Váci csata (1684)
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku węgierskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku węgierskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
NotkaA váci csata (pol. Bitwa pod Vácem) miała miejsce 27 czerwca 1684 roku, na początku cesarskiej kampanii oblężenia Budy.[1] Armia cesarska dowodzona przez księcia Karola Lotaryńskiego, maszerująca, by zdobyć miasto Pest, napotkała w pobliżu Vácu armię osmańską wysłaną przez paszę Budy, Kara Mehmeda (Mohammeda) Paszę, i rozgromiła ją. Po zwycięstwie cesarscy zajęli Vác, a kilka dni później miasto Peszt, którego zdobycie było kluczem do rozpoczęcia oblężenia Budy. HistoriaW maju 1684 r. pod dowództwem Karola Lotaryńskiego główna armia cesarska wyruszyła z Vágselly na oblężenie Budy. W Párkányach przeszli na prawy (południowy) brzeg Dunaju, do Esztergomia, głównej bazy operacji. Był z nimi także mnich kapucyn Marco d'Aviano. 18 czerwca awangarda dowodzona przez Maksymiliana Lorenza von Starhemberg w krótkim oblężeniu zdobyła Wyszehrad. Od przesłuchanych więźniów dowiedział się, że turecka straż Zamku Królewskiego otrzymała wsparcie 15 000 ludzi pod dowództwem Mustafy Paszy z Aleppo, szerdára z Węgier.[2][3] Sztab generalny księcia Karola postanowił najpierw zająć Pest na lewym brzegu. Armia zostawiła 500-osobowy garnizon w Wyszehradzie i powróciła do Ostrzyhomia. Zanim tam dotarli, 17 czerwca gubernator Budy Kara Mehmed Pasza zarządził natarcie na cesarską bazę zaopatrzeniową w Ostrzyhomiu z udziałem 1 500 jeźdźców i 400 janczarów. Oddział tatarsko-turecki zderzył się z cesarskim pułkiem patrolującym drogę do Budy, wywiązała się bitwa, w wyniku której wycofujący się imperialni zabili 100 Tatarów, poległo także kilku paszów, pułk cesarski w zwarciu stracił 50 ludzi, w tym dowódcę pułku barona Hallewala . 18 czerwca cesarska armia główna powróciła do Ostrzyhomia z Wyszehradu, gdzie połączyła się z posiłkami ze Śląska, polską kawalerią księcia Lubomirskiego i oddziałami powstańczymi szlachty węgierskiej, oddziałami palatyna Pála Esterházyego, dzięki czemu liczebność żołnierzy wzrosła do 40 tys. 21 czerwca armia ponownie przekroczyła most w Esztergomiu do Párkány. Dotarła na lewy (północny) brzeg Dunaju, przekroczyła rzeki Garam i Ipoly i pomaszerowała w kierunku Pesztu. Z Nagymaros i Verőce część armii wykonała spektakularny zwodniczy manewr w kierunku wschodnim, w kierunku Nógrád, podczas gdy główne siły kontynuowały marsz z Ipoly bezpośrednio w kierunku Kismarosu i Vácu. Jednak Pasza Mustafa przejrzał podstęp. Zwołał szybką naradę wojenną, aby zdecydować, czy oblegać Esztergom, czy zaatakować główną armię maszerującą w stronę Pesztu? Na podstawie opinii dowódców armii Mustafa Pasza podjął decyzję o wysłaniu gubernatora Budy Kary Mehmeda Paszy wraz z paszami Temesváru, Egeru i Bośni oraz synem chana tatarskiego, łącznie z 15 000 jeźdźców i 3 000 janczarów, przeciwko imperialnym zbliżającym się do Vácu, aby ich zatrzymać, zanim dotrą na równinę za wzgórzami.[3] Przebieg bitwyPrzebywający w Kismarosu książę Karol Lotaryński otrzymał 27 czerwca wiadomość o zbliżaniu się armii turecko-tatarskiej i podjął decyzję o ataku. Zgodnie z instrukcjami Mustafy Paszy Kara Mehmed Pasza umieścił swoje wojska na wzgórzu zwanym Cigányhegy, kilka kilometrów na północny zachód od Vácu, przy wyjściu z wąwozów Verőce, jego prawe skrzydło opierało się o góry, zaś lewe skrzydło opierało się o Dunaj . Wybrał miejsce dobrze bronione, przed lewym skrzydłem było bagno, przez które trudno było przejść, a był tylko jeden wąski, długi most, na którym mogły zmieścić się tylko dwie osoby obok siebie. Nad prawym skrzydłem wznosił się wysoki łańcuch górski, lecz Kara Mehmed nie wykorzystał tej wysokości i nie zajął jej swoim wojskiem.