Ziemia Sieradzka, Ziemia Łęczycka

Dedykacja

Drogim Koleżankom i Kolegom z klasy maturalnej Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi w Pabianicach:

niniejszy zbiór swoich rysunków dedykuje

Autor

Niniejsza teka zawiera rysunki z regionu łódzkiego i terenów sąsiadujących. Autor rysunków wyrokiem „niedobrej historii” musiał opuścić rodzinne miasto Grodno nad Niemnem i w r. 1945 zamieszkał z rodziną na ziemi łódzkiej. W r. 1947 otrzymał świadectwo dojrzałości Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi w Pabianicach – była to ówcześnie jedna z wielu wspaniałych polskich szkół średnich o dawnych tradycjach.

Dzięki znakomitym pedagogom i wychowawcom poziom nauczania w pabianickiej szkole był wysoki – absolwenci pomyślnie zdawali egzaminy na wyższe uczelnie. W tym trudnym powojennym okresie zespół uczniów był także szczególny – uczyli się zachłannie nadrabiając zaległości "okupacyjnej nocy" kiedy to okupant nie zezwolił na szkolnictwo średnie, ani nawet podstawowe na terenie tzw. Warthegau – okręgu Warty. Młodzież ta tworzyła skonsolidowaną społeczność, to też ten właśnie okres był znaczącym etapem w życiu autora. Kiedy stanął on w progach pabianickiej szkoły – znał już historię architektury polskiej, widział powojenne ruiny i dewastację miast i osiedli polskich – Warszawy, rodzinnego Grodna i wielu innych. Także nie były mu obce dzieła sztuki, zwłaszcza rysunkowe mistrzów takich jak Matejko, Kossakowie, Wyczółkowski, Wyspiański, Smuglewicz, Andriolli, Napoleon Orda, Dürer, Rembrandt, Rubens.
Dlatego też do dzisiaj zachowuje w pamięci fakt z r. 1945, kiedy to prowadząca lekcje rysunków pani profesor Bezdzikowa (absolwentka poznańskiej szkoły plastycznej) zobaczywszy "dzieła" swojego ucznia stwierdziła, że „w klasie pojawił się rysownik z prawdziwego zdarzenia”, a dowiedziawszy się o zainteresowaniu architekturą uznała wybór studiów i zawodu za słuszny. Zachęcała także do doskonalenia warsztatu rysunkowego i pogłębiania wiedzy o architekturze europejskiej – wypożyczyła też stosowną książkę o katedrze w Strasburgu – może właśnie dzięki temu impulsowi swojej pani profesor autor niniejszego zbioru w r. 1947 dostał się na Oddział Architektury Wydziału Budownictwa Politechniki Wrocławskiej.

Na szczególną, wdzięczną pamięć autora zasługują wspaniali pedagodzy i wychowawcy pabianickiej szkoły:

• Pani dyrektor Alina Effenbergerowa
• Pani Irena Rzewnicka – wychowawczyni – język polski
• Pani Krystyna Tryuk – matematyka i geometria wykreślna
• Pani Chodasiewiczowa – historia
• Pani Bezdzikowa – rysunek
• Pani Wdowiakowa – zagadnienia świata współczesnego
• Pan Konior – śpiew
• Pan Alfred Rubach – fizyka i chemia
• Pan Świątkowski – język niemiecki
• Ksiądz prefekt Olszewski i Ksiądz prefekt Pustelnik – religia i etyka
• Pan Witold Witkowski i pp. Wenclowie – kierownictwo i opiekunowie bursy przy ul. Pułaskiego 16
• p.p.Molendowie – gospodarze budynku szkolnego

Zamieszczone w tym zbiorze rysunki z regionu łódzkiego znamionują wyraźny sentyment, dający się usprawiedliwić przedstawionym wyżej fenomenem szkoły – jej znakomitym gronem nauczycielskim, wychowawcami i opiekunami, serdecznymi towarzyszami z ławy szkolnej oraz szczególnym okresem w dziejach powojennej Polski.
Tym właśnie Koleżankom i Kolegom z klasy maturalnej z r, 1947 – żyjącym i tym którzy już odeszli – dedykuje autor niniejsze „wspomnienia rysunkowe” z jakże bliskiego im regionu, z historycznych Ziem: Sieradzkiej i Łęczyckiej zaliczanych przez wielu wybitnych uczonych do terytorialnego „historycznego rdzenia Korony Polskiej”.                             

Marek Natusiewicz

Spis ilustracji

ŁOWICZ

• 1. Kolegiata, fasada zachodnia (1624 i ok. 1652-1668), widok ogólny od zachodu
• 2. Stara Dziekania
• 3. Dom mieszkalny Nowy Rynek 34 (XVII w.)
• 4. Dom mieszkalny, pl. Kościuszki 14, dziedziniec z drewnianymi „arkadami” (stan z r. 1954)
• 5. Ozdobne kraty w kolegiacie I
• 6. Ozdobne kraty w kolegiacie II

NIEBORÓW

• 7. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, później Ogińskich i Radziwiłłów, dzieło arch. Tylmana van Gameren (Gamerskiego) (1690-1696), widok ogólny elewacji frontowej
• 8. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegóły elewacji wejściowej I
• 9. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegóły elewacji wejściowej II
• 10. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegół architektoniczny I
• 11. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegół architektoniczny II
• 12. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegół metaloplastyczny I
• 13. Pałac prymasa M.Radziejowskiego, szczegół metaloplastyczny II
• 14. Park, dekoracyjny wazon

ARKADIA

• 15. Świątynia Diany, dzieło arch. Szymona B.Zuga (1783), widok od zachodu

WALEWICE

• 16. Pałac Walewskich związany z osobą Marii Walewskiej, dzieło arch. Hilarego Szpilowskiego (1783), elewacja frontowa
• 17. Pałac Walewskich związany z osobą Marii Walewskiej, dzieło arch. Hilarego Szpilowskiego (1783), jego lewe skrzydło
• 18. Park, elementy rzeźbiarskie (XVIII w.)

