Plac Dominikański – Wrocław w latach 1953-1999

Dedykacja

Pamięci
wspaniałego urbanisty

Profesora
Władysława Czernego

autor i wydawca

Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierżyńskiego) – to już w latach pięćdziesiątych XX w. splantowany, pusty teren ze wspaniałą dominantą gotyckiego kościoła św. Wojciecha, a później ze zrekonstruowanymi i odtworzonymi średniowiecznymi fragmentami fortyfikacji obronnych bastei (XV-XVI w.), z przyległą kurtyną, Bramą Oławską wkomponowaną przestrzennie w przejście podziemne oraz z odbudowanym kościołem św. Krzysztofa. Objęty konserwatorską ochroną, położony na obrzeżu Starego Miasta w sąsiedztwie zabytkowej fosy. Na tym obszarze od najdawniej-szych czasów krzyżowały się dwa historyczne trakty handlowe: północ-południe i wschód-zachód. W dzisiejszych czasach ten węzeł komunikacyjny spędzał sen z oczu kolejnym decydentom, często był również przedmiotem licznych studiów i analiz architektoniczno-urbanistycznych.

Architekt Ryszard Natusiewicz po uzyskaniu w 1959 r. wraz z arch. Gerardem Alexewiczem I nagrody w konkursie SARP na rozwiązanie urbanistyczno-architektoniczne placu wraz z odcinkiem Małej Obwodnicy otrzymał zlecenie na opracowanie w/w zagadnienia. W wyniku kilkuletniej przy zespołowej w latach sześćdziesiątych została zaprojektowana południowa pierzeja placu – budynek PZU (zrealizowany), Dom Prasy oraz kilka budynków plombowych przy Małej Obwodnicy w sąsiedztwie kościoła św. Krzysztofa oraz przy ul. Oławskiej i Wita Stwosza.

Zaawansowane prace projektowe na samym placu zostały przerwane w związku z zarzuceniem projektu realizacji Małej Obwodnicy na rzecz trasy W-Z wprowadzającej dwupoziomowe skrzyżowanie. Wycinkowa historia tych przemian na placu została ukazana na rysunkach i projektach studialnych do roku 1999. W tymże roku ruszyła realizacja „gigantycznej plomby” zabudowując szczelnie powierzchnię placu czyli likwidując go – jakie będą konsekwencje tych przemian pokaże najbliższa przyszłość.

