Architektura drewniana Beskidu Śląskiego *

Bez dedykacji

Od Wydawcy

     W Beskidach, a zwłaszcza w Beskidzie Śląskim, w Sudetach i na Podhalu zachowały się jeszcze przykłady ludowej sztuki budowlanej. Z uwagi na ich duże walory plastyczne określane są dziełami architektury miejscowych mistrzów – cieśli i stolarzy. Są to drewniane budynki użyteczności publicznej – kościoły, kaplice, schroniska turystyczne oraz domy mieszkalne, budynki gospodarskie – jak stajnie, szałasy, różnego rodzaju szopy, bramki, furtki itp. Budownictwo w górach – architektura pasterska nawiązuje do jej specyficznej funkcji i sezonowego wypasu owiec, rzadziej krów. Bogactwo górskich lasów dostarczało taniego materiału budowlanego; występujący tam także obficie kamień używano na fundamenty, rzadziej ściany, miejsca na paleniska w izbach czarnych, na ogrodzenia.

     Najprostszym regionalnym dziełem budowlanym jest dom mieszkalny – chałupa, wzniesiona z położonych poziomo belek, tworzących zrębowy, wieńcowy układ konstrukcyjny. Szpary między belkami uszczelniano mchem i gliną, strome dachy kryto słomą, gontami, „szyndziołkami” w okolicach Szyndzielni i Klimczoka, łupkiem, blachą, a ostatnio niestety papą.

     W niniejszej publikacji zamieszczone zostały rysunki domów i innych budynków z okolic Szczyrku, na Przysłupiu pod Baranią Górą,  na Klimczoku, na przełęczy Karkoszczonka, na Błatniej oraz ze wsi Brennej i Istebnej, gdzie dobrze zachowały się zespoły pięknej regionalnej architektury drewnianej, godne troskliwej opieki konserwatorskiej. W latach: 1962, 1979, 1980, 1995 ze Szczyrku, Brennej oraz ze schroniska na Przysłupiu pod Baranią Górą autor wędrował ze szkicownikiem w ręku do pokazanych tu cennych obiektów architektury miejscowej.

     Projekty tarasowych domów mieszkalnych – pensjonatów powstały w latach 1970-1973 przy współpracy arch. Krystyny Kubali na zlecenie inwestorów prywatnych.

     Niektóre z nich zrealizowano po wprowadzeniu pewnych korekt.

Spis rysunków

Skoczów

• 1. Wzgórze Kaplicówka, ołtarz polowy (1995)

Szczyrk

• 2-5. Parafialny kościół drewniany (XVIII) brama i widoki I-IV
• 6-9. Przykłady budownictwa drewnianego na sąsiednich wzgórzach i na Kotarzu I-V
• 10. Projekt domu jednorodzinnego, autorzy: arch. arch. Krystyna Kubala i Ryszard Natusiewicz (1970-1973) brak
• 11. Projekt pensjonatu I brak
• 12. Projekt pensjonatu II brak
• 13. Realizacja pensjonatu, rysunek z budowy brak
• 14. Projekt pensjonatu z tarasami brak
• 15-27. Schronisko turystyczne z 1925 (900 m npm.) z otoczeniem, widoki I-XIII
• 28. Kapliczka, widok ogólny

KIimczok (1119 m npm.)

• 29,30. Drogowskaz i schronisko na Klimczoku z lat 1867, 1925 (1034 m npm.) z otoczeniem I, II

Przełęcz Karkoszczonka

• 31,32. Schronisko akademickie „Trampka” stan z r. 1979, widoki I, II

Brenna Bukowa i Kotarz

• 33-40. Przykłady budownictwa drewnianego I-VIII

Brenna

• 41-47. Przykłady budownictwa drewnianego: nr 181 (1881), nr 110, 118, 92, widoki I-VII
• Błatnia (917 m npm.)
• 48-54. Przykłady pasterskiego budownictwa drewnianego nr 74, 76, widoki I-VII

Istebna

• 55-60. Przykłady budownictwa drewnianego stan z 1979r., widoki I-VI

Alpy Austriackie

• 61. Autor rysunków arch. Ryszard Natusiewicz na lodowcu Kitzsteinhorn (1993), foto Leszek Mrom1iński

I strona okładki: Schronisko turystyczne na Przysłupiu (1925) pod Baranią Górą

III-IV strona okładki: Na Przyłrupiu – Piotrek, dziecię góralskie (1980)

plakat: Wystawa rysunków arch Ryszarda Natusiewicza (1980)