Grupa niżej podpisanych architektów, z ośrodka wrocławskiego zwraca się niniejszym do Zarządu
Głównego z prośbą, o rozpatrzenie następujących wniosków:
1. Odwołanie prof. inż. arch. Heleny Syrkusowej ze stanowiska delegata SARP-u w Międzynarodowej Unii Architektów UIA.
2. Odwołanie inż. arch. Jana Minorskiego ze stanowiska Redaktora Naczelnego miesięcznika „Architektura”.
3. Spowodowanie odwołania inż. arch. Zygmunta Skibniewskiego ze stanowiska prezesa KUA.
4. Ogłoszenie przez SARP oceny działalności teoretyczno – architektonicznej inż. arch. Edmunda Goldzamta w okresie dziesięciolecia.
Wnioski powyższe motywujemy jak nastepuje:
ad. 1. Prof. inż. arch. Helena Syrkusowa przejawiając w okresie minionego dziesięciolecia aktywną działalność na terenie środowiska SARP, pracy zawodowej i uczelni, reprezentowała poglądy takie jak:eklektyzm, formalizm oraz bezkrytyczne przeszczepianie obcych form i wzorów na teren polski. Należy dodać, iż mimo pozytywnej twórczości w okresie przedwojennym oraz możliwości konfrontowania swego późniejszego stanowiska z architekturą współczesną innych krajów – inż. arch. H. Syrkusowa uporczywie reprezentowała kierunek skrajnie wsteczny.
ad. 2. Inż.. arch. Jan Minorski jako Redaktor Naczelny „Architektury” uczynił z tego miesięcznika trybunę zacofania i wstecznej myśli architektonicznej.
Obecnie pismo to reprezentują krańcowo różne poglądy, Tak wiec Redaktor Naczelny „Architektury” -– bądź to kiedyś, bądź obecnie – działał wbrew swoim przekonaniom i z tego powodu nie powinien pozostawać nadal na tym stanowisku.
ad. 3. Inż. arch. Zygmunt Skibniewski w okresie swej działalności na stanowisku prezesa KUA. wywierał decydujący wpływ na całokształt twórczości architektonicznej i urbanistycznej w Polsce. Jest więc bezpośrednio odpowiedzialny za rezultaty ekonomiczne i plastyczne naszego budownictwa. Praktykowany przez niego system zatwierdzania projektów, dawał możliwości ingerencji w sprawy warsztatu twórczego projektanta. Mimo licznych wyjazdów za granice nie wytyczył (z racji swego stanowiska) właściwej drogi architekturze polskiej. Natomiast bezpośrednio po przełomie, dostosował się do wymagań chwili.
ad. 4. Inż. arch. Edmund Goldzamt w swej działalności na terenie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej oraz w swych wystąpieniach publicznych i prasowych, narzucał architektom zasady obcych i wstecznych teorii architektonicznych, jednocześnie zwalczając ostro wszelkie próby krytyki i reakcji przeciw swej demagogii.
Szczególnie teorie, głoszone przez inż. arch. Edmunda Goldzamta w czasie jego wykładów na Wydziale Architektury, powodowały paczenie pojęć młodych architektów o prawdziwie wartościowej twórczości architektonicznej.
W związku z tak scharakteryzowaną działalnością wymienionych osób, oraz wobec ujawnionej obecnie przez nich niestałości poglądów i kryteriów uważamy, ze nie powinni oni nadal reprezentować architektów polskich w organach Stowarzyszenia Architektów Polskich ani w jakichkolwiek zjazdach czy kongresach architektonicznych krajowych i zagranicznych.
Uznając słuszność naszych ;postulatów odpisy niniejszego przesyłamy do redakcji następujących czasopism; „Po prostu”, „Stolica”, „Poglądy” – z prośbą o umieszczenie ich w formie listu otwartego grupy wrocławskich architektów.
Wrocław, dnia 20 grudnia 1956 r.
