uzgodnienia: [1]

  • Terytoria zachodnie (węgierskie) obecnie uważane jako kredyty hipoteczne koronne;
  • Posiadanie Świętej Korony;
  • Państwowe i prawne regulacje hipotek koronnych;
  • Prawa kościelnych właściwości hipotek koronnych;
  • Obowiązek wzajemnej wojny przeciwko Imperium Osmańskiemu;
  • Posiadanie prawa do tytułu „Król Węgier”;
  • Wsparcie dla Wielkiego Księcia Maksymiliana I;
  • Regulacja dziedziczenia przez Habsburgów jako królów Węgier;
  • Sprawy koronacyjne potencjalnego króla węgierskiego Habsburgów.

Traktat

Święta Korona, jeden z tematów porozumienia
Uzgadnianie hipotek było głównym przedmiotem negocjacji

Traktat został oficjalnie podpisany 19 lipca 1463 r. w Wiener Neustadt. Wspomniane terytoria zachodnie były obciążone hipoteką Świętego Cesarstwa Rzymskiego do 1647 r., Ale miał też możliwość faktycznego władcy Węgier, aby stwarzał też warunki do wykupu miast Fraknó i Kabold za 40 000 złotych florenów po śmierci Fryderyka. (Liczba miast, które można wymienić za tę cenę, jest obniżona do 2 z 5 w umowie przedwstępnej w Grauz). Węgierska korona i miasto Sopron zostały odzyskane w zamian za natychmiastowe 80 000 florenów. Ponadto ustalono, że jeśli Maciej zmarłby bez prawowitego syna, jego królestwo przejdzie na Fryderyka i Maksymiliana[1]. W tajnej klauzuli traktatu Fryderyk stracił kontrolę nad Janem Jiskrą i jego armią, co pozwoliło Maciejowi zatrudnić ich do jego służby, która stanowiła rdzeń późniejszej Czarnej Armii i czołówkę przyszłych podbojów Węgier[5]. Zaimplementowano także nową wojnę husycką, która doprowadziła do zwycięstw w nadchodzących bitwach.[3] potrzebne wyjaśnienie

Korzyści dla Węgier

  • Zamiast pierwotnych 15 fortów i miast obciążonych Świętym Cesarstwem Rzymskim, udzielonych w rozejmie Radkersburga, Maciejowi udało się zmniejszyć ich liczbę do 7.[1]
  • Nabycie korony było kluczowe dla Macieja, ponieważ węgierska tradycja uznawała tylko tych królów za legalnych, którzy zostali koronowani wraz z nią w bazylice Székesfehérvár.[1][2]
  • Maciej był nadal protegowanym Piusa, który sprawił, że dynastie europejskie go uznały. Utrzymano prawa węgierskiego duchowieństwa w zakresie podatków kościelnych na Węgrzech[1].
  • Dawna obietnica sukcesji Habsburgów zachowała prawa węgierskiej szlachty do wyboru nowego króla.[1]
  • Janowi Jiskrze obiecano królewskie ułaskawienie i dano mu dwa zamki (Şoimuş i Lipova), a jego żołnierze otrzymali żołd w wysokości 25 000 dukatów. Oznaczało to początek utworzenia niezależnej od chorągwi szlacheckich armii królewskiej, co doprowadziło do łańcucha sukcesów wojskowych Węgier w kolejnych latach[3]. Dało mu to także możliwość zburzenia husyckiej twierdzy Katzenstein (w pobliżu Sopronu), a tym samym przekonania czeskiego kapitana Františka Haga do przyłączenia się do niego w szeregach Czarnej Armii[4].

Korzyści dla Cesarstwa

  • Odsunięcie Macieja od brata cesarza w ich braterskiej „ Fehde – wojnie”, co oznaczało izolację Alberta VI. [1]
  • Zabezpieczenie prawowitego roszczenia Świętego Cesarza Rzymskiego poprzez posiadanie tytułu króla Węgier i uregulowanie sukcesji. [1][2]
  • Obowiązkowe wsparcie Węgier dla Cesarstwa z jakichkolwiek powodów w jakimkolwiek zagrożeniu. [1]
  • Cesarz adoptował króla Macieja jako swojego „syna”, pomagając zacieśnić więzi z nowo powstałą dynastią węgierską. [1][2]

Korzyści dla Państwa Papieskiego

  • Sojusz przeciw inwazji osmańskiej i utrwalający sytuację europejską. [1]
  • Prawa duchowieństwa na terytoriach objętych hipoteką pozostały nienaruszone, ponieważ umowa w ogóle ich nie dotyczyła. [1]
  • Gdy Jerzy z Podiebradów stał się bezużyteczny, Macciej rozpoczął krucjatę przeciwko tak zwanemu heretykowi, która sprzyjała interesom Państwa Papieskiego.

