Zetska država
| Strona | Autorzy | Nota |
| [1] | [2] | Ten artykuł został przetłumaczony z Wikipedii w języku chorwackim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku chorwackim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
| Strona | Autorzy | Nota |
| [3] | [4] | Ten artykuł pochodzi z Wikipedii w języku polskim. Treści pochodzące z Wikipedii w języku polskim są oparte na licencji Creative Commons 3.0 – Uznanie Autorstwa – Na tych samych warunkach. Kopiując je lub tłumacząc, należy podać ich autorów i udostępnić na tych samych warunkach. |
Zeta to średniowieczne państwo czarnogórskie, które uzyskało niepodległość i było rządzone przez dynastię Balšićów.[1].
Nazwa
Państwo wzięło swoją nazwę Zeta od rzeki Zeta, która przepływa przez środkową część współczesnej Czarnogóry i wpada do rzeki Morača w pobliżu stolicy Podgoricy.
Sama nazwa rzeki Zeta (Zenta) nie ma pochodzenia słowiańskiego.
Zeta w Duklji
Pierwsza wzmianka o Zecie jako o terytorium Królestwa Dukljanskiego znajduje się w Ljetopisie popa Dukljanina z końca XII wieku. Anonimowy pop Dukljanin wspomina region Zeta, którym rządził Hvalimir, syn Predimirova.
Jako župy Zety Dukljanin wymienia: Luska (Lješkopolje), Podlužje (wokół późniejszego Žabljak Crnojevića), Gorska (obszar albańskiego plemienia Hoti), Kupelnik (wschodni brzeg Jeziora Szkoderskiego), Oblik (nazwa i fortyfikacje w pobliżu miasta Skadar), Prapratnua (również nazwa fortu między Barem a Ulcinjem), Crmnicu, Budvu, Čevo, i Grbalj (niedaleko Kotora).[2]
Zeta pod Nemanjićiami
Nakon što su 1185. godine pravoslavni Nemanjići pokorili i uništili katoličko Dukljansko kraljevstvo, naziv je Duklja, kao i etnonim Dukljanin, sustavno potiskivan. Taj je proces motiviran kako vjerskim tako i državnim razlozima.
Po podbiciu i zniszczeniu przez prawosławnych Nemanjićiów katolickiego Dukljansko kraljevstva w 1185 r., nazwa Duklja, a także etnonim Dukljanin, były systematycznie tłumione. Proces ten motywowany jest zarówno względami religijnymi, jak i państwowymi.
„Ta zmiana nazwy administracyjnej Królestwa Duklji nastąpiła z powodu zamiaru Nemanjićiów wymazania świadomości tradycji państwowej'”.[3]
W XIII wieku Zeta obejmowała obszar od Boki kotorskiej do rzek Bojana i Drima (współczesna Albania). W połowie XIV wieku Zeta została podzielona na Górną (górsko-kontynentalną) i Dolną (przybrzeżną).
Zeta pod Balšićima
Za czasów dynastii Balšićów Zeta uzyskała dużą autonomię około 1360 roku.
W 1369 roku Balšići powrócili do wiary katolickiej.[4]
Zeta przeżywała wielki rozwój gospodarczy, ale był on utrudniany przez częste wojny.
Zeta osiągnęła swój szczyt za panowania Đurađa I. Balšića. Terytorium Zety obejmowało część Kosowa, w tym miasta Peć, Äakovica i Prizren, w Albanii miasta Berat i Drač (DurrĂ«s), Konavli, Dračevica i Trebinje oraz, z wyjątkiem Dubrovnika i Kotora, wszystkie pozostałe miasta na wybrzeżu Morza Adriatyckiego w okolicy, a mianowicie Ulcinj, Bar, Budva i Cavtat, a w głębi lądu Skadar, Lješ, Drivast, Plav itp.
Zeta na wzór Bizancjum zorganizował nabożeństwo dworskie z logotetem na czele. Finansami państwa zarządzał wysoki urzędnik. Rodzina Balšićów miała talent ekonomiczny i współpracowała z kupcami z kraju i zagranicy.
Balšićowie wybili własną monetę – dinar.
W kontynentalnej części Zeta władzę sprawowała podbita regionalna szlachta, natomiast miasta nadmorskie, zgodnie z tradycją, miały kneziów miejskich.
Władza sądownicza w Zeta była dwupoziomowa. Regionalna szlachta wnosiła sprawy pierwszego stopnia, a władcy z dynastii Balšić rozwiązywali apelacje.
Ostatni Balšić
Balša III., ostatni władca Balšicia, zmarł w 1421 roku. Do 1451 roku Zeta znajdowała się pod panowaniem serbskich despotów ze Smedereva.
No, ta je srpska vlast bila osporena, te u konačnom i potpuno zbačena od strane Crnojevića, moćne obitelji iz planinskoga djela Zete, izmeÄ‘u planine Lovćen i Skadarskoga jezera koji se nazivao Crna Gora.
Jednak ta serbska władza została zakwestionowana i ostatecznie całkowicie obalona przez Crnojevićaiów, potężną rodzinę z górzystej części Zeta, pomiędzy górą Lovćen a jeziorem Skadar, które nazywano Czarnogórą (chor. Crna Gora).
Po obaleniu administracji serbskiej przez Stefan I. Crnojevićia w 1451 r. na stałe przyjęła się nowa nazwa Zety – Czarnogóra.
Władcy Zety
- 1356–1362: Balša I
- 1362–1378: Durad I
- 1378–1385: Balša II
- 1385–1403: Durad II
- 1403–1421: Balša III
Despoci Serbscy
- 1421–1427: Stefan Lazarević
- 1427–1435: Đurađ III Branković
- 1435–1465: Stefan I Crnojević
- 1465–1490: Ivan I Crnojević
- 1490–1496: Đurađ IV Crnojević
- 1496–1498: Stefan II
- 1498–1515: Iwan II
- 1515–1516: Đurađ V Crnojević
Główny artykuł: Crna Gora, naziv države
Zobacz więcej
Ciekawostka
Pored rijeke Zete, naziv Zeta je ostao i za ravičarski teritorij od glavnog crnogorskog grada Podgorice do Skadarskoga jezera. To je područje, pod imenom Golubovci, danas podgorička gradska općina.
Oprócz rzeki Zeta, nazwa Zeta pozostała również dla terytorium Ravičar od głównego czarnogórskiego miasta Podgorica do Jeziora Szkoderskiego. Obszar ten, pod nazwą Golubovci, jest dziś gminą miejską PodgoricY.
Przypisy
- ↑ O državi Zeti i Balšićima
- ↑ Ljetopis popa Dukljanina
- ↑ Grupa autora: Istorijski leksikon Crne Gore, (Per-Ž), str.1212, Podgorica. 2006.g. ISBN 86-7706-169-X
- ↑ Pismo pape Urbana V. trojici Balšića