List niniejszy podpisało 132 architektów, między innymi profesorowe i pracownicy naukowi Politechniki Wrocławskiej, pracownicy „Miastoprojektu”, CBPBW, Pracowni Sztuk Plastycznych, PWRN, Biura Projektów Budownictwa Przemysłowego itd.
Wrocław, 2 stycznia 1995 roku
Ryszard Natusiewicz
ul. Szewsk. 31 m 8
50-139 Wrocław
tel. 325-20
Koleg. Jacek Zasada
SARP. Oddział Wrocław
w/m
Szanowny Kolego,
Przesyłam Koledze krótki komentarz do wydarzenia, które miało miejsce w okresie odwilży w naszej branży tj. architekturze w r. 1956 na terenie Wrocławia.
W „Miastoprojektie” – Wrocław projektowaliśmy ważniejsze przedsięwzięcia pod dyktando stolicy. Jeździliśmy do „Stołycy” do Komitetu d/s Urbanistyki i Architektury (KUA) a niekiedy ONI do nas – tu do Wrocławia i „Miastoprojektu” przyjeżdżali. W trakcie powstawania projektu odbudowy dzielnicy Nowy Targ we Wrocławiu nasze prace (zespół arch.arch. Włodzimierz Czerechowski, Ryszard Natusiewicz, Anna i Jerzy Tarnawscy) miały być na gorąco oceniane w pracowni przez „Komiteciaków” tzn. architektów z KUA. Nasze pomieszczenie dość obszerne (w „Miastoprojektie” ul. Ofiar Oświęcimskich 38/40 na IV p.) obwiesiliśmy planszami. Ponieważ naprzeciwko wejścia ustawiona była na podłodze – jako dekoracja – grupa rzeźbiarska (znaleziona przeze mnie w gruzach na ul. Białoskórniczej i dowieziona do naszej pracowni) pustka nad nią została uzupełniona planszą – próbką pięknego liternictwa „popełnioną” przez grafika–- znanego i cenionego za Jego dowcip – p. Arkadiusza Włodarczyka. Przywykliśmy dość szybko do tej kompozycji ściennej i zawsze podziwialiśmy rękę p. Arkadiusza (uczył on nas liternictwa na Wydziale Architektury).
Pamiętny dzień oceny kolegialnej naszego opracowania zabudowy dzielnicy Nowy Targ nastąpił. "Zjechało" się towarzystwo ze „Stołycy” i „zeszło” z Wrocławia. Przygotowane były koreferaty i wnioski. Zaczęło się dosyć osobliwie mową dla nas niezrozumiałą. Chyba trzecią osobą zabierającą głos była p. minister budownictwa arch. Wolska, która powiedziała -– cytuję z pamięci – „Teraz ja odważę wypowiedzieć swoje zdanie krytyczne na temat projektu, aczkolwiek są tu także wypowiedzi w formie napisów – jak na tej planszy…” tu wskazując na tekst liternictwa autorstwa p. Arkadiusza, a który to brzmiał:
„Krytyk i eunuch z jednej są parafii, każdy wie jak ale żaden z nich nie potrafi.”
Napiętą i zabawną sytuację rozładował arch. Tadeusz Ptaszycki z KUA (nasz Architekt – Wrocław) mówiąc, że tu koledzy nie tylko pracują ale są też obdarzeni poczuciem humoru i życzył nam wszystkim sukcesów w pracy nad odbudową Wrocławia.
Takie spotkania nad deska kreślarską i dyskusje nad sytuacją architektury w Polsce prowokowały dalsze dyskusje, w wyniku których zredagowaliśmy zbiorowo (autorzy Ryszard Natusiewicz, Marek Dziekoński, Wiesław Kiełczewski i inni) list otwarty do Zarządu Głównego SARP podpisany przez 132 kolegów z naszego środowiska.