Następstwa

Zaraz po odzyskaniu Sopron Fryderyk III pozwolił czeskiemu kapitanowi Hinko Tannfeldowi z Waltersdorfu splądrować miasto 7 września 1465 r. Oddziały atakujące pochodziły z austriackiego miasta Waltersdorf, co było bezpośrednią obrazą dla Macieja, który natychmiast zaprotestował. Cesarz wyraził żal, ale nie zwrócił łupów. W odwecie garnizon Sopron wstrzymał i zablokował wysyłkę wina do Wiener Neustadt w 1466 r. i ponownie zażądał odszkodowania, które nadal pozostało niezrealizowane.[4] Traktat otworzył Maciejowi drogę do koronowania się na króla Węgier. Jego rządy doprowadziły do ​​serii wojen, a ich korzystny wynik doprowadził do koronacji Macieja na króla Czech (1469–1490) i księcia Austrii (1486–1490)[6]. Krucjata nigdy nie powstała, ponieważ nigdy nie zapewniono obiecanych przez Wenecję środków na kampanię. Wysiłek ostatecznie zakończył się w wojnach czeskich (1468–1478), w których Maciej włączył Czechy do Węgier[5]. Wojna między Świętym Cesarstwem Rzymskim a Węgrami trwała po sukcesji zainteresowanych królów. Pole konfliktu dotknęło także miasta obciążone hipoteką. Fryderyk i Maksymilian nie otrzymali żadnego wsparcia zbrojnego, jak określono w warunkach. Pod koniec swego panowania Maciej odwrócił się od papiestwa, chroniąc Królestwo Neapolitańskie przed armią papieską w 1488 r., stając po stronie zbuntowanych obywateli papieskich w Ankonie w 1488 r., czyniąc ich węgierskim protektoratem, a nawet podpisując status quo traktat pokojowy z Imperium Osmańskim.[7] Po jego śmierci Habsburgowie zaostrzyli warunki w drugim traktacie z Pressburga i zabezpieczyli na pierwszym kongresie wiedeńskim. Obejmowali tron ​​kilka razy, aż królem został Ferdynand I, a Święty Rzymski Cesarz, a Maksymilian II, Święty Rzymski Cesarz, samodzielnie rządził Węgrami, ustanawiając linię sukcesji Habsburgów, która trwała do I wojny światowej[8]

Znaczenie historyczne

18 kwietnia 1490 r., po śmierci Macieja, cesarz Maksymilian I wysłał ofertę szlachcie węgierskiej, w której złożył swoje roszczenia do tronu węgierskiego na podstawie tego traktatu. Obiecał ochronę przed Polską, zapewnił aneksję podbojów Macieja dla Węgier i obiecał utrzymać węgierskich urzędników i doradców w swoich urzędach. W przeciwnym razie zagroził użyciem siły, aby uzyskać uległość królestwa węgierskiego. Aby wyegzekwować swój wpływ na wybory królewskie, nakazał wydrukowanie i rozprowadzenie licznych egzemplarzy traktatu pokojowego z Wiener Neustadt wśród szlachty wyborczej. Był to pierwszy w historii przypadek wykorzystania prasy drukarskiej do celów propagandowych[9]