Marek Natusiewicz

Spis ilustracji

• 1. Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierźyńskiego), studium rysunkowe do projektów I
• 2. Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierźyńskiego), studium rysunkowe do projektów II
• 3. Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierźyńskiego), studium rysunkowe do projektów III brak
• 4. Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierźyńskiego), studium rysunkowe do projektów IV brak
• 5. Plac Dominikański (dawniej pl. Dzierźyńskiego), studium rysunkowe do projektów V brak
• odbudowy i pierwszy projekt odbudowy wykonany w biurze Miastoprojekt-Wrocław w latach 1953-1959, autorzy: arch.arch. Włodzimierz Czerechowski, Ryszard Natusiewicz, Anna i Jerzy Tarnawscy
• 6. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959), autorzy: arch.arch. Gerard Alexewicz, Ryszard Natusiewicz, współpraca: studenci Andrzej Grudziński, Jan Tarczyński i Waldemar Wawrzyniak I
• 7. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) II
• 8. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) III brak
• 9. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) IV brak
• 10. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) V
• 11. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) VI brak
• 12. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) VII
• 13. Ogólnopolski konkurs SARP na plac z odcinkami Malej Obwodnicy – I nagroda (1959) VIII
• 14. Plac, teren splantowany – stan w 1959
• 15. Plac, teren splantowany – stan w 1962 brak
• 16. Następny projekt odbudowy wykonany (jako pokłosie konkursu) w latach siedemdziesiątych, autorzy: arch.arch. Edmund Małachowicz i Ryszard Natusiewicz I brak
• 17. Następny projekt odbudowy wykonany (jako pokłosie konkursu) w latach siedemdziesiątych II
• 18. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), autorzy: arch.arch. Gerard Alexewicz i Ryszard Natusiewicz, współpraca: Marek Natusiewicz, konsultacja: prof. Leszek Dąbrowski, zdjęcie z makiety I brak
• 19. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), zdjęcie z makiety II
• 20. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), perspektywa I
• 21. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), perspektywa II
• 22. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), perspektywa III
• 23. Kolejny ogólnopolski konkurs SARP na pl. Społeczny i pl. Dominikański – II nagroda (1970), perspektywa IV brak
• 24. Kościół św. Wojciecha, kaplica bł. Czesława – patrona Wrocławia, ocalała z pożogi wojennej I brak
• 25. Kościół św. Wojciecha, kaplica bł. Czesława – patrona Wrocławia, ocalała z pożogi wojennej II brak
• 26. Kościół św. Wojciecha w odbudowie, widok z ul. Wita Stwosza – stan z roku 1956 brak
• 27. Odbudowany kościół św. Wojciecha, widoki od zachodu I
• 28. Odbudowany kościół św. Wojciecha, widoki od zachodu II
• 29. Odbudowany kościół św. Wojciecha, fragment z kaplicą bł. Czesława, widok od zachodu I brak
• 30. Odbudowany kościół św. Wojciecha, fragment z kaplicą bł. Czesława, widok od południa I brak
• 31. Odbudowany kościół św. Wojciecha, fragment z kaplicą bł. Czesława, widok od południa II brak
• 32. Odbudowany kościół św. Wojciecha, fragment z kaplicą bł. Czesława, widok od południowego-zachodu
• 33. Odbudowany kościół św. Wojciecha, fragment z kaplicą bł. Czesława, widok od zachodu II
• 34. Kaplica bł. Czesława, sarkofag Błogosławionego
• 35. Kaplica bł. Czesława, sarkofag Błogosławionego, fragment przedsionka
• 36. Fragment tysiącletniej trasy północ-południe tzw. Drogi Bursztynowej z projektem odbudowy kościołów: św. Katarzyny i św. Wojciecha
• 37. Kościół św. Wojciecha z otoczeniem i istniejącym hotelem „Panorama” – stan z roku 1998 brak
• 38. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, studium rysunkowe
• 39. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, projekt zabudowy – biurowiec PZU i Dom Prasy
• 40. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, biurowiec PZU, projekt wnętrza I
• 41. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, biurowiec PZU, projekt wnętrza II
• 42. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, projekt Dom Prasy I brak
• 43. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, projekt Dom Prasy II brak
• 44. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, makieta Dom Prasy I brak
• 45. Południowa pierzeja pl. Dominikańskiego, makieta Dom Prasy II brak
• 46. Kościół pw. św. Krzysztofa, stan w 1959 brak
• 47. Kościół pw. św. Krzysztofa, stan w 1982 brak
• 48. Fragment zrekonstruowanej bastei (wg projektu prof. Edmunda Małachowicza)
• 49. Przejście podziemne przy Bramie Oławskiej (wg projektu arch. Józefa Cempy) brak
• 50. Plac Dominikański, widok od zachodu – stan z roku 1998 I brak
• 51. Plac Dominikański, widok od zachodu – stan z roku 1998 II brak
• 52. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego, widok z lotu ptaka
• 53. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego, pasaż, perspektywa brak
• 54. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego z rozbudową PZU brak
• 55. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego z rozbudową Domu Prasy brak
• 56. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego, hall wystawowy I brak
• 57. Projekt studialny rozwiązania przestrzennego pl. Dominikańskiego, hall wystawowy I brak
• 58. „Gigantyczna plomba”, artykuł redaktora Roberta Gołasia („Słowo Polskie” 24.IX.99) brak
• 59. List architekta Ryszarda Natusiewicza (25.IX.99) – głos w dyskusji prasowej brak
• 60. „Z desek kreślarskich” – informacja prasowa „Słowo Polskie” (1968) brak