A oto lista sygnatariuszy:
1. Marek Dziekoński Politechnika Wrocławska
2. Ryszard Natusiewicz Politechnika Wrocławska
3. Andrzej Czyżewski Politechnika Wrocławska
4. Jacek Myszkowski Politechnika Wrocławska
5. Tadeusz Zipser Politechnika Wrocławska
6. Henryk Majewski Politechnika Wrocławska
7. Ryszard Jędrak Politechnika Wrocławska
8. Ryszard Stachura Politechnika Wrocławska
9. Leszek Zdek Politechnika Wrocławska
10. Jacek Burzyński Politechnika Wrocławska
11. Gerard Alexewicz Politechnika Wrocławska
12. Tadeusz Biesiekierski Politechnika Wrocławska
13. Miron Sikorski Politechnika Wrocławska
14. Tadeusz Maszkiewicz Politechnika Wrocławska
15. Jerzy Tarnawski Miastoprojekt Wrocław
16. Maria Kiełczewska Miastoprojekt Wrocław
17. Wiesław Kiełczewski Miastoprojekt Wrocław
18. Jadwiga Hawrylakowa Miastoprojekt Wrocław
19. Maria Tawryczewska Miastoprojekt Wrocław
20. Anna Tarnawska Miastoprojekt Wrocław
21. MarianBarski Politechnika Wrocławska
22. Anna Fus-Zaorska Miastoprojekt Wrocław
23. Zbigniew Trella Miastoprojekt Wrocław
24. Igor Tawryczewski Miastoprojekt Wrocław
25. Wiesław Gelbert Miastoprojekt Wrocław
26. Walentyn. Smereka Miastoprojekt Wrocław
27. Jan Gelbert Miastoprojekt Wrocław
28. W.Maciejewski Miastoprojekt Wrocław
29. Z.Pawłowicz Miastoprojekt Wrocław
30. W.Karbownik Miastoprojekt Wrocław
31. Krzywicki Anatol Miastoprojekt Wrocław
32. Knysz St. Miastoprojekt Wrocław
33. Jaszczuński Zygmunt Miastoprojekt Wrocław
34. Izbicki Tadeusz Miastoprojekt Wrocław
35. Dziekońska Ewa CBPBW – Wrocław
36. Tumanowicz Leszek CBPBW – Wrocław
37. Korbut Jan CBPBW – Wrocław
38. Jerzy Kowalski CBPBW – Wrocław
39. Marian Buczyło CBPBW – Wrocław
40. Mateusz Stasiak CBPBW – Wrocław
41. Rydosz Tadeusz CBPBW – Wrocław
42. Borajkiewicz Andrzej CBPBW – Wrocław
43. Gumienny Zbigniew CBPBW – Wrocław
44. Koziczuk Stanisław Miastoprojekt Wrocław
45. Czerechowski Włodzimierz Miastoprojekt Wrocław
46. Czyżewska Maria P.K.Z. Wrocław
47. Burek Jan P.K.Z. Wrocław
48. Mirosław Przyłęcki P.K.Z. Wrocław
49. Józef Rachwalski P.K.Z. Wrocław
50. Janusz Bachmiński P.K.Z. Wrocław
51. Jerzy Dąbrowski P.K.Z. Wrocław
52. Zygmunt Malinowski P.K.Z. Wrocław
53. Halina Babczyszyn P.K.Z. Wrocław
54. Gniatkowski J. P.W. RN
55. Z. Szczęsnowicz-Sołowij WZAB Wrocław
56. W.Wdowiszewski P.W.R.N.
57. K.Burek P.W.R.N.
58. Szkoda Henryk P.W.R.N.
59. Kluz Jerzy P.W.R.N.
60. Chełmicki J. P.W.R.N.
61. S. Niedziułka P.W.R.N.
62. J.Jabłoński WBPB nr 2
63. Czesława Białobłocka WBPB nr 2
64. Limanowska WBPB nr 2
65. Rogalski M. WBPB nr 2
66. St. Różycki WBPB nr 2
67. Z. Nawrót WBPB nr 2
68. J. Mierzejewski WBPB nr 2
69. Oziewicz Kazimierz Miastoprojekt Wrocław
70. Z. Szymański architekt wnętrz
71. Sokół-Jabłońska architekt wnętrz
72. Sokół Ryszard architekt wnętrz
