Sobótka i okolice *

Dedykacja

Pamięci

Stanisława Dunajewskiego

"Strażnika Sląskiego Olimpu"

autorzy

SOBÓTKA ; miasto znajdujące się w dawnym powiecie wrocławskim położone jest u podnóża masywu Ślęży na południowy zachód od Wrocławia. Od pradawnych czasów góra Ślęża uznawana była za Świętą Górę – centralny dla tej ziemi kult słońca.

Osada Sobótka powstała zapewne w początkach XII wieku w związku z fundacją opactwa Kanoników Regularnych św. Augustyna (Augustianów) sprowadzonych na ten teren do sąsiadującego obecnie osiedla Górka około roku 1121 z Arrovaise (z północnej Francji, na pograniczu Flandrii) przez Piotra Włostowica, wielkorządcy Bolesława Krzywoustego, niewątpliwie przy jego poparciu. Zakonnicy przenieśli się później na Wyspę Piaskową we Wrocławiu.

Pierwsza wiadomość o osadzie targowej pochodzi z r. 1148. Targi odbywały się w sobotę – wywodząca się stąd nazwa osady Sobótka pojawiła się już w roku 1139 w dokumencie księcia Wrocławskiego, Bolesława Wysokiego. Początkowo osada należała do Księstwa Wrocławskiego, a w roku 1296 przeszła do Księstwa Świdnickiego; prawa miejskie uzyskała w roku 1399. W latach 1351-1810 Sobótka wraz z otoczeniem stanowiła własność klasztoru Augustianów z Wrocławia.

Zamieszczone tu rysunki samego miasta i okolicy Sobótki powstały w latach 1955-1977. W latach 1969-1973 wykonany został projekt Parku Kultury i Wypoczynku w rejonie Ślęży. Obejmował on:

a) zagospodarowanie terenu położonego między Gozdnicą (316m npm.) a starym miastem Sobótka – zlokalizowano tu program hotelowo-turystyczny ze stadionem sportowym,

b) zaprojektowanie terenu między Sulistrowicami i Sulistrowiczkami – zaprojektowano tu również program hotelowo-turystyczny z rozbudowaną gastronomią oraz ośrodek sportów wodnych. Projekt wykonał zespół architektów w składzie: Ewa Cieszyńska, Andrzej Korczyński i Ryszard Natusiewicz (póz. 48-52). Z całości projektu zrealizowano wówczas jedynie skromny zbiornik wodny na Potoku Sulistrowickim.

Ilustarcje 53-55 przedstawiają projekt stoiska archeologicznego, eksponującego osobliwości Masywu Ślęży (718m npm.), na Wieżycy (415m npm.), na Raduni (573m npm.) rzeźby kultowe, krzyże pokutne, odkrycia archeologiczne w kościele św. Jakuba, w grodzisku k/Będkowic itp. Lokalizację stoiska w Jordanowie n/Ślężą przy ważnej międzynarodowej drodze północ-południe (Kłodzko-Wrocław) oraz jego program zaproponował wielki miłośnik „śląskich starożytności” pan Stanisław Dunajewski, ongiś kustosz Muzeum Śliężańskiego w Sobótce – „Strażnik Śląskiego Olimpu” – jak sam się przedstawiał. Szkic koncepcyjny omawianego stanowiska wykonał autor niniejszej publikacji w roku 1963.

Ilustracje 56-59 przedstawiają projekt regionalnego Sudeckiego Domu Mieszkalnego dla 24 użytkowników z 8 miejscami rezerwowymi autorstwa arch. arch. Marka i Ryszarda Natusiewiczów (1997).

