Złotoryja

Mojemu bratu Marianowi

autor

Od Wydawcy

Złotoryja, miasto położone na prawym brzegu rzeki Kaczawy, ośrodek turystyczny. Stara osada górnicza – kopacze (kopacze złota) związana z eksploatacją złotonośnych piasków doliny Kaczawy, znana przed XII w. Lokacja miasta między 1211 a 1232 r. z woli ks. Henryka I Brodatego. Położone jest na płycie wyżynnej, na szlakach handlowych. Największy okres rozwoju jako ośrodka handlowego i rolniczego przypada na okres XIII-XVw. Bogacące się miasto wznosi kościoły, ratusz, szpital, domy mieszkalne i obwarowania obronne z basztami i bramami. W I poł. XV w. miasto zniszczone wojnami husyckimi, które kładą kres górnictwu złota. Ponowny rozkwit w XVI w. jako dużego ośrodka handlu suknem i płótnem, przerwany wojną trzydziestoletnią (1618-1648) i ponowne ożywienie miasta w II poł. XVII w. i XVIII w. Rozebranie murów obronnych (1820) umożliwiło rozwój przestrzenny miasta, które otrzymuje połączenie kolejowe z Legnicą i Świerzawą. W czasie działań wojennych w 1945 roku zniszczone, obecnie odbudowane i rozbudowywane.

Dzielnica staromiejska zachowała układ urbanistyczny z XIII-XV w. z wydłużonym rynkiem, Ratuszem, mieszczańskimi domami z XVI-XVIII w.; okazały kościół parafialny z romańskim prezbiterium, transeptem i portalami z XIII w. oraz inne zabytki architektoniczne z minionych epok.

Miasto malowniczo położone wśród wzgórz Pogórza Kaczawskiego może stać się ważnym ośrodkiem rozwijającego się ruchu turystycznego.

Marek Natusiewicz

Spis ilustracji

• 1. Kościół parafialny pw. Panny Marii wymieniany w 1217 roku (XIV, XIX, XX w.) i pw. św. Michała, widok od północnego zachodu
• 2,3. Kościół parafialny, widok na wieżę kościoła od północnego zachodu I, II
• 4. Kościół parafialny, portal południowy transeptu (po 1217)
• 5. Kościół parafialny, portal północny transeptu (XIII w.)
• 6. Kościół parafialny, wnętrze, ołtarz główny (pocz. XVIII w.)
• 7. Kościół parafialny, wnętrze, ambona (1584)
• 8. Kościół pofranciszkański pw. św. Jadwigi fundacji księżny św. Jadwigi w XIII w., obecny wygląd z XVIII w.
• 9. Kościół pofranciszkański pw. św. Jadwigi, widok od wschodu na prezbiterium
• 10. Kościół pofranciszkański pw. św. Jadwigi, wnętrze, ołtarz główny (XVIII w.)
• 11. Otoczenie kościoła św. Jadwigi, fragment
• 12. Rynek, widok z ul. Basztowej na pierzeję zachodnią
• 13-17. Rynek, pierzeja północna, domy mieszkalne Nr 8, 15 I-IV
• 18-23. Rynek, pierzeja północna, portale domów Nr 5, 13, 15 I-VI
• 24-26. Rynek, pierzeja północna, sień domu Nr 15 I-III
• 27-29. Uliczki złotoryjskie i ich fragmenty I-III
• 30-32. Dawna Złotoryja, fragmenty architektury I-III
• 33-36. Baszta Kowalska bramy Górnej (koniec XIV w., zwieńczenie pocz. XVI w.) I-IV

okładka: Złotoryja, kościół parafialny, portal północny transeptu
plakat:    Złotoryja, Rynek, fragment z widokiem na wieżę kościoła parafialnego