OPORÓW

• 19. Zameczek fundacji arcybiskupa Wł.Oporowskiego (1434-1439) I
• 20. Zameczek fundacji arcybiskupa Wł.Oporowskiego (1434-1439) II
• 21. Zameczek, wnętrze, mebel renesansowy – sekretera
• 22. Zameczek, wnętrze, mebel renesansowy – sekretera, szczegóły
• 23. Zameczek, wnętrze, mebel renesansowy – kredens

TUM pod ŁECZYCĄ

• 24. Kościół Kolegiacki pw. Najświętszej P.Marii i św. Aleksego, kamienna bazylika z emporami (1141-1161, prezbiterium ok. 1487, rekonstrukcja po 1945), widok ogólny

PLECKA DĄBROWA

• 25. Kościółek drewniany i jego szczegóły (I poł. XVIII w.) I
• 26. Kościółek drewniany i jego szczegóły (I poł. XVIII w.) II

ŁĘKI KOŚCIELNE

• 27. Kościółek drewniany (XVIII w.)
• 28. Kościółek drewniany i jego szczegóły (XVIII w.)

PODDĘBICE n/NEREM

• 29. Pałac Grudzińskich (1610-1617)
• 30. Pałac Grudzińskich (1610-1617), fragment
• 31. Dzwonnica i fragment kościoła parafialnego (ok. 1610)

UNIEJÓW n/WARTĄ

• 32. Zamek-rezydencja arcybiskupów gnieźnieńskich, fundacji arcybiskupa Jarosława Skotnickiego (1365 i rozbudowa 1534, ok. 1640, 1848), widok od parku (stan z r. 1954 przed odbudową)

PABIANICE

• 33. Zamek (dwór) kapituły krakowskiej (1565-1571), dzieło arch. Wawrzyńca Lorka
• 34. Kościół parafialny pw. św. Mateusza, murowana bazylika z transeptem (1583-1584), dzieło arch. Ambrożego Włocha, tu miało miejsce objawienie się Matki Bożej Rajmundowi Kolbe
• 35. Niepokalanów, refektarz, figura św. Maksymiliana Marii Kolbe, patrona naszego wieku
• 36. Sarkofag królowej Jadwigi na Wawelu, dzieło art. rzeźbiarza Antoniego Madejskiego (1902) – patronki Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Pabianicach

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI n/STRAWĄ

• 37. Kościół, dwuwieżowa fasada (XVII w.), widok ogólny
• 38. Fragment zabytkowego budynku
• 39. Malownicze zabytkowe domy mieszkalne (stan z r. 1959) I
• 40. Malownicze zabytkowe domy mieszkalne (stan z r. 1959) II
• 41. Malownicze zabytkowe domy mieszkalne (stan z r. 1959) III

SULEJÓW n/PILICĄ

• 42. Opactwo Cystersów pw. P.Marii i św. Tomasza Kantauryjskiego fundacji Kazimierza Sprawiedliwego (1176), widok ogólny
• 43. Kościół opacki, bazylika z transeptem, fragment głównej elewacji (przed 1232) I
• 44. Kościół opacki, bazylika z transeptem, fragment głównej elewacji (przed 1232) II
• 45. Kościół opacki, bazylika z transeptem, fragment głównej elewacji (przed 1232) III
• 46. Kościół opacki, wnętrze, fragment nawy południowej ku wschodowi
• 47. Klasztorny kapitularz (ok. 1240) I
• 48. Kapitel romański (ok. 1240) II
• 49. Opactwo, obwarowania klasztorne z Bramą Krakowską (XVI, XVIII w.) I
• 50. Opactwo, obwarowania klasztorne z Bramą Krakowską (XVI, XVIII w.) II
• 51. Opactwo, obwarowania klasztorne (XVI, XVIII w.) z basztą i zabudowaniami I
• 52. Opactwo, obwarowania klasztorne (XVI, XVIII w.) z basztą i zabudowaniami II
• 53. Opactwo, obwarowania klasztorne (XVI, XVIII w.) z basztą i zabudowaniami III
• 54. Opactwo, obwarowania klasztorne (XVI, XVIII w.) z basztą i zabudowaniami IV
• 55. Opactwo, obwarowania klasztorne (XVI, XVIII w.) z basztą i zabudowaniami V

INOWŁÓDZ

• 56. Kościół filialny pw. św. Idziego fundacji Władysława Hermana (ok. 1086), widok od prezbiterium

ŻARNÓW

• 57. Kościół pw. św. Mikołaja, wnętrze, widok empory zachodniej (ok. poł. XII w.)

PARADYŻ-GOŚCIKOWO

• 58. Opactwo cystersów (fundowane przed 1230) i kościół parafialny-bazylika (1234-2 pół. XIII w.), dwuwieżowa fasada (XVIII w.), widok ogólny

MODUSZEWICE

• 59. Zameczek prymasa J. Lipskiego na wyspie (1630), stan z r. 1960
• 60. Zjazd maturzystów w Ksawerowie w 1995 roku, zdjęcie brak