Spis ilustracji

SOBÓTKA

• Plan miasta Sobótki (opracował Ryszarda Natusiewicz)
• 1. Stanisław Dunajewski o sobie samym i swojej górze – „Magazyn Gazety Robotniczej” (1959) brak
• 2. Wrocławskie Dni Ochrony Zabytków (1976,1977) I brak
• 3. Wrocławskie Dni Ochrony Zabytków (1976,1977) II brak
• 4. Wrocławskie Dni Ochrony Zabytków (1976,1977) III brak
• 5. Plakat z wystawy rysunków Ryszarda Natusiewicza brak
• 6,7. Kościół parafialny pw. św. Jakuba (z r. 1400 w miejscu romańskiej świątyni z XII/XIII w.), widok od zachodu 1,11
• 8-12. Kościół parafialny, widoki od prezbiterium I-V
• 13. Kościół parafialny, wnętrze brak
• 14-16. Kościół pw. św. Anny (ok.1500). widoki; od zachodu i południa I-III
• 17. Dom Opata, obecnie Muzeum Ślężańskie, fragment wejścia, portal z datą 1568 I brak
• 18. Dom Opata, obecnie Muzeum Ślężańskie, fragment wejścia, portal z datą 1568 II
• 19. Dom Opata, obecnie Muzeum Ślężańskie, fragmenty wejścia III
• 20. Dom Opata, obecnie Muzeum Ślężańskie, portal z datą 1568 IV
• 21-22. Dom Opata, obecnie Muzeum Ślężańskie, fragment wejścia, portal z datą 1568 i fragment wejścia V-VI
• 23. Dom Opata, dziedziniec, portal pochodzący z rozebranej kamienicy przy Rynku
• 24. Dom Opata, dziedziniec, portal (XVI w.) oraz pieta stanowiąca niegdyś zwieńczenie kolumny maryjne) (1720) I
• 25. Dom Opata, dziedziniec, portal (XVI w.) oraz pieta stanowiąca niegdyś zwieńczenie kolumny maryjne) (1720) II brak
• 26. Rynek, fragment zabudowy pierzei zachodniej
• 27. Probostwo (naprzeciwko kościoła św. Jakuba), portal (1735) I
• 28. Probostwo (naprzeciwko kościoła św. Jakuba), portal (1735) II
• 29. Plan okolic m.Sobótki (opracował Ryszard Natusiewicz) brak

GÓRKA

• 30,31. Odbudowane d.opactwo augustianów – kanoników regularnych z Arrovaise (Francja) (XII-XVI w., przebudowanego w 1823 r.) – z czasem kanonicy przenieśli się do Wrocławia na Wyspę Piaskową, fragment I,II

STARY ZAMEK (KWIECISZÓW)

• 32,33. Kościół pw. św. Stanisława (XIII w.) – jeden z najznakomitszych kościołów romańskich na Dolnym Śląsku, widoki od zachodu i wschodu I,II
• 34-37. Kościół, kruchta, portal (1257-1261) i jego szczegóły I-IV

ŚWIĄTNIKI

• 38. Pałac, portal (XVIII w.) I
• 39-41. Pałac, portal (XVIII w.) II-IV

KSIĘGINICE

• 42,43. Pałac (XVIII w.), widok ogólny I, II

SULISTROWICZKI

• 44,45. Dom mieszkalny – przykład budownictwa regionalnego (XX w.) I,II

Park Kultury i Wypoczynku w rejonie Ślęży (718m npm.)

• 46,47. Studium krajobrazu okolicy m.Sobótka do projektu – widok spod Gozdnicy (318m npm.) brak
• 47. Studium krajobrazu okolicy m.Sobótka do projektu – projekt zespołu arch. arch: Ewa Cieszyńska, Andrzej Korczyński, Ryszard Natusiewicz (1969-1973) brak
• 48. Program hotelowo-gastronomiczny i sportowy nad zrealizowanym zalewem na Potoku Sulistrowickim, widok perspektywiczny I brak
• 49. Program hotelowo-gastronomiczny i sportowy nad zrealizowanym zalewem na Potoku Sulistrowickim, widok perspektywiczny II brak
• 50. Program hotelowo-gastronomiczny i sportowy nad zrealizowanym zalewem na Potoku Sulistrowickim, widok perspektywiczny III brak
• 51. Program hotelowo-gastronomiczny i sportowy nad zrealizowanym zalewem na Potoku Sulistrowickim, widok perspektywiczny IV brak
• 52. Program hotelowo-gastronomiczny i sportowy nad zrealizowanym zalewem na Potoku Sulistrowickim, widok perspektywiczny V brak

JORDANÓW

• 53. Stoisko archeologiczne – program Stanisław Dunajewski, projekt arch. Ryszard Natusiewicz (1963) I brak
• 54. Stoisko archeologiczne – program Stanisław Dunajewski, projekt arch. Ryszard Natusiewicz (1963) II brak
• 55. Prehistoryczny Mnich brak
• 56. Regionalny Sudecki Dom Mieszkalny dla 24-32 użytkowników, projekt: arch. arch. Marek i Ryszard Natusiewiczowie (1997) I
• 57. Regionalny Sudecki Dom Mieszkalny dla 24-32 użytkowników, projekt: arch. arch. Marek i Ryszard Natusiewiczowie (1997) II
• 58. Regionalny Sudecki Dom Mieszkalny dla 24-32 użytkowników, projekt: arch. arch. Marek i Ryszard Natusiewiczowie (1997) III brak
• 59. Regionalny Sudecki Dom Mieszkalny dla 24-32 użytkowników, projekt: arch. arch. Marek i Ryszard Natusiewiczowie (1997) IV
• 60. Informacja prasowa – „Magazyn Gazety Robotniczej” z dnia 23,24.V. 1959 – rysuje Ryszard Natusiewicz brak