Od Szczecina do Wrocławia *

Dedykacja

Krzysiowi i Marcinowi

dedykują autorzy

Od Wydawcy

Zamieszczone w niniejszej publikacji rysunki zostały wykonane przez autora w latach 1953-1995 podczas kilkunastu podróży studialnych na tereny leżące na północ od Wrocławia.

W początkowym okresie w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych liczne miasta lak: Szczecin, Stargard Szczeciński, Pyrzyce, Gorzów Wielkopolski, Głogów i inne były wielkimi rumowiskami, zwłaszcza ich stare historyczne centra.

Rysunki ocalałych zabytków architektury sakralnej – kościołów, klasztorów oraz świeckiej – zamków, bram, baszt, ratuszów, kamieniczek staromiejskich złożyły się na kolejną tekę architektury polskiej.

Ze szkicownikiem w ręku autor starał się dotrzeć niekiedy poprzez zwały gruzów do ocalałych fragmentów architektonicznych; niejednokrotnie wymagało to osobistej odwagi ryzyka i uporu – z różnorodnych wówczas przyczyn…

Następne teki tych szkiców oczekują na opracowanie i publikacje. Wokół samego Wrocławia i dalej na południowy wschód – poprzez Brzeg aż po górną Opolszczyznę – przetrwało i doczekało się opieki konserwatorskiej wiele dzieł urbanistyczno-architektonicznych powstałych w wyniku działalności budowlanej i artystycznej Piastów Śląskich. Te właśnie obiekty stanowią przedmiot szczególnego zainteresowania nie tylko profesjonalistów – architektów i plastyków, ale także wędrujących po tych ziemiach turystów, uczulonych zarówno na piękno krajobrazów jak i na znajdujące się w nim dzieła wznoszone przez człowieka.

Marek Natusiewicz

Spis ilustracji

SZCZECIN

• 1. Zamek książąt pomorskich (XV,XVI,XVII, przebud.XV!II i XIX w.), fragment z wieżą – stan z roku 1961 przed rekonstrukcją
• 2. Kościół parafialny pw. św.Jakuba – obecnie katedra (prezbiterium 1375-87, korpus X1V/XV w., wieża na pozostałościach 2-włeżowej fasady 1504), stan z roku 1958 – przed odbudową
• 3. Kościół parafialny pw. św. Piotra i św. Pawła (1470/80, przedłużony w XVI w.), widok od południowego zachodu

STARGARD SZCZECIŃSKI

• 4. Kościół parafialny pw. NMP (koniec XIII w., rozbud.ok. 1400), widok od północnego zachodu
• 5. Brama Młyńska ze śluzą (poł. XV w.) na rzece Inie, widok ogólny
• 6. Kamienica, ul.Kazimierza Wielkiego 13 (I poł. XV w.), widok ogólny

PĘZINO

• 7. Zamek (poł. XVII w.) z pałacem renesansowym (ok.1600), fragment

PYRZYCE

• 8. Kościół parafialny (XIV/XV w.), portal – częściowo zniszczony, stan z roku 1960

KOŁBACZ

• 9. Kościół pocysterski (1210/30), fundacja opactwa w 1173 przez Warcisława Świętoborzyca, kasztelana szczecińskiego, rozbudowa świątyni XIV w., widok ogólny
• 10. Stodoła murowana, gotyk (XIII w.)

GRYFINO

• 11. Kościół parafialny (1254-78, rozbudowa XV/XVI w.), widok ogólny od wschodu

CHOJNA

• 12. Brama Świecka (pocz. XV w.), widok ogólny

TRZCIŃSKO-ZDRÓJ

• 13. Rynek, ratusz (koniec XIII, rozbud. 2 poł.XVI w., przebud.ok. 1700), widok ogólny

UPIANY

• 14. Brama Miejska (XIV w.), widok ogólny

MYŚLIBÓRZ

• 15. Kościół parafialny (2 poł. II w., rozbud. XV w.), fragment
• 16. Kościół i klasztor OO.Dominikanów (1275, przebud.ok. 1440), fragment I
• 17. Kościół i klasztor OO.Dominikanów (1275, przebud.ok. 1440), fragment II

GORZÓW WIELKOPOLSKI

• 18. Katedra (korpus ok. 1300, wieża l ćwierć XIV w., prezbiterium 1489), widok ogólny I
• 19. Katedra (korpus ok. 1300, wieża l ćwierć XIV w., prezbiterium 1489), widok ogólny II