Zobacz także also

Linki zewnętrzne

Traktat pokojowy z Wiener Neustadt
Capitula concordie dudu(m) inter glo- riasissimu(m) principe(m) d(omi)n(u)m Fridericu(m) Rom(a)noru(m) imperatore(m) semp(er) augu- stu(m) etiam p(ro) suis heredib(us) expresse no(m)inato inclitissimo Romanoru(m) rege necno(n) cia- re memorie Mathia(m) hu(n)garie rege(m) ac regni hu(n)garie prelatos et p(ro)ceres super successio(n)e in eadem regno r(on)ciusa hincin- de acceptata et bulle co(n)firmatorie, fe(licis) re- (cordantionis) pii p(a)pe secu(n)di infrascripte inserta
Powód Spór o koronę Węgier
Rodzaj traktat pokojowy
Negocjacje 1459–1462
Data 19 lipca 1463[1]
Miejsce Wiener Neustadt[1]
Potwierdzenia po aprobacie papieża Piusa II, Rzym, 22 października 1463[1]
Data efektywna 1491, 1526
Warunki Traktat pokojowy z Pozsony (1491), ponowne zatwierdzenie terytoriów zachodnich, Ferdynand I królem Węgier
Wygaśnięcia 1502 Rohonc nie ma już na niego wpływu[10]
1626, Fraknó, Kabold w domu Esterházy[10]
1647, terytoria zachodnie ponownie włączone na Węgry [10]
1946, przejście Węgier do republiki[10]
Podpisujący Maciej Korwin, Buda, 16 lipca 1463.[1]
Fryderyk III, 16 lipca 1463.[1]
Strony Coa Hungary Country History Mathias Corvinus 3(1458-1490).svg Królestwo Węgier

Coat of Arms of the Holy Roman Emperor (c.1433-c.1450).svg Święte Cesarstwo Rzymskie

Ratyfikujący Maciej Korwin, Buda,23–24 kwietnia 1464[1]
Węgierscy baronowie i szlachta, Székesfehérvár, kwiecień 3&8, 1464[1]
Węgierscy negocjatorzy, Székesfehérvár, 3 kwietnia 1464[1]
Depozytariusze nieznani
Język łacina
Odpisy węgierski (2000), środkowo-górny niemiecki,

Przypisy

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 1,20 1,21 István Bariska (2008). "II. Pius és az 1463. évi békeszerződés" [Papież Pius II i traktat pokojowy z 1463 r]. Vasi szemle newspaper (po węgiersku). Szombathely, Hungary: Assembly of Vas county. ISSN 0505-0332. Zarchiwizowane z oryginału 3 października 2011. [dostęp:2011-06-17].
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Herbermann, Charles, ed. (1913). "Matthias Corvinus". Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. [dostęp:2011-06-25].
  3. 3,0 3,1 3,2 Oslansky, František; Stanislav Skorvanek (1996). "The role of John Jiskra in the history of Slovakia" (PDF). Human Affairs, A Postdisciplinary Journal for Humanities & Social Sciences. Institute of Historical Studies, Slovak Academy of Sciences. I, ss. 19-33 (6, 1996). ISSN 1210-3055. Zarchiwizowane z oryginału (PDF) 28 lipca 2011. [dostęp=210-10-01].
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Oszkár Winkler (1462). Endre Csatkai (ed.). "Új lakóépületek Sopron belvárosában" [Nowe projekty mieszkaniowe w centrum Sopronu] (PDF). Soproni Szemle newspaper. 16 (po węgiersku). Sopron, Hungary: Rada miasta Sopron (4). ISSN 0133-0748. [dostęp:2011-06-19].
  5. 5,0 5,1 Pál Engel; Andrew Ayton; Tamás Pálosfalvi (2005). The realm of St. Stephen: a history of medieval Hungary, 895-1526. London, United Kingdom: I. B. Tauris. ss. 309–310. ISBN 1-85043-977-X.
  6. Matthias I. (2009). W: Encyclopædia Britannica. http://www.britannica.com/EBchecked/topic/369772/Matthias-
  7. Sándor Szilágyi (1896). "VII, Mátyás hadserege és diplomatiája" [VII, the diplomacy and army of Matthias]. A magyar nemzet története, 5. kötet [Historia narodu węgierskiego, volume 5.] (po węgiersku). Budapest, Hungary: Athenaeum Irod. és Nyomdai Rt. ISBN 1-144-24218-5. [dostęp:2011-06-19].
  8. Charles Cawley: Medieval Lands Project: Bohemia. Foundation for Medieval Genealogy, 30 listopada 2010. [dostęp:2011-06-20].
  9. Sándor Szilágyi (1896). "I. Második Ulászló megválasztatása." [I. the election of Vladislas II]. A magyar nemzet története, 5. kötet [Historia narodu węgierskiego, volume 5.] (po wegiersku). Budapest, Hungary: Athenaeum Irod. és Nyomdai Rt. ISBN 1-144-24218-5. [dostęp:2011-06-19].
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 Dr. István Bariska (2002). Government and Local Government Systems in Habsburg Pawned West Hungary (1447-1647) (PDF) (Ph.D. thesis). Ministry of National Resources of Hungary. [dostęp:2011-06-19].stały martwy link