[4] Armia Karola Lotaryńskiego musiała wyrwać się z wąskiej przełęczy Verőce i w krótkim czasie ustawić wystarczającą liczbę sił w gotowe do walki linie bojowe, aby mogła wykorzystać całą swoją siłę bojową w planowanym ataku. Książę przydzielił kawalerię do kompanii piechoty. Tak utworzonym prawym skrzydłem dowodził margrabia Ludwik Wilhelm Badeński, zaś lewym skrzydłem książę Neuburg, a oddziałami środkowymi feldmarszałek Maksymilian von Starhemberg. Zgodnie z planem bitwy prawe skrzydło i armia centralna powinny zaatakować wroga frontalnie, natomiast lewe skrzydło powinno przeprowadzić operację ominięcia i flankować prawe skrzydło turecko-tatarskie. O terminie i sposobie rozmieszczenia rezerwy decydowali głównodowodzący książę Karol i hrabia Ernst Rüdiger von Starhemberg. Cesarscy rozpoczęli atak ogniem artyleryjskim, Turcy również wzięli atakujących pod ogień armat, lecz skuteczność ich ognia była słaba, gdyż ich działa i strzelcy byli zbyt wysoko, a strzały w dół leciały za daleko. Dzięki temu oddziały kawalerii cesarskiej mogły posuwać się naprzód nawet pod ciężkim ostrzałem wroga, praktycznie bez oddania jednego strzału. Zarówno prawe skrzydło, jak i środkowe przekroczyły drogę przez zastygłe bagna łatwiej i szybciej, niż się spodziewano. Wspięli się na zajęte przez wroga zbocze i zaczęli strzelać dopiero, gdy zbliżyli się do wroga. Osłabła także linia bojowa Tatarów, a potem szeregi Spahów. Lewe skrzydło cesarskie, które przeprowadzało operację omijania, interweniowało następnie w bitwie, stojący przed nimi janczarowie również wycofali się i rozpoczął się ogólny odwrót. Kawaleria – według przekazów, składająca się głównie z węgierskiej husarii[5] – ścigała pokonanego wroga także na równinie na południowy wschód od Vác. 700 uciekających wrogów zostało wyciętych, pozostałych 1200 wycofało się do lasów.[4] Cesarska piechota i ciężka artyleria, które przybyły pod koniec bitwy, zaatakowały sam Vác, a po krótkim ostrzale miejski garnizon poddał się. Schwytanych janczarów zabrano na galery cesarskiej floty naddunajskiej. Chrześcijanie wymienili dwóch wysokich rangą oficerów tureckich na więźniów.[6] W bitwie pod Vácem zginęło 3 000 Osmanów, w tym Szidi (Szejdi) Ahmed Pasza z Temesváru. Straty imperialnych były niewielkie, zginęło 20 (maksymalnie 50[7]) żołnierzy. Zdobyto znaczne łupy, w ręce zwycięzców wpadły działa armii turecko-tatarskiej i cała artyleria garnizonu Vác, zdobyto także inny sprzęt wojskowy i zapasy żywności wroga.[4] KonsekwencjeZwycięska armia cesarska odpoczęła w Vácu 28 czerwca. Następnego dnia wyruszyła na Peszt, gdzie przybyła 30-go. Miasto było szturmowane i zajete, a most łączący Peszt i Budę stał się bezużyteczny.[8] W mieście pozostał garnizon liczący 1 800 ludzi, a następnie główna armia powróciła do Vác. Tutaj zbudowano podwójny most łodziowy na wyspę Szentendre, przez któ©y armia przeprawiła się na prawy brzeg Dunaju i 10 lipca pod Szentendre odparła atak Paszy Mustafy. 14 lipca armia dotarła do Budy i rozpoczęła oblężenie silnie bronionego zamku. Kara Mehmed Pasza poległ 28 lipca (Gergely 10 sierpnia n.e.). Pod koniec października oblegający wycofali się.[9] Przypisy
Źródła
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