SULĘCIN

• 20. Kościół parafialny, fragment z wieżą I
• 21. Kościół parafialny, fragment z wieżą II

MIĘDZYRZECZ

• 22. Kościół parafialny (XIV-XVI w.), widok ogólny
• 23. Kościół ewangelicki (przebud. 1834 – autor K.F.Schinkel?)
• 24. Rynek, zespół zabytkowych kamieniczek

ŁAGÓW

• 25. Zamek Joanitów (XIV-XVII w.), widok na dziedziniec wewnętrzny z wieży zamkowej
• 26. Zamek Joanitów, fragment z wieżą I
• 27. Zamek Joanitów, fragment z wieżą II
• 28. Brama Miejska (XV w.) z nadbudową szkieletową (XVII w.)
• 29. Kamieniczki, widok ogólny, w głębi fragment zamku

SULECHÓW

• 30. Kościół parafialny (XIV-XVI w.), widok ogólny
• 31. Dawny zbór kalwiński (1768), widok ogólny I
• 32. Dawny zbór kalwiński (1768), widok ogólny II
• 33. Brama Krośnieńska (1704), widok ogólny

ZIELONA GÓRA

• 34. Kościół parafialny pw. św. Jadwigi (poł.XV w., przebud.XVII i XVIII w., wieża 1832), widok ogólny I
• 35. Kościół parafialny pw. św. Jadwigi (poł.XV w., przebud.XVII i XVIII w., wieża 1832), widok ogólny II
• 36. Stare Miasto, fragment I
• 37. Stare Miasto, fragment II

BYTOM ODRZAŃSKI

• 38. Kościół parafialny (ok.1300, XV,XVI w.)
• 39. Stare Miasto, fragment
• 40. Rynek, kamieniczki (XVII, XVIII w.), widok ogólny

KOŻUCHÓW

• 41. Stare Miasto, fragment

ŻAGAŃ

• 42. Kościół parafialny (XIV-XVIII w.), wnętrze, ołtarz główny

GŁOGÓW

• 43. Kościół w ruinie, stan z roku 1961 – przed odbudową

LUBIN

• 44. Kościół parafialny (XIV, 1446/1515), elewacja

CHOJNÓW

• 45. Zamek książąt legnickich, zachowany fragment z portalem (1546-7)

LEGNICA

• 46. Brama wjazdowa (1533) zamku książąt legnickich, fundacji ks.Henryka I Brodatego przed 1238, rozbud. XVI-XVII w.)
• 47. Kaplica grobowa Piastów – przebudowa gotyckiego prezbiterium kościoła św.Jana, wnętrze (1676-9)
• 48. Rynek, kamieniczki tzw. Kramy Śledziowe (XVI-XVIII w.), w głębi wieża ratusza i kościoła katedralnego pw. św. Piotra i św. Pawła
• 49. Rynek, katedra pw. św. Piotra i św. Pawła (X1V-XIX), widok od zachodu

PROCHOWICE

• 50. Zamek czworoboczny z wieżą (XIV-XVI w.), fragment

URAZ

• 51. Zamek książęcy (XIV,XV w.) wzniesiony na miejscu grodu kasztelańskiego (1203 i później), ruina – stan z roku 1978

LUBĄŻ

• 52. Opactwo cystersów założone w 1163 r., kościół opacki (I poł. XIV w.), widok od prezbiterium
• 53. Kościół opacki, dwu wieżowa fasada (1681-1700), fragment

BAGNO

• 54. Brama wjazdowa z widokiem na Stary (ok.1680) i Nowy Zamek (1911-14)

TRZEBNICA

• 55. Opactwo cystersek fundacji ks.Henryka I Brodatego, kościół bazylikowy pw.św.Bartłomieja (1203-40, przebud.w poł. XVII i pocz. XVIII w., wieża 1785)
• 56. Kościół pw. św.Bartłomieja, kaplica św. Jadwigi (1269), portal (koniec XIII w.), widok
• 57. Kościół pw. św.Bartłomieja, krypta pod ołtarzem głównym, wnętrze (pocz.XIII w.)

WROCŁAW

• 58. Kościoły na Wyspach Odrzańskich (Archikatedra, św.Krzyż), widok od południowego zachodu
• 59. Fragment Starego Miasta, widok z Wyspy Bielarskiej na uniwersytet i kościół św. Elżbiety brak
• 60. Rynek, ratusz (XIV-XVI w.), widok od południowego wschodu brak