73. Z. Bać Politechnika Wrocławska
74. Tadeusz Broniewski Politechnika Wrocławska
75. Tadeusz Kozaczewski Politechnika Wrocławska
76. Jerzy Rozpędowski Politechnika Wrocławska
77. Stanisław Mielnicki Politechnika Wrocławska
78. Anatol Szpakowicz Politechnika Wrocławska
79. Bronisław Wiktor Politechnika Wrocławska
80. E. Krzyżewski Politechnika Wrocławska
81. Zenon Nasterski Politechnika Wrocławska
82. Wiktor Jackiewicz Politechnika Wrocławska
83. Olgierd Czerner Politechnika Wrocławska
84. Janusz Pudełko Politechnika Wrocławska
85. Klimczewska Bogna Politechnika Wrocławska
86. Barbara Czernerowa M.Z.A.B.
87. Jerzy Hawrot Politechnika Wrocławska
88. Marian Rehorowski Politechnika Wrocławska
89. A. Czepelewski Politechnika Wrocławska
90. Skomorowski Ferdynand Miastoprojekt Wrocław
91. Chmiel Janina Miastoprojekt Wrocław
92. Firich Helena Miastoprojekt Wrocław
93. Chorążak Henryk Miastoprojekt Wrocław
94. Stanisław Prymon Miastoprojekt Wrocław
95. Juliusz Wadowski Miastoprojekt Wrocław
96. Konrad Jarodzki Miastoprojekt Wrocław
97. Zofia Wadowska Miastoprojekt Wrocław
98. Sobek Zbigniew Miastoprojekt Wrocław
99. Siekierski Józef Miastoprojekt Wrocław
100. Andron Lech Miastoprojekt Wrocław
101. Klimczewski Kazimierz Miastoprojekt Wrocław
102. Witold Skowronek Miastoprojekt Wrocław
103. Ossowicz Jerzy Miastoprojekt Wrocław
104. B. Ossowicz B.P.Bud.Przemysłowego
105. Bączykiewicz Czesław Miastoprojekt Wrocław
106. Tęcza Andrzej Miastoprojekt Wrocław
107. Zenon Prętczyński Miastoprojekt Wrocław
108. Krystyna Barska Miastoprojekt Wrocław
109. Stopyra Jan Miastoprojekt Wrocław
110. Gągalski Bolesław B.P.Bud.Przemysłowego
111. Mackiewicz Bohdan B.P.Bud.Przemysłowego
112. Prauziński Andrzej B.P.Bud.Przemysłowego
113. Durda Bogusław B.P.Bud.Przemysłowego
114. Nyka Stanisław B.P.Bud.Przemysłowego
115. Magdziarski Zygmunt B.P.Bud.Przemysłowego
116. Hertz Feliks B.P.Bud.Przemysłowego
117. Bokun Zbigniew B.P.Bud.Przemysłowego
118. Laks Zygmunt B.P.Bud.Przemysłowego
119. Mackiewicz Janusz B.P.Bud.Przemysłowego
120. Zachodny Jerzy Miastoprojekt Wrocław
121. Dmowski Zygmunt Miastoprojekt Wrocław
122. Zbigniew Kurowski Pracownia Sztuk Plastycznych
123. D. Czajka Politechnika Wrocławska
124. M. Poźniak Politechnika Wrocławska
125. Konrad Dyba Politechnika Wrocławska
126. Tadeusz Wróbel Politechnika Wrocławska – z zastrzeżeniem co do pkt. 3
127. R. Tunikowski Politechnika Wrocławska
128. E. Cieszyńska Politechnika Wrocławska
129. R. Żabiński Politechnika Wrocławska
130. J. Gierczak Politechnika Wrocławska
131. Frąckiewicz Edmund Politechnika Wrocławska
132. Z. Szopiński W.Z.A.B.
z koleżeński. pozdrowieniem
Załączniki:
1. Maszynopis i ksero z listy z . r. 1956
2. Wycinek prasowy wrocławskiego tygodnika studenckiego „Poglądy” (1956)