Nagyváradi béke

Z Europa Środkowa
(Przekierowano z Układ w Wielkim Waradynie)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Podział Węgier w XVI wieku

Nagyváradi béke (pol. Układ w Wielkim Waradynie, niem. Friede von Großwardein, chor. Mir u Velikom Varadinu) − tajne porozumienie pomiędzy dwoma rywalami do korony węgierskiej, Ferdynandem I Habsburgiem i Janem Zápolyą, podpisany w Wielkim Waradynie 24 lutego 1538 roku. W dokumencie tym Ferdynand uznawał Zápolyę za dożywotniego króla Węgier, panującego w ok. ⅔ kraju, w zamian za zapewnienie swojemu rodowi i bezpośrednio sobie następstwa tronu. Część habsburską zwano od tej pory Węgrami Królewskimi, w odróżnieniu od wschodniej, zwanej za Zápolyów Wschodnim Królestwem Węgier, które po roku 1570 przekształciło się w Księstwo Siedmiogrodu.

W dwa lata po zawarciu traktat został złamany, bowiem po śmierci Jana Zápolyi szlachta węgierska obwołała królem jego nowo narodzonego syna, Jana II. Wdowa po Janie, Izabela Jagiellonka, i wspierające ją stronnictwo z Jerzym Utiešenoviciem na czele, odwołali się do pomocy sułtana Sulejmana, który zaangażował się militarnie. W rezultacie kampanii wojennej doszło do podziału Węgier na trzy części: zachodnią habsburską, środkowo-południową osmańską i wschodnią w rękach Jana II.

Bibliografia

Nagyváradi béke (węg.)
Układ w Wielkim Waradynie (pol.)
Friede von Großwardein (niem.)
Data 24 lutego 1538
Miejsce Nagyvárad
Warunki Ferdynand uznawał Zápolyę za dożywotniego króla Węgier, panującego w ok. ⅔ kraju, w zamian za zapewnienie swojemu rodowi i bezpośrednio sobie następstwa tronu
Podpisujący Szapolyai I. János
Ferdynand I
Strony Coa Hungary Country History John I of Hungary (Szapolyai) (1526-1540).svg Królestwo Węgier
Greater Coat of Arms of Ferdinand I, Holy Roman Emperor.svg Święte Cesarstwo Rzymskie
Traktaty:
Coa Hungary Country History Venczel (1301-1305).svg Coa Hungary Country History Otto (1305-1307).svg Coa Hungary Country History Charles I (1310-1342).svg Blason Louis Ier de Hongrie.svg Armoiries André Hongrie.svg Dynastii Andegawenów
Sigismund Arms.svg Armoiries Albert II de Habsbourg.svg Coa Hungary Country History Vladislaus I (1440–1444).svg Wappen Habsburg-Lothringen Schild.svg Coa Hungary Country History Mathias Corvinus 3(1458-1490).svg Coa Hungary Country History Vladislas II (1490–1516).jpg Królów elekcyjnych

Treaty of Bruck (1328)  ♦  Treaty of Enns (1336)  ♦  Hungarian–Lithuanian Treaty (1351)  ♦  Hungarian–Neapolitan Treaty (1352)  ♦  Traktat z Zadaru (1358)  ♦  Treaty of Brunn (1364)  ♦  Treaty of Torino (1381)  ♦  Treaty of Iglo (1397)  ♦  Lubowla (1412)  ♦  Truce of Eger (1437)  ♦  Pokój w Szeged (1444)  ♦  Truce of Radkersburg (1447)  ♦  Hunyadi–Frederick pact (1450)  ♦  Traktat pokojowy z Wiener Neustadt (1463)  ♦  Treaty of Ófalu (1474)  ♦  Treaty of Korneoburg-Gmunden (1477)  ♦  Treaty of Brno (1478)  ♦  Treaty of Piotrków (1479)  ♦  Pokój w Ołomuńcu (1479)  ♦  Pozsonyi béke (1491)  ♦  I Kongers Wiedeński (1515)  ♦  Układ w Wielkim Waradynie (1538)  ♦  Traktat w Spirze (1570)